İşçilerin Beslenmesi, İşçi Beslenme
İşin gerektirdiği enerji ve alınan enerjinin iş enerjisine dönüşmesi için gerekli protein, vitamin ve mineraller alınamadığında iş verimi düşer, hastalıklara direnç azalır, iş kazaları ve meslek hastalıklarının oluşum hızı yükselir. Bu nedenle işçinin verimliliğinin artmasındaki faktörlerin başında yeterli ve dengeli beslenme gelir.
İşçilerin beslenmesi iki yönden düşünülmelidir:
1. İşyerinde işçinin beslenmesi: İşyerindeki işçi belirli sayıyı aştığında yemek servisinin konulması gereklidir. İşçinin evinde yeteri kadar beslenemediği de düşünüldüğünde günlük ihtiyacın yarısı işyerinde verilen yemekle sağlanmalıdır.
İşçinin enerji gereksinmesi yaşına ve çalışma durumuna göre değişir. Genellikle 8 saat ayakta bedeniyle çalışan işçinin günlük enerji gereksinmesi 3500 kalori olarak düşünüldüğünde, bunun yarısı (1700 kalori) iş yerinde verilen yemekle karşılanacaktır. Yemek enerjiye oranlı olarak protein, vitamin ve mineralleri de karşılamak zorundadır. Aşağıda 1750 kalorilik dengeli yemek için gerekli temel besin grupları verilmiştir:
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagil 125 gr
Pirinç, makarna, bulgur, un 75 gr
Taze sebze ve meyve 225 gr
Süt ve yoğurt 250 gr
Yağ (yarısı katı, yarısı sıvı) 30 gr
Şeker, bal, pekmez gibi tatlı 50 gr
Ekmek 225 gr
Bu besinler yemek olarak düşünülürse; bir porsiyon et-sebze veya kuru baklagil karışımı yemek, bir porsiyon pilav veya makarna, bir porsiyon sebze yemeği veya salata-meyve, yoğurt. Şeker aralarda çay veya limonata gibi içecek içinde kullanıldığı gibi bazı günlerde pilav yerine tatlı yapılarak verilir. Yemekte sebzelerden patates kullanıldığında pilav-makarna yerine tatlı olabilir. Böyle bir yemek gerekli enerjiyi sağladığı kadar protein, vitamin ve mineralleri de dengeli karşılayabilir.
İş yerindeki yemeklerde çoğu kez sebzeye önem verilmez. Özellikle toksik maddelerle çalışan iş yerlerinde işçilerin A, E ve C vitaminlerini yeterince almaları gereklidir. Kurşun, kadmiyum gibi ağır metallerin kullanıldığı sanayi dallarında çalışan işçilerin diyetleriyle yeterince demir, kalsiyum ve C vitamini almaları, bu metallerin toksik etkisinin azalmasında yarar sağlar. Bunun yanında yağlı besinlerin kurşunun toksik etkisini arttırdığı bildirilmiştir.
Yemeklerin hazırlanması, pişirilmesi ve servisinde temizlik, sağlık ve beslenme kurallarına uyulmalıdır. Hatalı hazırlama ve pişirme ile besinlerin besleyici değerlerinin azaldığı unutulmamalıdır. Pişirmede kızartmadan sakınılmalı, çelik tencerelerde nemli sıcaklıkta veya fırında pişirme tercih edilmelidir.
2. İşçinin iş dışı beslenmesi: İşçi günlük besin ihtiyacının ancak yarısını işyerinde karşılayabilir. İşçinin iş dışı zamanlarda beslenmesi de sağlık ve verimliliği etkiler, işçi ailelerinin beslenme sorunlarına neden olan faktörlerin başında ekonomik yetersizlik ve bilinçsizlik gelir. Fiyatların artmasından en çok maaş veya ücretle çalışan sabit gelirliler etkilendiğinden ücret-fiyat dengesi kurulma zorunluluğu vardır.
İşçinin evindeki beslenmesinde aile kalabalığı ve bilinçsizlik de etkilidir. Bu nedenle işçi ailelerine aile planlaması konusunda yardımcı olunmalı ve etkin ve sürekli beslenme eğitimi yapılmalıdır.
