Kırık, Kırıklar
Kırık, genellikle önemli bir darbe veya direkt ya da endirekt bir travma sonucu, bir kemiğin kırılması halidir. Örneğin topukları üzerine düşerek bir omur kemiği kırılabilir. Çeşitli kırık türleri vardır: Yerinden oynamayan kırıklar (kırılan kemik yerinden çıkmamıştır); yerinden çıkan kırıklar (kemiğin iki ucu birbirinden ayrılmış veya birbiri üzerine binmiştir); açık kırıklar (kemiğin bir ucu eti ve deriyi yarmış, bir yara açmıştır).
Kırık, nasıl anlaşılır?
Bir kemiğin kırıldığını zamanında anlamak, kaçınılmazdır, çünkü kırık kemiğin doğru olarak hareketsiz hale getirilmesi, ciddi komplikasyonları önler.
Üç ilkeye bağlı kalınmalıdır:
— Yaralıya, kazanın nasıl oluştuğunu sormak;
— Şüpheli yere dikkatle bakmak;
— Kırık olabilecek yere mümkün olduğu kadar az dokunmak.
Yaralıyı sorguya çekmek
Yaralı, hatırladığında kazanın hangi koşullarda geçtiğini anlatır (araba çarpması, düşme, tekme...). Bazen bir çatırtı, sonra da ani bir dermansızlık hissetmiştir (bir uzvu kullanma yeteneğinin yitirilmesi). Bu bazen topyekün vücut olabilir (düştükten sonra kalkamamak gibi). Biraz sonra, giderek şiddetlenen bir ağrı başlar. Bir şekil bozukluğu olsa bile, kırık bölgesindeki şişme, bunu maskeleyebilir.
Dikkatle bakmak
Şüpheliyseniz, vücutta kırıldığını sandığınız yere kesinlikle dokunmayın: Kırık oradaymış gibi davranın.
Mümkün olduğunca az ellemek
Bir tek uzuvda kırık olması halinde (yaralının başka yerinde bir şey yoktur), kırılan uzvu, kırığın altındaki ve üstündeki eklemleri oynatması önlenerek hareketsiz kılmak gerekir. Şekil bozukluğu varsa, olduğu gibi bırakın.
Kırık yüzünden şekli bozulmuş bir kol veya bacağı, düzeltmeye kalkışmayın, çünkü sinirleri, atardamarları ve büyük bir toplardamarı zedeleyebilir, yırtabilir, kesebilirsiniz.
Yaralı sırtından şikâyet ediyorsa, belkemiğinin kırıldığı hakkında en küçük bir şüphe varsa, yardım yetişene kadar baş-belkemiğl eksenini korumaya azami özeni gösterin, örneğin, kendisini yan emniyet pozisyonuna getirmek gerekirse
Kırık halinde, yaralıyı aç bırakın ki, gerektiğinde anestezi yapılacaksa, gecikmeden yapı-labilsin.
Ciddi kırıklar
Bazı kemik kırılmaları tehlikesiz olmakla birlikte, daha büyük bir özenle davranmayı gerektiren çok daha ciddileri de vardır.
Eklem kırılmaları
Eklemin gelecekteki hareketliliğini tehlikeye atabilir (dirsek, diz, bilek...). Bu eklemleri, bulduğunuz gibi bırakmanız gerekir.
Açık kırıklar
Kemik, bakterilere karşı çok duyarlıdır. Pis bir yerle temas etmişse, lokal veya genel bir
enfeksiyon ihtimali, kazayı izleyen ilk altı saat içinde cerrahi bir temizlik yapılmazsa, büyük olabilir. Yarayı temizlemeye kalkışmasanız, daha iyi olur. Yaralı derhal gereken servise kaldırılmalıdır.
Kanamalı kırıklar
Kırık kapalı da olsa, bazı kırılmalar, kırılan kemiğin çevresindeki kas kitlesi dolayısıyla önemli kan kayıplarına sebep.olabilirler. Örneğin, bir uyluk kemiği ya da leğen kemiği kırığı, 1.5-2 litre kan kaybına sebep olabilir. Bu da kazazedeyi şok haline sürükleyebilir. Önlenmesi şarttır
