Mantar
Enfeksiyonları ve Tanı
İnvaziv
mantar infeksiyonlarında risk faktörlerinin tanımlanmasında ve tedavilerinde
oldukça ilerleme kaydedilmesine rağmen bu hastalıklara bağlı mortalite halen
yüksek seyretmektedir. Bu nedenle invaziv mantar infeksiyonunda hızlı tanı ve
tedavi kararı gerekir. Mayıs 2003’te FDA tarafından onaylanan galaktomannan
testi, Aspergillus hiflerinin dokuya invazyonu sırasında salınan antijenleri
enzim immunoassay (Elisa) yöntemiyle saptayan bir testtir. Yöntemde, Aspergillus
fumigatus’un galaktomannan epitopuna karşı oluşan sıçan monoklonal
antikorları kullanılmaktadır. Antikorlar, diğer Aspergillus türleriyle olduğu
gibi, birçok farklı mantarın ekzoantijenine karşı da reaksiyon verir. Bu test
serumda bulunan antijenleri saptayabildiği gibi bronkoalveolar lavaj ve
serebrospinal sıvıda da kullanılabilir. Testin sensitivitesi %30 ile %100
arasında değişirken spesivitesi yaklaşık %85 civarındadır. Örnek alındığı gün
antifungal kullanan hastalarda testin sensitivitesi oldukça düşmektedir.
Siklosporin veya piperasilin-tazobaktam alan hastalarda da yanlış pozitiflik
görülebilir.
Kwak ve
arkadaşları karaciğer nakil hastalarında galaktomannanın invaziv mantar
infeksiyonlarını saptamadaki duyarlılığını araştırmıştır. Çalışmada 154
karaciğer nakilli hastadan hastanede oldukları dönem boyunca haftada iki kez
galaktomannan testi için serum örneği alınmış. Toplam 1594 serum örneği analiz
edilmiştir. Bu dönemde yalnız bir hastada invaziv aspergilloz görülmüştür.
İnvaziv aspergillozu olmayan 20 hastanın toplam 23 serum örneğinde yanlış
galaktomannan pozitifliği saptanmıştır (toplam örneklerin %13’ü). Otoimmun
karaciğer hastalığı nedeniyle karaciğer nakli olanlar ve diyaliz gereksinimi
olan hastalarda yanlış pozitiflik riski yüksek saptanmıştır. Yanlış pozitiflik
saptanan 20 hastanın yedisi (%35) örnek alındığı sırada piperasilin-tazobaktam
kullanmaktaymış (121). Bu çalışmada da görüldüğü gibi, invaziv aspergillus
infeksiyonlarını önlemek için bu testle hastayı düzenli olarak monitorize etmek
anlamlı bir sonuç vermez. Klinisyen, yanlış pozitif sonuçlara karşı dikkatli
olmalı gereksiz tedavilere yönelmemelidir.
Yüksek
rezolusyonlu bilgisayarlı tomografi ile pulmoner aspergilloz hakkında bir
öngörü yapılabilir. İnvaziv akciğer aspergillozunda, erken evrede kenarları
incelen noduler bir opasite olarak bulgu saptanabilir. İleri evrede; nodüler
lezyonlar, diffüz pulmoner infiltrasyonlar, konsolidasyon veya buzlu cam
görünümü saptanabilir. Fakat bakteriler ve diğer fungal infeksiyonlarda da
benzer bulgular görülebilir.
Kriptokok
infeksiyonunun tanısı için kullanılan kritptokokal antijen testi serum ve
spinal sıvıda uygulanabilir. Testin sensitivitesi ve spesifitesi oldukça
yüksektir. Mantar hücre duvarının bir bileşeni olan 1,3-p,D-glukan,
kalorimetrik olarak klinik örneklerde saptanabilir. Bunun serumda saptanmasına
dayalı test, FDA tarafından onaylanmıştır. Bu test, zygomycetes hariç birçok
mantar türü saptamada kullanılabilir. Kullanılan yönteme ve cutoff değerine
dayanarak testin sensitivitesi %50-95 arasında, spesifitesi ise %86 ile 98
arasındadır . Polimeraz zincir reaksiyonuna (PCR) dayanan tanı testleri
geliştirilmiştir. Bu testler tanı açısından umut vaat edici olmakla beraber
henüz FDA’dan onay almamıştır.
