Esrar
Bağımlılığı Tedavisi
Esrar bağımlılığı tedavisi için yaklaşımları
farmakolojik ve psikososyal müdahaleler olarak iki ana başlık altında
toplayabiliriz.
Esrar bağımlılığı alanın da etkinliği kesin olarak
gösterilmiş farmakolojik ajanlar bulunmamakla birlikte, preklinik ve klinik
çalışmalarla CB1 reseptör antagonisti SR141716, (bupropion), nefazodone,
lityum, valproik asit, vb. farmakolojik ajanların etkinliği
değerlendirilmiştir. Esrar bağımlılığında farmakolojik tedavi ile ilgili
çalışmalar değerlendirildiğinde çalışmaların küçük örneklem sayısına sahip
olmaları, özellikle esrar bağımlılığı tedavisini hedefleyen çalışmaların
olmayışı, laboratuar şartlarında gösterilen etkilerin klinik populasyonda yeterli
düzeyde olmayışı kısıtlılık olarak değerlendirilebilir. İntoksikasyon ve
yoksunluk bulgularını azaltan ilaçlar esrar bırakmanın başlangıcında, esrarın
etkilerini bastıran, aşermeyi azaltan, eşlik eden psikiyatrik bozuklukları
düzelten ilaçlar relapsların önlenmesinde yarar sağlar.
Psikososyal yaklaşımlar alanında; Relaps önleme ve
sosyal destek grupları, kısa farkındalık oluşturma, motivasyon arttırma
grupları, bilişsel davranışçı terapiler, aile eğitimi modelleri vb. birçok
psikoterapi ve kombinasyonları esrar bağımlılığının tedavisinde çalışılmış.
Psikoterapi yaklaşımlarının tümünün tedavi için yarar sağladığı, fakat
hiçbirinin bir diğerine üstünlük sağlamadığı, daha uzun süreli terapi
yaklaşımlarının kısa süreli müdahalelerden anlamlı farklılık göstermediği
belirtilmiş.
Dikkatin
gözlemlenebilen bileşenleri: Dikkat yanlılığının gözlemlenebilen ve ölçülebilen özellikleridir.
Artmış dikkat (facilitated attention); dikkatin
tehlike-ilişkili uyaranlara görece daha kolay ve hızlı bir şekilde çekilmesidir
(dikkat oryantasyonu). Dikkatin ayrışmasında güçlük (difficulty in disengagement); dikkatin tehlike-ilişkili uyaran tarafından zaptedilmesi ve dikkatin
tehlike-ilişkili uyarandan geri çekilip başka bir uyarana kaydırılmasında
zorluğu ifade eder. Kaçınma (attentional avoidance); dikkatin tehlikeye ilişkin uyaranlardan kaçırılıp,
tehlike-ilişkili uyarandan uzak bir alana yöneltilmeye çalışılmasıdır.
Bu bileşenlerin ortaya çıkmasını düzenleyen
mekanizmalar: Dikkat yanlılığının gözlemlenebilen özelliklerinin oluşturan
mekanizmalar muhtemelen düzenleyici bir nitelik de taşımaktadır. (Örneğin;
tehlikeye atomatik vijilansın hem oluşmasında hem de cevabın düzenlenmesinde
ilişkili nöral mekanizma amigdaladır. Dikkatin tehlikeli uyarandan geri
çekilmesini sağlayan düzenleyici mekanizma olarak “dikkatin kontrolü”nden
bahsedilir).
Her bir düzenleyici mekanizmanın çalıştığı bilgi
işlemleme evreleri:
Genel olarak otomatik ve stratejik evreler olarak
ikiye ayrılır. Otomatik evre; amaç, kontrol ve farkındalık olmadan oluşan ve
sınırsız kapasiteye sahip süreçtir. Stratejik evre; amaçlı, kontrollü, sınırlı
kapasiteye sahip ve farkındalığa dayalı süreci ifade eder.
