Adrenal Gland Anatomisi Hakkında Bilgiler
Adrenal glandlar retroperitoneal olarak böbreklerin üst iç komşuluğunda bulunurlar. Perirenal fasya ve perirenal yağ dokusu ile çevrilmiş olarak kolumna vertebralisin her iki yanında 11. torasik ve 1. lomber vertebranın lateralinde yerleşirler. Her glandın ortalama ağırlığı 4 ile 6 gr., eni 2 ile 3 cm. uzunluğu 4 ile 6 cm’dir. Ayrıca, adrenal glandlar stres sonrası ACTH sekresyonu nedeniyle genişleme gösterirler. Sağ adrenal gland, sola nazaran daha yukarıda ve daha lateralde lokalizedir. Vena Kava İnferior’a (VKİ) yakın yerleşimli ve karaciğerin çıplak alanı ile daha sıkı temas halinde olup, şekil olarak yarımaya benzer ve abdominal aortaya çok yakındır.
Adrenal glandlar nodüler yapıdadır. Perirenal dokudan daha sert kıvamdadırlar. Adrenal glandlar iki kısımdan ibarettir: Korteks ve Medulla. Korteks parlak sarı renktedir. Medulla kırmızı-kahve renklidir. Glandın fibröz kapsülü bulunmaktadır. Solunum ile yer değiştirmezler.
Adrenal glanların ön yüzlerinde glandın eksenine uygun olarak eğik durumda bir oluk bulunur; hilus adını alan bu olukta damarlar vardır. Bu nedenle sağ ve sol tarafta komşulukları farklıdır. Sağda VKİ, duodenumun birinci ve ikinci parçası, karaciğerin alt yüzü; solda ise pankreas kuyruğu, dalak damarları ve midenin ön yüzü ile komşuluk gösterir. Arka yüzleri diyafragmaya dayalı olup, diyafragma bu yüzü 11-12. torasik ve 1. lomber vertebra ile frenikokostal sinüsten ayırır. İç kenarları pleksus solarisin yanısıra, solda aorta, inferiorda VKİ ile komşudur. Lateral kenarları böbreğin üst ucunun iki kenarı ile komşuluk gösterir. Alt uçları böbrek damarları ile komşudur. Üst uçları diyafragma ile komşuluk göstermektedir.
Adrenal glandların değişik yerlerden köken alan 3 grup arteri mevcuttur: Süperior adrenal arter, frenika inferior arterinden köken alır. Glandın üst ve iç kısmında dağılır. Yaklaşık yedi dalı vardır. Medial adrenal arter, aorttan köken alır. Bir veya iki dalı vardır. Glandın orta bölümünün kanlanmasını sağlar. İnferior adrenal arter, renal arterlerden çıkar. Glandın alt kesimini besler.
Adrenal glandların venöz yapıları santralinde toplanır. Sağ adrenal ven direkt olarak VKİ’ye dökülür. Sol adrenal ven, frenika inferior veni ile birleşerek, sol renal vene dökülür. Venlerin de anatomik varyasyonları sıktır.
Adrenal glandların lenfatikleri daha çok kapsülü drene ederler. Kortikal ve meduller parankimde lenfatik yoktur. Lenfatik drenaj, bölgesel lenf nodülleri aracılığı ile duktus torasikusa veya direkt olarak sisterna şiliye olur.
İnnervasyonu otonom sinir sistemi yolu ile gerçekleşir. Sempatik preganglionik lifler aşağı torasik ve üst lomber hücrelerin aksonlarından oluşurlar, parasempatik lifler ise arka vagal trunkusun çölyak dalından gelir.
Adrenal Gland Embriyoloji
Adrenal korteks ve medullanın orjini aynıdır. Adrenal glandların %90’ını korteks, %10’unu medulla oluşturur. Korteks mezodermal, medulla ektodermal orjinlidir. Adrenal korteks 4-6. haftalar arasında çölom epitelinden gelişir. Bu hücreler suprarenal bölgede çoğalırlar. Yedinci haftada nöral tüpten kaynaklanan ektodermal hücreler (feokromoblastlar) paravertebral, paraaortik ve aortik bifurkasyon hizasında çoğalırlar. Bu hücrelerin bir kısmı suprarenal bölgeye göç ederler.
Medullayı oluşturacak ektodermal hücrelerin etrafı korteksi oluşturacak mezodermal hücreler tarafından sarılır. Fetal hayatın dördüncü ayında adrenal glandlar böbreklerin üç-dört katı boyutlarındadır. Bu tarihten sonra küçülmeye başlarlar ve küçülme doğumdan sonra bir yaşına kadar sürer.
Hücrelerin göçü esnasında bazen korteks ve medulla ayrı ayrı birçok yerde aksesuar hücre toplulukları oluşturur. Özellikle böbrek hizasındaki paraaortik ganglionlarda, aortun aşağı kısmında, mediastinumda, mesanede, vajinal alanlarda görülebilirler. Adrenokortikal kalıntılara ise en sık olarak adrenal bezler çevresinde, böbrek içerisinde, over pedikülünde ve testiste rastlanır. Aşağıda sıralanmış olan sebeplerden dolayı anormal lokalizasyonlu adrenal korteksin klinik önemi vardır:
-Metastatik karsinom veya Cushing sendromunda yapılan adrenalektomiden sonra bu
kaynaklardan adrenal aktivite devam edebilir,
-Nefrektomi sırasında anormal lokalizasyonlu normal glandlar da çıkabilir; böylece adrenal
yetmezlik gelişebilir.
-Aksesuar ve heterotopik adrenal dokuda neoplastik oluşumlar ortaya çıkabilir.
