Nikotin
Yoksunluğu Nedir
Tolerans gelişmesinden nikotin kullanımına bağlı
beyindeki nikotin reseptörlerinde artış olması sorumlu tutulmaktadır. Bu durumu
yenebilmek için nikotin alım dozu artarak devam edecektir. Tolerans geliştikten
sonra, yoksunluk semptomları; irritabilite, deprese duygudurum, huzursuzluk,
anksiyete, arkadaşlarıyla ve ailesiyle ortaya çıkan geçimsizlikler,
konsantrasyon güçlüğü, artmış açlık ve yeme davranışı, uykusuzluk ve tütün
aşerme gibi bulgular nikotin alımı bırakıldığında ortaya çıkacaktır. Bunun için
DSM-IV’te nikotin yoksunluk kriterleri tanımlanmıştır. Bunlar;
En az birkaç hafta süre ile nikotin kullanılması,
Nikotin kullanımının birden bırakılmasının ya da
kullanılan nikotin miktarının azaltılmasının ardından 24 saat içinde aşağıdaki
bulgulardan dördünün (ya da daha fazlasının) ortaya çıkması:
Disforik ya da depresif duygu durum
İnsomni
İrritabilite, sinirlenme ya da öfkelenme
Anksiyete
Düşüncelerin yoğunlaştırılamaması
Huzursuzluk
Kalp hızında azalma
Artması ya da kilo alma
B tanı ölçütündeki belirtiler klinik açıdan belirgin
bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik
alanlarında bozulmaya neden olur.
Bu belirtiler genel tıbbi duruma bağlı değildir ve
başka bir mental bozuklukla daha iyi açıklanamaz.
Yoksunluk bulguları nikotin alımını bırakmayı
izleyen 1-3. günlerde en şiddetli düzeye ulaşır, 3-4. haftalarda biter. Ancak
sigara içicilerinin %40’ında 4 haftadan daha uzun sürebildiği bildirilmiştir.
Sigara içmek için istek duyma ve kilo alımı gibi yakınmalar 6 ay veya daha uzun
süre devam edebilmektir.
Sigara Bırakmanın Klinik Değerlendirilmesi
Psikolojik ve fiziksel bağımlılık tütün kullanımında
birlikte bulunduğundan bırakma sürecinde esas olan davranış değişikliğine
gidilmesidir. Medikal destek bırakma döneminde çekilme belirtileri için
verilmelidir. Hastalara sigara içme davranışını sorduğunuzda sigara bırakma
konusunda farklı düşünceler ile karşılaşabilirsiniz. İlk kez, Prochaska ve
arkadaşlarının tanımladığı ‘Transtheoretical’ model bu amaçla kullanılmaktadır
(15). Hastalar;
Bırakmanın düşünülmediği,
Bırakmanın düşünüldüğü,
Bırakma hazırlığının yapıldığı,
Bırakmanın denendiği,
Bırakmanın sürdürüldüğü olmak üzere 5 farklı evrede
bulunabilir.
Hastanın evresine göre klinik değerlendirmesi yapılarak
tedavisi düzenlenebilir.
