İntrinsik Yol
Kan koagülasyonunun intrinsik yolu, kontakt aktivasyon faktörlerinin; prekallikrein, FXI, FXII ve yüksek molekül ağırlıklı kininojenin görev aldığı pıhtılaşma yoludur. Fizyolojik olarak, kontakt aktivasyon vasküler travma tarafından başlatılan uyarılar ile oluşur. Konnektif doku elementlerinin (kollajen) bozulması ve açığa çıkması ile bu yüzeyle temas eden FXII, aktive edilmiş FXII denen proteolitik bir enzime dönüşür. İnaktif FXII, prekallikrein (PK) ve yüksek moleküler ağırlıklı kininojen (HMWK) denilen iki proteinle temas ederek aktifleşir. FXII aktivasyonunun kan koagülasyon süreci üzerine pek çok özgün etkisi vardır. Aktif FXII; HMWK ve PK varlığında, enzimatik etkisi ile FXI’in inaktif zimojenini, aktif serin proteaz olan FXIa’ya dönüştürebilme yeteneğine sahiptir. Bu aktiflenmiş koagülasyon faktörü de FIX zimojenini, aktif FIXa’ya dönüştürür. Aktif FIX; iyonize kalsiyum, fosfolipidler ve aktiflenmiş FVIII ile beraber protrombin aktivatör kompleks oluşumunda anahtar bir başlatıcı olan FX’u FXa’ya dönüştürür. FXa, FV ve trombosit fosfolipidi ile birleşerek protrombin aktivatör kompleksini oluşturur; bu kompleks de protrombini trombine parçalar ve trombin molekülü, fibrinojenin fibrine dönüşümünü katalizler. Bu yola kontakt aktivasyon yolu da denmektedir
Ekstrinsik Yol
Ekstrinsik yol; diğer adıyla doku faktörü yolu, doku hasarı sonucu açığa çıkan doku tromboplastinin dolaşıma girmesiyle başlar. Doku tromboplastini (doku faktörü), diğer koagülasyon faktörleriyle karşılaştırıldığında farklıdır; bu madde dolaşım sistemi dışında beyin, böbrek, dalak ve damar endotel hücrelerinde de bulunmaktadır. Hem protein hem de lipid elementlerine sahiptir. Bu doku faktörünün protein kısmı çeşitli fosfolipidlerle etkileşme yeteneğindedir ve FVII’nin FVIIa’ya dönüşümünü katalizler. Aktif FVII de; iyonize olmuş Ca varlığında, FX’u Fxa’ya dönüştürür. FXa, doku tromboplastininin bir parçası olarak serbestlenen fosfolipid ve FV ile protrombin aktivatörü kompleksini oluşturur. Son protrombin aktivatör kompleksinde; aktive edilmiş FX, gerçek bir proteaz olarak protrombini trombine parçalar ve aktiflenmiş trombin, fibrinojenin fibrine dönüşümünü katalizler
Ortak Yol
Koagülasyon sisteminin; hem intrinsik hem de ekstrinsik yollarının son aktivitesi, FX’un aktivasyonudur. Dolayısıyla, FX’un FXa’ya dönüşümüyle intrinsik ve ekstrinsik sistemler ortak yolda birleşirler. FXa, protrombinaz kompleksi denen bir grup molekülü oluşturmak için; FII, FV, Ca++ iyonları ve trombosit fosfolipidleri gibi diğer prokoagülanlarla birleşir. Oluşan bu kompleks, protrombinin (FII) trombine (FIIa) dönüşümünü katalizler. Trombinin fibrinojen üzerindeki proteolitik etkisiyle fibrin monomerleri polimerize olarak, uzun fibrin lifleri oluştururlar. Trombin aynı zamanda Ca++ iyonları varlığında, fibrin stabilize edici faktör olan FXIII’ü aktive eder ve fibrin stabilizasyonunun sağlanmasıyla koagülasyon süreci sonlanmış olur
