Demir Eksikliği Anemisi Tedavisi ve Nedenleri
Normal erişkin bir insanda toplam vücut demiri ortalama 4 gr. civarındadır. Bunun %60-70 kadarı, yani 2.5 gr'ı hemoglobinde, 1-1.5 gr'ı ferritin ve hemosiderin halinde depo demiri şeklinde başlıca kemik iliği KC ve dalak olmak üzere retikuloendotelyal sistemde, 0.3-0.5 gramı myo-globin ve hücre solunumu ile ilgili enzimlerde doku demiri halinde ve 3-4 mg kadarı da plazma transport demiri halinde plazmada bulunur.
Erişkin kadınlarda hemoglobin demiri ile depo demiri miktarları erkeklerinkinden %15-30 kadar daha azdır. Hemoglobin yıkımı sonucu açığa çıkan demir muhafaza edilir veya tekrar hemoglobin yapımında kullanılır.
Demir Eksikliği Anemisi Belirtileri
Depo demiri Ferritin ve hemosiderin olarak 2 form halinde bulunur.
Ferritin suda eriyebilen 3 değerli bir demir protein kompleksidir. Apo-ferritin adı verilen bir protein kısmıyla kollaidal demir oksit-fosfat miçel-lerinden oluşur. Hemosiderin çok daha büyük bir komplekstir. Suda erimez. Depo demirinin normal bulunduğu vakalarda ferritin ve hemosiderin miktarları yaklaşık birbirine eşittir. Depo demiri artarsa, hemosiderin birikimi artar.
Plazma demiri transferrin veya siderofilin adı verilen ve IS globulin fraksiyonunda bulunan bir proteine bağlıdır. Demir barsaklardan depolara kemik iliğine veya bir depo yerinden başka bir depo yerine tansferrine bağlı olarak taşınır. Transferrin KC. de yapılır.
Normalde serum demiri ortalama % 100-120 mikrogramdır. Sidere-mi değerleri kadınlarda erkeklere göre biraz daha düşüktür. Normalde serumda %300-360 mikrogram demir bağlayacak kadar transferrin bulunur. Buna serumun total demir bağlama kapasitesi denilir. Serum demir konsantrasyonu 100-120 olduğuna göre total demir bağlama kapasitesinin ancak 1/3 ü demirle doymuş demektir.
Yumurta, KC, böbrek, ıspanak, erikte Fe bulunur. 6-7 mg/1000 cal Fe gıda ile alınır. Gelen Fe önce midenin asit pH'ı ile karşılaşır. Agregasyon göstermez, absorbsiyona uygun şekilde stabilize olur. Antrumdan geçer ve duedonumun 2. kısmında en yüksek oranda absorbe olur. Sonra jejunumun alkali pH'ı başlar ve yetersiz stabilizasyon ya da agregasyon gösterir ve giderek absorbsiyonu azalır.
Gelen Fe önce duedonumun brush borderlerini geçer, Fe+3 (Ferröz. Ferrik) olur Sonra ya hücre içinde kalır ya da plazmaya taşınır. Kalıp kalmama kararı vücudun Fe ihtiyacına bağlıdır.
Vücudun Fe eksikliği varsa Fe+3 hücre içinde transferrine bağlanır, plazma ile dokulara taşınır. Transferrin plazmada da bulunur. (Biri intrasellüler, diğeri stoplazmik olarak iki transferrin vardır) Fe vücutta fazla ise duedonum mukozasında ferritin halinde depolanır. Ferrin duedonum mukozası ve makrofaj içinde de bulunur.
Normalde 1 mg/gün Fe kaybedilir. Vücut yerine 1 mg absorbe etmek ister. Fe plazmada transferrin ile bağlanır. Transferrin bivalant (2 tane) Fe taşır. Fe epitel dökülmesiyle kaybedilir. Fe eksikliğinde dökülmeyle hiç Fe kaybedilmez, çünkü mukozada hiç Fe yoktur. Eğer depo Fe'si boşsa absorbsiyon artar. Vücutta ferritin az ise transferrin çalışır.
Fe plazmada transferrin ile taşınır. Normalde transferrin %30 Fe ile satüredir. Transferrin normoblasta ulaşınca Fe'yi bırakır. Normoblast, retikülosit üzerinde reseptörler vardır. Kompleks içeri alınır. İntraselüler pH ile Fe+3 transferrinden kopar, transferrin geri çıkar, içeri alınan Fe normoblast içinde ferritine bağlanır. Bu da Fe bağlayıcı proteni l'e geçer. Bu mitokondriye verir ve hem sentezi tamamlanır.
Diğer yol depodur. Transferrin Fe'yi RES'e getirir. Ferritin veya hemosiderin plarak depolanır. Total Fe'nin %95'i eritrosit yıkımında açığa çıkan Fe'nin tekrar transferrine verilmesiyle oluşur. Absorbsiyondaki Fe totalin ancak %5'idir. Transferrin Fe'yi depodan kemik iliğine getirir. KC'deki retiküler hücreler ve hepatositler de depolanmada rol alır. Serum Fe'si yükselirse KC'de Fe birikir ancak rolü azdır.
Gebelikte ve Bebeklerde Demir Eksikliği Anemisi Etiyolojisi
1. Yetersiz Fe alımı. Çocukta önemlidir
2. Fe malabsorbsiyonu
3. Kronik kan kaybı. Erişkinde en önemli nedendir. (Süreği arkada)
4. Gebelik ve laktasyon
5. intravasküler hemoliz, hemoglobinür
6. Pica (toprak yeme)
7. Kronik böbrek yetmezliği ve dializ
Pek çok GIS patolojisi Fe kaybına yol açar. Kan kaybı olur. Kişide kan kaybı devam ettikçe her kaybedilen eritrositle Fe kaybedilir. Önce depo Fe'si kullanılır. Henüz ne anemi vardır ne de eritrosit değişir. Devam ederse eritrosit ufalır ve hipokrom, mikrositer hale geçer, anemi olur. Son safhada depoda yok, serumda yoktur ve serum Fe bağlama kapasitesi artmıştır.
