ATP Nedir, ATP Nasıl Elde Edilir
Canlı sistemlerinde kimyasal tepkimelerin başlaması için enzimler gereklidir. Ancak tek başına yeterli değildir. Bir tepkimenin başlaması için az da olsa enerjiye gerek vardır. Herhangi bir hücrede geçen bir olayda kullanılan enerji doğrudan ATP den sağlanır.
ATP Yapısı
ATP'nin yapısında, iki organik molekül ve birbirine zincirlenmiş üç fosfat bulunur. Organik moleküllerden biri azot içeren adenin; diğeri 5 karbonlu riboz şekerdir. ATP molekülünde bulunan enerjinin büyük bölümü fosfatlar arasında bulunur. Bu bağa yüksek enerjili fosfat bağı denir ve dalgalı kısa bir çizgi ile gösterilir.
Azotlu baz + 5 C'lu şeker + 3 mol Fosforikasit
ATP'nin Kullanılması
ATP'nin fosfat bağlarındaki enerji, ısı enerjisi olarak kaybolmaz. Hücrede birçok enerji gerektiren biyokimyasal olayın gerçekleşmesinde rol oynar. ATP molekülü yapısında bulunan en, uçtaki fosfat grubunu, başka bir moleküle aktarır. Bu sırada, fosfat bağmdaki enerji de moleküle geçer. Enerji alan molekül aktif hale gelir ve böylece diğer reaksiyonlara hazır olur. ATP molekülü bir fosfat grubu verdiği zaman ADP'ye, iki fosfat grubu verdiği zaman AMP'ye dönüşür. Bunlardan AMP boş aküye, ATP veADP'yi dolu aküye benzetebiliriz.
ATP'nin Sentezi
ATP molekülü sadece hücre içinde bulunur. Dışarıdan besin maddeleriyle doğrudan ATP almak mümkün değildir. Diğer yandan ATP hücre içinde çok kısa süreli depolanabilme özelliği, bu molekülün sürekli yenilenmesini zorunlu kılar. Buna göre; bir molekül ATP sentezlenebilmesi için ADP bir fosfat grubu ile, AMP ise iki fosfat grubuyla birleşir.
Canlı sistemlerinde ATP sentezi için gerekli enerjiyi sağlayan tepkimeler başlıca dört bölümde incelenir.Bunlar;
1. Substrat düzeyinde fosforilasyon (Fermentasyon),
2. Oksitatif fosforilasyon (oksijenli solunum),
3. Fotosentetik fosforilasyon (Fotosentezin ışık devri reaksiyonları),
4. Kemosentetik fosforilasyon (Kimyasal enerji kaynaklarından).
Sonuç olarak, ATP tüm canlı hücrelerde enerji taşıma görevi yapar. Bir insan yürürken, konuşurken, nefes alırken, bir balık yüzerken, bir bitkinin tomurcuğu açarken, bir kuş uçarken, bira maya hücresi bölünürken, bakteri hücresi çoğalırken, kullandıkları enerjinin hepsinin aynı kaynaktan, yani ATP'den sağlandığı unutulmamalıdır.
