Sigara Nasıl Bırakılır, Sigara Bırakma Yolları
Gerçekten de sigarayı bırakmak her zaman sanıldığı kadar kolay olmaz. Ama dünya üzerinde her gün sigaraya yeni başlayanlar kadar bırakan kişilerin de olduğunu bilmek insanı rahatlatıyor. Güvenilir istatistiklere sahip olmalarından dolayı Amerika'ya baktığımızda sadece son 25 yıl içinde 50 milyon kişinin sigarayı bıraktığını görmekteyiz. Yani aşağı yukarı ülkemizin nüfusuna yakın bir sayı. Bizim ülkemizde ise kesin bir rakam verememekle birlikte herhalde aynı zaman diliminde sigara içenlerin korkunç derecede arttığı bir gerçek. Yıllardan beri girmek için uğraştığımız Avrupa Birliği'nde (Yunanistan'la Portekiz'i saymazsak) sigara içme oranı giderek düşmekte. Neden onların bıraktığı, günlük hayatta halka açık yerlerde içimini yasakladığı, kesinkes zararlı olduğu ve içerdiği nikotin nedeniyle aynı esrar veya alkol gibi bağımlılık yaptığı bilinen sigarayı biz içelim? Yurtdışına gidenler bilirler, buralarda sigara içenlere ikinci sınıf insan muamelesi yapılır. Bunlar bahçede, apartman boşluklarında, kapı kenarlarında sigara içerler. Lokantalarda istedikleri yerlere oturamazlar, sigara içilmeyecek bir yerde içtiklerinde para cezası öderler. Artık bir yıldır sigaranın yasaklanması ile ilgili kanun ülkemizde de çıkmış olmasına rağmen insanların duyarsızlıkları sonucu maalesef tam olarak uygulanamamaktadır. Bugün Avrupa ülkelerinde yaşayan çeşitli milletlerden insanlar arasında Türklerin özel bir yeri vardır. Öğrenci, işçi ya da göçmen olarak gittikleri ülkelerde genellikle en çok sigara içen kişiler ne yazık ki bizden çıkmaktadır. Önceden yüzyıllarca söylenen "Türk gibi kuvvetli" sözü ne yazık ki bugün, çok sigara içenlere alayla söylenen "Türk gibi sigara içme"ye dönmüştür, ülkemizi ileriye götürecek olan siz modern Türkiye Cumhuriyeti gençliğinin, böyle gereksiz ve zararlı bir alışkanlığa dur demesinin zamanı gelmiştir. Böylelikle yalnız siz daha sağlıklı olmayacaksınız, ülkemizin genel imajı da düzelecektir.
Sigaraya Son; Her gün bir çok gazete ve dergide sigarayı bırakma konusunda çeşitli yazılar, öneriler, tehditkar tavsiyeler, bilimsel veya magazin türünde makaleler çıkmakta, bazen de kitapçılarda "Sigarayı nasıl bıraktım!" türünden kitaplar görülmektedir. Bu tavsiyelerin bir çoğu birbirinden o kadar farklıdır ki, insan hangisine inanacağını bilemiyor. Gelin isterseniz önce sigaraya nasıl başlanıldığından kısaca bahsedip sonra sigaranın nasıl bırakılacağına dönelim.
Ülkemizde sigaraya ortalama 11 yaşında başlanıyor. Sigarayı şöyle bir denemek için kullanan gençlerin dörtte üçü bunun bağımlısı yani esiri oluyor. İlk sigara içme denemeleri genellikle öksürük, baş dönmesi ve bulantı yaratmasına rağmen içen kişi, arkadaşları arasında prestij (!!!) kazanıyor ya da öyle zannediliyor. Başlangıçta tek tük ve gizli olan bu tanışıklık zamanla açıklık ve alışkanlığa dönüyor, kişi sigaraya bağımlı bir hale geliyor. Artık dişler, parmaklar sararmaya, kaşlar, bıyıklar ve elbiselerde yanık izleri görülmeye başlıyor ve ağız kokusu yerleşiyor. Sigaraya başlayanların yaklaşık % 85'i genç kişiler ve her 1000 gencin 750'sinin anne veya babasından biri veya her ikisi sigara içmektedir. Diğer bir deyişle toplum, genci sigaraya başlatmak için gerekli her türlü alt yapıya sahiptir. Bunları belki de tekrar tekrar dile getirmemizden kasıt, sigara ile ilişkiyi kesmenin en iyi yolunun onun nasıl bırakılacağı değil nasıl başlanılmaması gerektiği olduğunun bir kez daha vurgulanmasıdır. Çünkü sonuçta sigarayı düzenli olarak kullanan her 1000 gençten 250'si sigaraya bağlı bir hastalıktan ölecektir veya başka bir deyişle ortalama yaşam süreleri en az 10-15 yıl kısalacaktır.
Toplum ve kamu sadece bu kişilerin erken ölmesinden veya bunların çalışabilir hayat sürelerini hasta geçirmelerinden dolayı, sigaraya harcanan her 100.000 lira için 216.000 lira kaybetmektedir. Ve bu paralar hepimizin devletimize ödediği, ödeyeceği vergilerden çıkmaktadır. Yani bizim paralarımızdan.
Şimdi bir girişten sonra gelelim sigara içenlerin bunu nasıl bırakacaklarına. Yapılan araştırmalar sigara içen bir kişiyi bırakmaya iten nedenleri şu şekilde sıralamakta:
A- Fiyatın pahalı gelmesi.
B- Sigaranın zararları hakkındaki yayınlar.
C- Aile ve iş ortamında bırakmaya teşvik, ayıplanma.
D- Kapalı yerlerde ve iş ortamında sigara içiminin yasaklanması.
E- Sigaraya bağlı bir hastalığın ortaya çıkması.
Sigara içenlerin % 75'i sigarayı bırakmanın en az alkol veya uyuşturucuyu bırakmak kadar zor olduğunu düşünmektedir. Ama buna rağmen yakınlarına söyleseler de söylemeseler de sigara içenlerin ortalama % 70'i bunu en az bir kez denemişlerdir. Hatta yapılan araştırmalar sigarayı bırakmaya çalışanlardan % 40'ının en az üç başarısız deneme yaptığını ortaya koymuştur. Demek ki sigara içenlerin içinde hiç de azımsanmayacak bir grup, bunu nasıl yapılacağını bilmediğinden başaramamaktadır. Genel olarak sigarayı günde bir, paketten az içenler daha kolay ve kendiliklerinden kolayca bırakabilmelerine karşın, daha çok miktarda sigara kullananlar yardıma ihtiyaç duymaktadır. Yurt dışında bir çok ülkede hastanelerin özel "sigara bırakma klinikleri" vardır. Buralara başvuran kişilere gerekli bilimsel öneriler ve tıbbi yardım verilmektedir. Ne yazık ki ülkemizde alkol ve uyuşturucu bağımlılığına yönelik özel tedavi klinikleri bulunmasına rağmen, sigara bırakma ile ilgili özel klinikler yaygın olarak bulunmamaktadır.
Aşağıda sigarayı bırakma yolları ve basan oranları gösterilmiştir. Elbette buradaki en önemli olay; kişinin sigarayı bırakmayı istemesidir.
Sigara Bırakma Yöntemleri
Aniden bırakma - %81.5
Azaltarak bırakma - % 5.7
Hipnoz - %1.6
Düşük nikotinli sigara - %1.5
Nikotinli sakız - %1.4
Özel sigara filtreleri - %0.5
Psikolojik tedavi %0.1
Tablodan da görüleceği üzere en çok kullanılan ve en başarılı yöntem, sigarayı aniden bırakmaktır. Bunun için aniden karar verilebileceği gibi, belli bir süre önceden bir tarih tesbit edilip, o tarihte de sigara bırakılabilir. Sigara bıraktıktan sonra en tehlikeli dönem ilk iki aydır. Çünkü sigarayı bırakanların % 88'i ilk 58 gün içinde yeniden içmeye başlamaktadır. Bu süre içinde, uyulduğunda çok yardımcı olabilecek bazı önemli kurallar vardır. Bunlar:
Olabildiğince sigara içen arkadaşlardan uzak durmak.
Sigara, kibrit ve çakmakları el altından uzaklaştırmak
Sigarayı bırakınca insanın bir süre için iştahı artabilir, kilo almamak için dikkatli olmak, sofradan doymadan kalkmak,
Egzersiz ve spora başlamak (yürümek, asansör yerine merdiven kullanmak, bisiklete binmek veya hiç değilse televizyonu uzaktan kumanda ile değil elle açıp kapamak gibi.)
Çay veya kahve ile sigara içenler için, bu alışkanlıklarının değişimini sağlamak. Örneğin çay yerine meyvasuyu veya ıhlamur içmek veya küçük bir gezinti yapmak gibi.
Sigara isteği halinde bol bol sıvı gıda almak. Meyva suyu, maden suyu veya diet meşrubatları tercih etmek, şekersiz sakız çiğnemek.
Alkolden uzak durmak. Çünkü alkol sigara arzusunu depreştirir. Nedense dünyanın her yerinde alkol içenlerin sigara içme zorunluluğu da var gibidir.
Sigaraya harcanmayan para ile kendinize veya ailenize hediye almak.
Sigara kokusu kalmasın diye elbiselerinizi yıkamak veya temizletmek.
Diş hekiminize gidip, dişlerinizi kontrol ettirmek. Her öğün sonrası dişlerinizi düzenli olarak fırçalamak, unutmayın sağlıklı dişler her delikanlıyı daha yakışıklı, her genç kızı daha güzel gösterir. Genç bir kız veya erkek için sigaradan sararmış kirli dişli, kokan bir ağız kadar kötü başka bir şey olamaz.
Yeni meşguliyetler yaratmak, (kolleksiyonculuk, model uçak yapımı, evde marangozluk, tamir işleri vs.)
Eğer çevrede bir yakın akraba veya arkadaş sigarayı bıraktıysa onu tebrik ve teşvik etmek. Çünkü onun en çok buna ihtiyacı vardır.
Sigarayı bırakınca rahatsız edici bazı durumlar ortaya çıkabilir, (uykusuzluk, sinirlilik, sıkıntı hissi, kalp atımlarında yavaşlama, tansiyon düşüklüğü, iştah artması, otlakçılığa başlama tehlikesi vs.). Tüm bu sıkıntılar bir iki ay içinde geçecektir.
"Sigarayı bıraktığınız için Berki yaşamınızda nefes darlığı yaratan akciğer hastalıkları, kalp krizi, damar hastalıkları ve çeşitli kanserlere karşı kendinizi korumuş oluyorsunuz. Siz, ailenize ve ülkenize lazımsınız."
Sigarayı bıraktığınızda vücudunuzda nelerin olduğu Tablo'da gösterilmiştir.
Sigarayı bırakmak, bazı kimseler için çok zor olup, bu kişilerin mutlaka tıbbi yardıma ihtiyaçları vardır. Bu amaçla kullanılan çeşitli ilaçların arasında en popüler olanı hiç şüphesiz nikotin tedavisi'dir. Bilindiği üzere sigaranın bağımlılık yapması, içindeki nikotin sayesindedir. Sigarayı bırakmak isteyen tiryakilere eğer nikotin, başka yollarla ve kontrollü olarak verilirse, sigara daha kolay bırakılabilmektedir. Yapılan çeşitli klinik araştırmalarla sakız, burun spreyi ve cilde yapışan plaster şeklindeki nikotin tedavisi kullanan kişilerin sigarayı daha kolay bıraktıkları gösterilmiştir ve bu konuda yapılan çalışmalar halen devam etmektedir. Nikotin dışında önerilen bazı ilaçlar varsa da bunların yaygın kullanımı yoktur ve bu ilaçlar sadece bu konuda uzman hekimlerce önerilebilir. İlaç dışında hipnoz veya akupunktur tedavisi de bazı durumlarda yardımcı olabilmektedir.
Sigarayı bıraktığınızda vücudunuzda olan değişiklikler
20 Dakika Sonra Tansiyonunuz ve nabzınız normale iniyor
8 Saat Sonra Vücudunuz kendisini yenilemeye başlıyor. Kanınızdaki oksjien normal düzeyine çıktı; olmaması gereken zehirli karbonmonoksit gazı çok azaldı.
24 Saat Sonra İlerdeki kalp krizi riskiniz azalıyor.
48 Saat Sonra Duyu organlarınız daha iyi çalışıyor. Daha iyi koku ve tat alıyorsunuz.
72 Saat Sonra Akciğer içindeki bronşlarınız rahatlıyor, akciğer kapasiteniz artıyor ve solunumunuz normalleşiyor.
2 Hafta Sonra Dolaşım sisteminiz düzeliyor, yürüyüş kapasiteniz artıyor.
3 Ay Sonra Akciğer kapasiteniz % 30 arttı. Akciğer içindeki hücreler kendini yeniliyor. Akciğer temizleniyor ve zatüre olma riski azalıyor. Öksürük, sinüzit, halsizlik, nefes darlığı düzeldi, enerjiniz arttı.
5 Yıl Sonra Akciğer kanserinden ölüm riski % 50 azaldı.
10 Yıl Sonra Akciğer ve sigaraya bağlı diğer kanserlerden (ağız, gırtlak, yemekborusu, mesane, böbrek ve pankreas) ölüm riski sigara içmeyenlerin düzeyine indi.
Kaynak: Doç. Dr. A.Fuat Kalyoncu
