Temel Sağlık Hizmetleri, Sağlık Hizmeti
Koruyucu Sağlık Hizmetleri
Çevreye ve kişiye göre sağlık hizmetleri şeklinde ikiye ayrılır:
a. Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri: Çevredeki sağlığı etkileyen olumsuz biyolojik, fiziksel ve kimyasal faktörlerin yok edilmesi, düzeltilmesi ya da insanları eğiterek kişilerin sağlığının bozulmasının önlenmesi amacını taşır, çevreyi olumlu hale getirir. Bunlar arasında a-tıkların zararsız hale getirilmesi, yeterli ve temiz su sağlanması, gıdaların kontrolü, çevre kirliliğinin önlenmesi sayılabilir. Bu konuda özel eğitim görmüş mühendis, kimyager, veteriner ve teknisyenler görev yapar. Bu kişiler sağlık sektörüyle diğer sektörler arasında işbirliğini de yürütür.
b. Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri: Sağlık personeli olarak tanımlanan hekim, hemşire, ebe, sağlık memuru gibi eğitilmiş kişiler tarafından yürütülen hizmetlerdir. Bunlar; bağışıklama, erken teşhis, tedavi, ilaçla koruma, kişisel hijyen, düzenli beslenme, aile planlaması, genetik danışma ve sağlık eğitim hizmetleridir. Kişiye yönelik sağlık hizmetleri kısaca aşağıdaki şekilde açıklanabilir:
Bağışıklama: Bulaşıcı hastalıklardan korunmada en etkili yollardan biridir. Aktif ve pasif bağışıklama olarak 2 şekilde gerçekleşir.
Aktif Bağışıklama, Aşılama: Aşılama ya da hastalanma sonucu oluşur. Aşılamada zayıflatılmış mikroplar ilgili kişiye verilerek bir hastalığa karşı bağışıklık kazanması sağlanır. Böylece bir daha aynı antijenle karşılaşılınca bağışıklık sistemi daha hızlı ve etkili cevap verir.
Pasif Bağışıklama: Hazır antikorları içeren serumların kişilere verilmesiyle kazanılır. Başka canlılara bakteri veya ürünleri verilir ve bunlara karşı antikor oluşturmaları sağlanır. Oluşan antikorlar plazmadan alınarak serum hazırlanır. Hazırlanan serum doğrudan hasta kişinin kanma verilir. Aşı, hasta, olmayan kişiye, serum ise hasta kişiye verilir. Bu yöntemlerle önemli hastalıklar kontrol altına alınarak büyük salgınlar önlenir. Bazı önemli hasalıklar yok edilebilir. Örneğin; çiçek hastalığı gibi...
İlaçla Koruma: Aşı ile önlenemeyen hastalıkların, tehlike oluşturduğu durumlarda ilaçla kontrol altına alınması ve bundan korunulmasıdır.
Erken Tanı: Hastalık ne kadar erken dönemde teşhis edilirse tedavisi de o kadar kolay olur, tedavide iyi bir başarı elde edilir. Özellikle fertler bu konuda eğitilmelidir.
Sağlıklı ve Dengeli Beslenme: Yetersiz ve dengesiz beslenme pek çok hastalığı hazırlayıcı temel nedendir. Yapılan araştırmalarda kötü beslenen kişilerde enfeksiyonların ağır seyrettiği, oluşan yaralarm geç kapandığı belirtilmiştir. Düzenli - dengeli beslenme ve eğitimle, hastalık, sakatlık ve ölümden korunma sağlanabilir.
Aile Planlaması: Çok ve sık doğum yapan kadınların sağlığı olumsuz etkilenerek bozulmaktadır. Ayrıca erken yaşta evlenen ve gelişmesini tamamlamadan hamile kalan kadınlar, hem kendi hayatlarım hem de çocuklarını tehlikeye atmaktadır. Pek çok kadın istemediği halde gebe kaldığı için düşük yapmakta, kürtaj olmakta sağlığı tehlikeye girmekte hatta ölmektedir. Sık doğum yapan annelerin çocukları da anne karmnda iyi beslenemediği için özürlü veya hastalıklı olabilir. İşte bu olumsuz durumlardan korunabilmek için aile planlaması hizmetleri önemli bir faktördür.
Sağlık Eğitimi: Kişilerin sağlıklarım koruyabilmeleri ve sağlık hizmetlerine uygun biçimde nasıl kullanabilecekleri konusunda bilgilendirebilmeleri için yapılan planlı çalışmalara "sağlık eğitimi" denir. Bir toplumun sağlık düzeyinin yükselmesi o toplumdaki bireylere kendi sağlıklarının sorumluluğunun benimsetilmesiyle sağlanır.
