Kan Basıncı Nedir, Kan Basıncı Ölçümü
Kan basıncı yüksekliğinin saptanması ve denetim altında tutulmasında sağlık ekibinin bir üyesi olan hemşireye önemli görevler düşmektedir. Bunlar kan basıncını ölçmek, tedavi altında olan bireyleri izlemek, yöneltmek ve gerektiğinde eğitmektir. Kalp bedendeki organlara kan yolu ile oksijen ve besin maddelerini taşır. Kalp düzenli bir şekilde kanı arter (atardamar) içine pompalar. Sonra kapillere ve ven (toplar damar) dolarak yeniden kalbe döner. Arter-yel sistemdeki kan basıncı kardiyak dolaşım ile değişikliğe uğrayarak; sistolün başında en yüksek düzeye ve diyastolun sonunda da en alt düzeye ulaşır. Sis-tolik ve diyastolik kan basıncı arasındaki fark nabız basıncıdır. Normalde nabız basıcı 30-50 mmHg'dır. Kan basıncı kalbin sistolü sırasında sol ventrikülün aortaya attığı kanın aort duvarında yaptığı basınca karşılık, damar duvarının verdiği direncin mmHg cinsinden değerine denir. Normal bir yetişkinde kan basıncı sistolik olarak 100-140 mmHg ile diyastolik olarak 60-90 mmHg arasındadır.
Kan Basıncını Etkileyen Faktörler, Damarlardaki Kan Basıncı
1. KALP DEBİSİ, Kan Basınç
Kalp kontraksiyonunun (kasılması) gücü ve bir dakikada kalbin attığı kan miktarı kan basıncını, özellikle de sistolik basıncı etkiler ve kan basıncı yükselir. Kardiyak debinin azalması kan basıncının düşmesine neden olur.
2. PERİFERAL VASKÜLER DİRENÇ
Diyastolik basınçta en önemli etmen periferal vasküler dirençtir. Periferik vasküler direncin artması kan basıncının yükselmesine, periferik vasküler direncin azalması kan basıncının düşmesine neden olur.
3. ARTERLERİN ELASTİKİYETİ VE GERİLİM KABİLİYETİ
Kan aortaya ve büyük arterlere gittiğinde arteryel damar duvarı gerilir. Yaşa bağlı olarak arterlerin gerilim yeteneği de azalarak, diyastolik basıncın düşmesine sistolik basıncın yükselmesine neden olur. Arterioskleroz kan basıncın yükselmesine neden olan bir durumdur.
4. KANIN VİSKOZİTESİ
Kanın viskozitesi kan akış hızını etkiler. Örneğin; polistemi ile ortaya çıkan viskozitede artma kan akımı karşısındaki direnci de artırırken, bunun karşıtı olarak anemi ile ortaya çıkan viskozitede azalma da direnci düşürür.
5. HORMON VE ENZİMLER
Hormon ve en zimlerin kan basıncı üzerinde önemli bir etkisi vardır. Örneğin; epinefrin ve norepinefrin, periferal kan damarları üzerinde vazokonstriktör etki yapar. Vazo-konstriksiyon ise vasküler direnci arttırarak kan basıncını yükseltir. Adrenal korteksin salgıladığı al-desteron, böbreğin salgıladığı renin ve histamin kan basıncını düşürerek yada yükselterek etkide bulunur.
