Madeni Cisimlerden Meydana Gelen Meslek Hastalıkları
Kurşun, cıva, arsenik, fosfor, kadniyum, manganez, krom, azot vb. cisimlerden; zehirlenme, ulserasyon, bulantı, ishal, siyanoz akciğer ödemi, kronik bronşit, mide bozuklukları gibi meslek hastalıkları meydana gelmektedir.
Madeni Cisimlerden Meydana Gelen Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Tedbirler:
1) Kurşun ve Bileşikleri
Kurşun veya bunun suda eriyen bileşiklerinin eritilmesi, dökümü, hamur haline getirilme, temizlenmesi, eğelenmesi, kurşunlu yağlı boyu ve ensektisitlerin hazırlanması, hurda kurşun ile temas ve benzeri kurşun ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda, zehirlenmeden korunma tedbirlerinin esasını teşkil eden kurşundan, toz, duman ve buharından arınmış bir çevrenin sağlanması için, planlama sırasında veya sonradan yapılacak değişiklikler gibi çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır.
l)Kurşunlu çalışmalar sonucu meydana gelecek toz, duman ve buharın kaynaklarında zararsız hale getirilmeleri için, etkili aspirasyon sistemleri kurulmalı ve sürekli olarak bakımı yapılmalıdır.
2)Kurşunlu çalışmaların yapıldığı oda veya bölümlerin tabanları, su geçirmez, kaygan olmayan ve kolay yıkanabilir majzemeden duvar ve tezgahların üzerleri, kolay yıkanıp temizlenebilir durumda olmalı, iyi çalışan drenaj sistemi kurulmalıdır.
3)Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, adam başına 15 metreküp hacim düşmeli ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba katılmalıdır.
4)Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, işçilerin el, yüz ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilmeli, her yemekten önce, vardiyadan sonra, ellerini yıkamaları sağlanmalıdır.
5)İşçiler, kurşunla çalışılan yerlerde, yiyip içmemeli, sigara kullanmamalıdır. Yemek ve dinlenmek için, özel yerler bulundurulmalıdır.
6)Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, kişisel korunma araçları olarak iş elbisesi, önlük uygun ayakkabı, lastik eldiven sağlanmalı ve gerektiğinden kullanılmak üzere, toz ve gaz maskeleri ile solunum cihazları bulundurulmalıdır.
7)İşyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kurşun miktarı tayin edilmeli ve bu miktarın 0.15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanmalıdır.
8)Kurşunla çalışacak işçiler, işe alınırken klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri yapılmalı; kan, kan yapıcı sistem, karaciğer ve böbreğin durumu incelenerek, kurşuna hassas olanlar ve alkolikler, bu işlere alınmalıdır.
9)Kurşunla çalışan işçiler, her üç ayda bir sağlık muayenesinde tabi tutulmalıdır. Bu muayeneler ile kurşun absorbsiyonunun ilk belirtileri, klinik ve laboratuar usulleri ile tespit edilmelidir. İşçinin hazım şikayetleri olup olmadığı, diş etlerinde burton çizgisi bulunup bulunmadığı, kolların ekstansiyon durumları incelenmelidir. İdrarda kopraporfırin aranmalı ve kanda hemoglobin yüzdesi ölçülmeli, bazofıl granolasyonlu eritsosit sayımı yapılmalıdır. Gerektiğinde kan ve idrarda kurşun aramak üzere numuneler, ihtisas laboratuarlarına gönderilmelidir.
10)Kurşun absortsiyonu veya zehirlenmesi tespit edilen işçiler, yaptıkları işten bir süre ayrılmalı ve kontrol altında tedavi edilmelidir.
11)Kurşunla çalışan işçiler arasında, kurşun absorsiyonu veya zehirlenmesi görüldüğü takdirde, işyerinde araştırma yapılmalı, zehirlenme kaynağı bulunmalı ve gereken teknik tedbirler alınmalıdır.
12)Her işçi için işyerinden bir sağlık sicili kartı tutulmalı ve karta, işe girişten itibaren periyodik muayene bulguları kaydedilmelidir.
2) Cıva ve Bileşikleri
Cıvanın cevherlerinin elde edilmesi, izabesi, distilasyonu, metal civanın çeşitli aletlerin yapılması için kullanılması, çeşitli metallerle amalgam hazırlanması, cıva tuzlarının yağlı boya, kimya ve ilaç sanayiinde kullanılması, cıva fülminat imali, organik cıva bileşiklerinin elde edilmeleri ve kullanılmaları gibi cıva ve cıva bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
1)İşyeri tabanı, cıvandan etkilenmeyen ve su geçirmeyen, düz e pürtüksüz malzemeden, mümkün ise yekpare olarak yapılmalı, üzerinde hiçbir çatlak bulunmamalıdır. Çalışma masaları, aynı özellikle yapılmalı ve duvar ile birleşme yerleri, köşeli olmamalı, cıva döküntülerinin tabana düşmemesi için, masalar geriye eğit olarak yerleştirilmelidir.
2)Genel havalandırma ile yetinilmeyerek cıva ile çalışmaların yapıldığı seviyeden veya yeteri kadar aşağıdan etkili aspirasyon sistemi kurulmalı, çalışma masalarının üzerine, aspirasyon davlumbazları yerleştirilmelidir. Cıvanın, izabe fırınlarından distilasyon borusuna sevk edildiği yerlerde meydana, gelen cıva buharını kapacak sulu bir sistem kurulmalıdır.
3)İş yeri havasından periyodik ve bu seviyenin 0.075 miligram/metre-küpten yukarıya çıkmaması sağlanmalıdır.
4)Kişisel korunma araçları olarak, işçilere lastik eldiven, uygun iş elbisesi ve cıva buharının yüksek olduğu işyerlerindeki işçilere de ayrıca uygun maskeler verilmelidir.
5)îşyerinde çevrenin temizliğine özellikle dikkat edilmeli, tabanda masalar üzerinde cıva döküntüleri bırakılmamalı ve buralar, özel fırça ve yaş bezlerle temizlenmelidir. Ayrıca gece yerlere amonyak ve kalsiyum hipoklorit ile ıslatılmış talaş döşenmeli veya uygun miktarda sıvı amonyak dökülmelidir.
6)İşçilerin el, yük, ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilmeli, her yemekten önce ve vardiyadan sonra ellerini sıcak su ile veya % 10 sodyum tiosülfat ile yıkamaları sağlanmalıdır.
7)İşçiler cıva ile çalışan yerlerde, yiyip içmemeli, yiyecek ve içeceklerini bulundurmamalı ve sigara içmemelidirler.
8)İşçiler cıva ile çalışılan yerlerde, yiyip içmemeli, yiyecek ve içeceklerini bulundurmamalı ve sigara içmemelidirler.
9)Cıva ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılmalıdır. Tükürük artması, diş etlerinde ülserasyon, el, göz kapaklarında titremeler şeklinde belirtileri bulunanlar, yaptıkları işten ayrılmalıdır, kontrol ve tedavi altına alınmalıdırlar.
10)Her işçi için, işyerinde, sağlık sicili kartı tutulmalı ve bu karta, işe girişten itibaren periyodik muayene bulguları kaydedilmelidir.
3) Arsenik ve Bileşikleri
Arsenik cevherinin elde edilmesi, cevherin izabesi, arsenik ve içinde arsenik bulunan çeşitli bileşik ve alaşımların elde edilmesi arseniğin ilaç ve kimya sanayiinde kullanılması, organik arsenik bileşiklerinin imali ve kullanılmaları gibi arsenik ve arsenik bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
1)İşyeri tabanı, su geçirmez çatlaksız ve temizlenmesi kolay malzemeden yapılmalıdır.
2)Arsenik ile yapılan çalışmalar, kapalı sistem içinde yapılmalı, böyle bir sistemin aşağıdan çekmeli aspirasyon sistemi kurularak ince tozun, çevre havasına yayılmasına engel olunmalıdır. Arsenik ile ilgili sıcak işler, kapalı cam davlumbaz altında yapılmalıdır.
3)Arsenik ile çalışılan yerlerde çevre havasından periyodik olarak numune alınarak arsenik miktarı tayin edilmesi ve bu miktarın 0.5 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanmalıdır.
4)Kişisel korunma aracı o\arak işçilere, cildi ve solunum sistemini koruyacak başlık ve özel iş elbisesi verilmelidir. Arseniğin uçucu bileşikleriyle çalışan işçiler için, özel solunum cihazları sağlanmalıdır.
5)İşçilerin el, yüz, ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilmeli, işyerlerinde yiyecek, içecek bulundurulmamalı ve yenip içilmemeli, sigara kullanılmamalıdır.
6)Arsenikle çalışacak işçilerin işe alınırken klinik ve laboratuar usulleri ile genel muayeneleri yapılmalı cildi nemli ve hassas olanlar ile cilt, karaciğer ve sinir hastalığı olanlar, bu işlere alınmamalıdırlar.
7)Arsenikle çalışan işçilerin, altı ayda bir klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılmalıdır. İdrar, dışkı, kıl ve tırnaklardaki arsenik miktarı tayin edilmeli, arsenikle ilgili zehirlenmelerin görülmesinde işçiler, yaptıkları işlerden ayrılmalı, kontrol ve tedavi altına alınmalıdırlar.
4) Fosfor ve Bileşikleri
Fosforun ve beyaz fosforun çeşitli sanayide kullanılması ve çeşitli bileşiklerim elde edilmesi ve kullanılması gibi, fosfor ve fosfor bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
l)İşyerinin genel temizliğine dikkat edilmeli, beyaz fosfor kaplan su altında muhafaza edilmelidir.
2)İş yerinde, yeterli ve aşağıdan aspirasyon sistemi uygulanmalıdır.
3)Işçılerin el, yüz, ağız, boğaz diş ve diğer temizliklerine dikkat edilmeli ve işyerlerinde, yiyecek ve içecek bulundurulmamalı yenilip içilmemeli, sigara kullanılmamalıdır.
4)Fosfor ve bileşikleri ile çalışılan yerlerdeki işçilere cildi koruyacak iş elbisesi ve eldiven, uçucu fosfor bileşikleriyle çalışılan yerlerdeki işçilere, ayrıca uygun maskeler veya solunum cihazları gibi kişisel korunma araçları verilmelidir.
5)Beyaz fosfor ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, giriş ve periyodik muayenelerinde, genel sağlık muayenesi ile beraber, çene ve dişlerin filmleri çektirilmeli fosfordan meydana gelen alt çene nekrozu (Fossy-Jovv)'nun ilk belirtileri aranmalıdır.
5) Kadmiyum ve Bileşikleri
Kadmiyum cevherlerinin izabesi, alaşımlarının hazırlanması, kadmiyum ile kaplama yapılması, kadmiyum kaplı malzeme ve kadmiyum bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
l)Kadmiyum oksit tozu ve dumanının, çevre havasına yayılması önlenmelidir. Kaplama tanklarının kenarlarına, sıvı seviyesine yakın, uygun aspirasyon sistemi kurulmalı, çevre havasında kadmiyum miktarı, 0.1 miligram/metreküpü geçmemelidir.
2)Kadmiyunı tozu ve dumanına karşı, işçilere uygun maske verilmelidir.
3)Kadmiyumla çalışan işçiler, işe alınırken, periyodik olarak klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılmalı, solunum sistemi ve böbrek hastalığı tespit edilenler, yaptıkları işlerden ayrılmalı, kontrol ve tedavi altına alınmalıdırlar.
6) Manganez ve Bileşikleri
Manganez ve manganez bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
l)Maden ocaklarında pnömatik tabancalarla delmeler, yaş metotlar yapılmalı ve toz çıkmayacak şekilde gerekli tedbirler alınmalıdır.
2)Manganez ve bileşikleri ile çalışan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte uygun aspirasyon sistemi kurulmalı ve çalışmalar kapalı sistemde olmalıdır.
3)Manganez ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda, işçilere özel iş elbisesi, lastik eldiven ve uygun maskeler gibi kişisel korunma araçları verilmelidir.
4)Manganez ve bileşikleri ile çalışan işçiler, işe alınırken, klinik ve laboratuar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılmalı, sinir sistemi, solunum sistemi, frengi hastalığı ve ruh hastalığı tespit edilenler, bu işlere alınmamalıdırlar.
5)Manganez ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve laboratuar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılmalı, manganezle ilgili zehirlenmelerin görülmesinde işçiler, yaptıkları işlerden ayrılmalı, kontrol ve tedavi altına alınmalıdırlar.
7) Krom ve Bileşikleri
Kromlu alaşımların hazırlanması, bu alaşımla üzerinde kaynak yapılması ve krom ve bileşiklerinin sanayide kullanılması gibi, krom ve krom bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
l)Krom ve bileşiklerinin kullanıldığı yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulmalı veya çalışmalar kapalı sistemde yapılmalıdır.
2)Kromla çalışılan yerlerde, işçilere iş elbisesi, uygun lastik eldiven ve lastik çizme gibi kişisel korunma araçları verilmelidir.
3)İşçilerin el ve yüz temizliğine dikkat edilmeli ve ellerin % 5 hiposülfıt ile yıkanması sağlanmalıdır.
4)Krom ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik ve laboratuar usuller ile sağlık muayeneleri yapılmalıdır. Burun septumunda ülserasyon görülenler ile solunum sistemi ve cilt hastalığı bulunanlar çalıştıkları işten ayrılmalı, kontrol ve tedavi altına alınmalıdırlar.
8)Azot
Azot oksitlerinin zararlı etkilerinden korunmak için, aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:
1) Azot oksitlerinin, işyerine ve çevreye yayılması önlenmelidir.
2) Azot oksitleri ile çalışan işçilere, süzgeçli maske veya temiz hava maskesi gibi kişisel korunma araçları verilmelidir.
