Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir ve Neden Olur
Birincil
baş ağrısı bozuklukları içinde GBA en sık görülen, ancak en az özellikli
olanıdır. Genellikle künt, zonklayıcı olmayan, gerginlik, sıkışma veya basınç
hissi (mengene ile sıkar gibi veya şapka lastiği gibi) olarak ifade edilir.
Bulantı ve kusma yoktur. Ağrı çoğunlukla hafif-orta şiddettedir (21). Daha çok
oksipital olmak üzere frontal ve temporal yerleşimlidir. % 10-20 hastada tek
taraflı yerleşim olabilir. Perikranyel, servikal, baş ve boyun kaslarında
palpasyonla hassas noktalar ve keskin sınırlı nodüller bulunabilir. Genelde GBA
hastalarında kas hassasiyeti vardır
Gerilim
Tipi Baş Ağrısı Nasıl Geçer?
Klinik
tanısı temel olarak migrene özgü olan belirtilerin (tek taraflılık,
zonklayıcılık, günlük bedensel hareketlerle artma) yokluğuna dayanır.
Hastaların muayeneleri normaldir. Herhangi bir tanı testi yoktur. İkincil
organik baş ağrısı tipleri sıklıkla GBA‟yı taklit eden belirtiler gösterebilirler. Bu nedenle
dikkatli bir nörolojik muayene yapılmalıdır. Orta şiddette olan ağrı 30 dakikadan birkaç güne kadar devam edebilmektedir. Migrenin aksine çocukların
ailelerinde baş ağrısı öyküsü oranı düşüktür. GBA depresyon, anksiyete, üzüntü,
yorgunluk ya da emosyonel bozukluklar sonrası görülmekte, ancak nedeni tam
olarak bilinmemektedir. Genellikle ergenlikte başlar; migrenden ayırımı zordur
ve bazen aynı hastada migrenle birlikte görülebilir. Sıklıkla sabah saatlerinde
sıkıntı ve stres oluşturan bir durum sonrası başlar. Şiddeti migrene göre daha
hafiftir; ancak daha uzun süre devam edebilir. Ciddi gerilim tipi baş ağrısı
olan çocuklarda altta depresif hastalıklar olabilir (1, 41). Çoğu hastada
ilişkili belirti yoktur; az sayıda hasta fotofobi, fonofobi veya bulantı
tanımlayabilirler. Yapılan çalışmalarda bulantı %4, fonofobi %11,
fotofobi %13 sıklığında bulunmuştur. Uykusuzluk sık rastlanan tetikleyici
etkendir. GBA hastalarının migrenlilere ve baş ağrısı olmayan kontrollere
oranla daha fazla uyku sorunu vardır (43). Emosyonel stres, gerilim, yorgunluk,
uykusuzluk, öğün atlama ve adet görme GBA‟yı migrende olduğu gibi
tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir (41). Kronik gerilim tipi baş ağrısının
fibromiyalji sendromunun bir parçası olabileceği bildirilmiştir. GBA‟nın klinik seyri ve prognozu değişkendir. Sık epizodik GBA (EGBA) geçirenlerde süreğen GBA (SGBA) gelişme riski artar. Aynı kişi farklı zamanlarda
migren ve GBA ağrısından yakınabilir. Migrenlilerin %62‟si aynı zamanda GBA, GBA‟lı hastaların %25‟i migren ağrısı çekmektedir (31). GBA epizodik ve süreğen (kronik) olmak üzere ikiye ayrılır. Epizodik ayda 15 günden az olan GBA, süreğen ise ayda 15 günden
fazla olan GBA‟dır. GBA alt tipleri ve tanı ölçütleri ek-1‟de ICHD-IFde belirtilmiştir.
Gerilim
Tipi Baş Ağrısı Patofizyolojisi
Perikranyel
miyofasiyal yapılarda hassasiyet en karakteristik klinik bulgusudur (21, 22).
Perikranyel kaslardan kaynaklanan nosiseptif uyarıların başa yansıyarak ağrı
olarak algılandığı düşünülmektedir. Periferik nosiseptör, servikal trigeminal
kaudat nukleus veya supraspinal nöron düzeyinde sistemin duyarlılaşması ya da
supraspinal yapılardan inen anti-nosiseptif aktivitenin azalmasının miyofasial
ağrı ve hassasiyete yol açan muhtemel etkenler olduğu düşünülmektedir (32).
Lokal iskemi, metabolizma veya mikrosirkülasyon bozukluğu nedeniyle ortaya
çıkabilir. Psikolojik faktörler GBA için risk faktörüdür. GBA hastalarında
anksiyete, depresyon ve somatik yakınmalar topluma göre daha sıktır.
