Menopoz Tedavisi Çeşitleri, Menopozun Tedavisi
Tedavinin ana maddelerini östrojenler oluşturur ve bunlar üç değişik yolla verilebilir:
1. Tablet olarak ağızdan,
2. Tüple vücuda hormon gömerek,
3. İğneyle.
Üçüncü yöntemin haftada en az bir kez uygulanması gerekir; bu nedenle bu yol pratik değildir.
Bu yöntemler, rahmin alınmış olup olmamasına göre, değişik biçimlerde uygulanır: rahmi alınmamış olan bir kadında, östrojenin yanısıra projestojen de verilerek aylık kanamalar yaratılır; ama rahmi olmayan (ameliyatla alınmış olan) kadınlarda yalnızca östrojen verilir ve kanama yaratılmaz. Bu ayrımın yapılması, östrojenin kaçınılmaz bir yan etki olarak rahmin çeperlerini aşırı uyarmasıdır; eğer bu aşırı uyarılma durumu kesintiye uğratılmazsa, rahmin iç çeperleri, öylesine kalınlaşır ki düzensiz, ağır kanamalar ortaya çıkar. Bir kadın 30 yıl boyunca âdet görmemiş olsa ve 80 yaşında östrojen almaya başlasa, yukarıda anlatılan durum gene de ortaya çıkacaktır. Bu nedenle, en son aylık kanamadan beri ne kadar uzun bir zaman geçmiş olursa olsun, tedavi öyle ayarlanmalıdır ki, aşırı uyarılan rahim çeperi düzensiz, ağır kanamalarla atılacağına daha az ve düzenli kanamalarla dışarıya atılabilsin.
İstenerek yaratılan bu aylık kanama, yedi ilâ on gün aralıklarla projestojen tabletleri alınarak sağlanır. Projestojen yapay olarak üretilmiş projesterondur (vücudun doğal olarak, kendisinin ürettiği hormonlardan biridir); aynı hormon doğum kontrol haplarında da bulunur; projestojen, östrojenin rahim çeperini aşırı uyarmasını engellemekle birlikte, onun sağlayabileceği olumlu etkilerin hiç birini ortadan kaldırmaz. Bu yolla yaratılan aylık kanamalar, doğal aylık kanamalar değildir; en son âdetinizin üzerinden bir yıl bir süre geçmişse, yumurtalığınız kesinlikle yumurta yapmayacak ve siz de gebe kalmayacaksınız demektir. Hormon tedavisi gören kadınlarda, aylık kanamalarla birlikte doğurganlığın geri gelmeyeceği konusunda çoğu zaman güvence vermek gerekir.
Bununla birlikte, özellikle genç kadınlarda, östrojen tedavisi kesinlikle bir doğum kontrol aracı olarak anlaşılmamalıdır. Gebelikten korunmaya en son âdetin üzerinden 12 ay geçinceye kadar devam edilmelidir.
Östrojen almanın en yaygın yolu, bir aylık sürenin ilk üç haftası boyunca her gün bir tablet yutmak, son yedi ilâ on gün boyunca da östrojen tabletlerinin yanısıra bir projestojen tableti almaktır. Tabletlerin alınmadığı hafta içinde, hormonun kesilmesi nedeniyle az miktarda bir kanama görülecektir. Pek sık rastlanmamakla birlikte bazen, östrojenin bu yöntemle alındığı durumlarda, tedavinin kesildiği hafta içinde âdetten kesilme belirtileri yeniden ortaya çıkabilir; bu istenmiyorsa, o hafta boyunca her gün östrojen alınabilir. O zaman projestojenin her ay alınması unutulmamalıdır; çünkü sürekli olarak östrojen almak, kesinlikle rahim çeperinin aşırı uyarılmasına yol açacaktır.
Cinsel sorunlar, depresyon ya da yorgunluğun ağır bastığı durumlarda, vücuda tüp içinde hormon gömme yöntemi salık verilir. Bu tüplerde bulunan östrojen, ateş basmalarının ve vajina kuruluğunun giderilmesinde tabletler kadar etkilidir; ama kadının enerjisini artıracak, ona genel sağlığını yeniden kazandıracak ve cinsel isteğini artıracak olan hormon, bu tüplerin içinde bulunan testosterondur. Bu yaştaki pek çok kadının şikâyetlerine neden olan depresyonu gidermenin, onlara sağlıklı olma duygusunu yeniden kazandırmanın ve içine düştükleri letarjiden onları kurtarmanın tek yolu, bazen bu tedavi yöntemidir.
Bu küçük tüpler, trokar denen madeni bir araç yardımıyla karın derisinin altına yerleştirilir. Tüp orada, karın duvarının yağ dokusu içinde gömülü olarak kalır. Bu işlem, deri altına yapılan bir iğne yardımıyla lokal anestezi uygulanarak gerçekleştirilir; acı vermez ve iki dakika gibi kısa bir süre içinde tamamlanır. Tüp, altı ay boyunca sürekli olarak hormon salgılar; östrojen tabletleri alınırken yapıldığı gibi, rahim çeperinin aşırı uyarılmasından dolayı doğabilecek düzensiz kanamaları engellemek amacıyla, projestojen de almak gerekir. Gömülen tübün içindeki doz, kişisel gereksinmelere göre ayarlanarak biraz değiştirilebilir; örneğin kadınların hepsi için testosteron gerekli olmayabilir; bazılarının östrojen gereksinmesi de öbürlerine göre daha az olabilir.
Histerektomi geçiren kadınlara, doktorlar, östrojeni arada bir hafta kesmeden ve projestojen olmadan verirler. Bununla birlikte projestojenin göğüsleri kanserden koruduğuna inanan doktorlarda vardır; bu doktorlar genellikle östrojenle birlikte projestojenin de verilmesinden yanadırlar.
Menopoz Tedavisinin Yan Etkileri
Östrojen tedavisinin yan etkileri çok azdır; bu etkiler, ortaya çıktıkları zaman bile çok kısa sürelidir. Bazen ilk teşhis yanlış olabilir; yakınmalara neden olan sorunlar aslında menopoza bağlı değildir; bu nedenle verilen östrojen hiçbir işe yaramamakla kalmaz, zaten dengesiz olan bir kişiliği daha da sarsar.
Tedavinin ilk haftası içinde göğüslerin, adet öncesinde olduğu gibi biraz şiştiği hissedilebilir. Ağızdan östrojen almakta olan kadınlar, pek nadir olarak bazen mide bulantısı hissedebilirler, ama bu da geçicidir; östrojenin tüp gömülerek verilmesi ve sindirim organlarından geçmemesi durumunda bu sorun da kendiliğinden ortadan kalkmış olacaktır.
Doktorlar, normal olarak vücutları biraz kıllı olan kadınlara, içinde testoteron bulunan hormon tüpü gömmekten çekinirler; çünkü bazı kadınların yüzlerindeki ince tüylerde bu hormon nedeniyle biraz artma ve büyüme görülebilir. Ama kadınlar kesinlikle bu tedaviden dolayı sakallı ve bıyıklı bir duruma gelmezler! Biraz fazlaca kıllı olan kadınların vücut kılları, yaşlandıkça zaten kalınlaşır; menopoz için önerilen dozlarda verilecek östrojenin kıllar üzerinde çoğu zaman ya hiçbir etkisi olmaz ya da pek az bir etki söz konusudur.