Karaciğer Embriyolojisi
Karaciğer, safra kesesi ve safra kanallarının oluşumu fetal hayatın 4. haftasının başında, pre-enteron’un kaudal parçasından öne doğru bir çıkıntı olarak belirirler. İlk taslak “hepatopankreatik halka” diye isimlendirilen, primitif barsak epitelinde görülen halka şeklindeki bir belirtidir. Hepatopankreatik halkadan dört taslak meydana gelir. Ventral taslak karaciğere ait olup, diğerleri dorsal ve ventrolateral taslaklardır. Ventral taslakdan, daha sonra oluşan lamina hepaticanın ventral duvarının derinleşmesiyle “Diverticulum Hepaticum” oluşur. Diverticulum hepaticum septum transversuma uzanır. Septum transversum, kalp taslağı ile mesenteron arasında uzanan mezodermal bir kitledir. Karaciğerin fibröz dokusu, hemotopoetik dokusu ve kupffer hücreleri septum transversumdaki mezenkimden gelişir. Diverticulum hepaticum iki kısıma ayrılır:
1) Kranyal kısımdan pars hepatica meydana gelir. Daha büyük olan parçası olup, primordium hepatikum diye de isimlendirilmektedir.
2) Kaudal kısımdan pars sistika oluşur.
Kranyal kısmından daha sonra karaciğer oluşurken, kaudal kısmından safra kesesi ve safra yolları oluşur
Pars hepaticadan zamanla mezenkim dokusu içine epitelyal hücre kordonları uzanırlar. Buradaki mezenkim dokusundan ileride karaciğerin ventral askısı gelişir. Epitelyal hücre kordonları arasındaki mezenkim dokusundan karaciğer sinüzoidlerinin ilk taslağı oluşur. Başlangıçta birbiri ile sıkı ilişkide olan karaciğer hücre kordonları daha sonraları mezenkim tarafından lobulus denilen ufak topluluklar şeklinde sınırlandırılırlar.
Kordonların çoğalması başlangıçta simetrik iken ileri safhalarda sağ lobulusun büyümesi hızlanır.
Karaciğer hızla gelişir ve beşinci haftadan onuncu haftaya kadar karın boşluğunun büyük bir kısmını kaplar. V. umblicalis’ten karaciğere akan oksijenli kanın miktarı, karaciğerin gelişimini ve fonksiyonel segmantasyonunu belirler.
5. haftada safra kesesi, sistik kanal ve hepatik kanal anatomik şeklini alır. Altıncı haftada başlayan hematopoezis, karaciğere parlak kırmızı bir renk verir. 3. ayda da fetal karaciğer safra salgılamaya başlar. Onüçüncü haftadan sonra ductus choledochus’tan geçerek duodenuma giren safra, mekonyuma koyu yeşil rengini verir.
Fetal gelişimin onuncu haftasında karaciğer ağırlığı ortalama fetal ağırlığın %10’u kadardır. Bu oranın büyüklüğünün nedeni, içerdiği çok sayıda sinüzoidler ile fetal hayattaki hemopoetik fonksiyondan ileri gelmektedir.
İntrauterin hayatta karaciğerde kan yapımı beşinci aya kadar artarak devam eder. Daha sonra karaciğer kan yapımı azalır. Doğumda karaciğerin ağırlığı yeni doğanın vücut ağırlığının %5’ine kadar düşer.
