Kemiğin Mineral Yapısı
Kemik kalsiyum tuzlarının çökmesi ile güçlenen sert organik bir matriksten ibaretttir. Kemiğin organik matriksi %90–95 kollejen lifler, geri kalanı da ana madde denilen homojen jelatinöz bir ortamdan ibarettir. Kollejen lifler başlıca kemiğin kuvvet çizgileri boyunca uzanır. Bu lifler kemiğe kuvvetli bir gerilme direnci sağlar. Anamadde, ekstraselülersıvı ile proteoglikanlardan, özellikle kondroidin sülfat ve hiyalüronik asitten oluşur. Bunların kesin fonksiyonu bilinmemekle birlikte, kalsiyum tuzlarının depolanması kontrolüne yardımcı olurlar. Kalsiyum tuzları kemiğin organik matriksinde depolanan kristal tuzları, kalsiyum ve fosfordan ibarettir. Kristal tuzlarının başlıcası hidroksiapatittir(11). Hidroksiapatite dönüşmeden önce kemik matriksin mineralizasyonu amorf kalsiyum fosfat veya oktakalsiyum fosfatın kemik matriksi içinde yerleşmesi ile başlar. Kemiğin mineral yapısındaki en önemli katyon kalsiyumdur. Magnezyum, kalsiyumdan sonra en yoğun bulunan katyondur. Sodyum florid ve stronsiyum, radyum, kurşun kemikte az miktarda depolanırlar.
Kalsiyum
Kalsiyum metabolizmasında en önemli depo olan kemikte tüm vücut kalsiyumunun % 99,9’u depolanmıştır. Kalsiyum, hidroksiapatit ve daha az olarak da amorf kalsiyum fosfat halinde kemikte bulunur. Kalsiyumun dolaşımdaki miktarı PTH ve vitaminD3 tarafından kontrol edilir. Kalsiyum yalnızca diyet ile alınır. Alınan kalsiyumun önemli kısmı bağırsaklardan vitaminD3 etkisiyle emilir. PTH’nin böbrek proksimal tübülüslere etkisiyle ayarlanarak idrarla ortalama günde 150–300 mg kalsiyum kaybedilir. Bu kayıp miktarları kişinin kalsiyum gereksinimine ve alınan kalsiyuma göre değişir.
Fosfor
Fosfor kalsiyumdan sonra en önemli ikinci mineraldir. Fosfor metabolizması sırasında fosfat ile dengededirler. Fosfat besinlerde bolca bulunur. PTH, fosfatın % 50-80’ini idrarla atılmasını kontrol eder. PTH faaliyeti arttığında yıkımın hızlanması sonucu dokudan kalsiyum ve fosfat açığa çıkar, idrarla fosfat atılımı artar. Gastrointestinal sistemden kalsiyum ile yaklaşık olarak aynı miktarlarda kaybedilen fosfatın idrarla atılan miktarı kalsiyumun 4–5 katı kadardır.
