Kalp Kapakçığı Hastalığı nedir?
Kalpte sağda ve solda, "kulakçıklar" ve "karıncıklar" dediğimiz, dört boşluk vardır. Bunların aralarında ve karıncıklardan akciğere ve tüm vücuda giden ana damarların başında kapaklar bulunur. Bunlar, kalpte dolaşımın doğru yönde olmasını sağlarlar. Kapaklar, kalp romatizması, yaşla eskime ve kireçlenme veya mikroplarla iltihap sonucunda daralabilir, tam kapanamaz ve görevlerini yapamaz hale gelebilirler. Bu durumlara "kalp kapak hastalıkları" diyoruz.
Bu hastalığın Türkiye'de görülme sıklığı nedir?
Binde 5 civarında diyebiliriz, kalp-damar hastalıklarıyla kıyaslanırsa, oldukça düşük bir oranda. Eskiden daha sıktı, ama toplumun sosyoekonomik düzeyinin yükselmesiyle, özellikle romatizmal kapak hastalığının azalmasıyla giderek seyrekleşti.
Kalp Kapakçığı Hastalıkları, daha çok kimlerde görülüyor? Genç, yaşlı ayırt ediyor mu?
Romatizmal kalp kapak hastalığı, genç yaşlarda ve daha çok kadınlarda, eskimeye bağlı olan ise her iki cinste de, daha çok ileri yaşlarda görülür.
"İleri yaşlarda görülüyor" dediğinize göre, yaş ilerledikçe kapaklarda bir eskime, yıpranma oluyor. Peki, her insanın kalp kapağı yıpranır mı, eskir mi?
Hayır, herkesinki görevini yapamayacak kadar bozulmaz. İnsanların yüzde birinde kalp kapaklarında eskime görünüyor. Tansiyon ve kolesterol yüksekliği gibi faktörler varsa, eğer doğuştan kalp kapaklarında bazı yapısal farklılıklar bulunuyorsa, o zaman bu eskime daha hızlı olarak daha erken yaşlarda gerçekleşebilir.
Romatizmal kalp hastalığı ve Kalp kapakçığı çökmesi
Kalp kapak hastalığından nasıl korunacağız?
Romatizmal kalp hastalığından korunabiliriz. Romatizmal kalp hastalığına "akut romatizmal ateş" dediğimiz bir hastalık sebep oluyor. Streptekok cinsi bazı mikroplarla boğaz iltihabı geçiren kişilerin küçük bir bölümünde başta eklemlerinde, kalbinde olmak üzere bazı organlarında iltihabi bir reaksiyon oluyor. Bu, çoğunlukla 5-15 yaş arasındaki çocuklarda görülüyor. Korunmanın başta gelen yolu akut romatizmal ateş gelişmesini önlemek. Bunun için boğaz iltihabının, penisilin gibi antibiyotiklerle ve ateşli romatizma geçiren kişinin tekrar bir atak geçirmemesi için ileri yaşlara kadar aylık penisilin iğneleriyle tedavisi gerekiyor. Genel temizlik kurallarına dikkat edildiğinde hastalık daha az görülüyor. Okullar çok kalabalıksa, askerler çok kalabalık koğuşlarda yatıyorlarsa, hastalığın çabuk bulaşabileceği bir ortam varsa daha sık görülüyor. Bu mikrobik hastalık sağlıklı koşullarda daha seyrek olduğu için romatizmal ateş de olmuyor. Bu gibi ortamların koşulları da giderek düzeldiğinden hastalık, eski yıllara göre giderek daha az görülüyor.
O zaman sağlığa uygunlukla yakından ilişkisi var...
Evet. Kişiler sağlıklı ortamda yaşıyorsa, temizliğe dikkat ediyorsa, bulaşmanın daha az olabileceği ortamlar varsa, o zaman azalıyor. Ayrıca her boğaz iltihabı geçiren kişide de olmuyor. Ancak kalıtsal olarak yatkınlığı varsa hastalık gelişiyor.
Bu hastalık ne tür belirtilerle "buradayım" diyor?
Ateşli romatizma atağı sırasında ateş, eklemlerde şişlik ve ağrılar oluyor. Sonradan kalp kapaklarında eğer daralma, tam kapanamama gibi durumlar olmuşsa, hastada bu nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı gibi belirtilerle kendini gösteriyor. Uzun zaman sessiz de kalabilir, uzun yıllar yakınmaya neden olmayıp, daha orta yaşlarda veya ileri yaşlarda da ortaya çıkabilir.
Kalp kapakçığı değişimi, Teşhisini koymak kolay mı?
Kolay, çok zor olduğu söylenemez. İyi bir fizik muayene şüphelendirir. Ekokardiyografi, ultrasonla kalbin incelenmesi başta gelen bir teşhis yöntemidir bu hastalıkların tanısında. Bunun dışında kalbin içine telle girilerek incelendiği "kateterizasyon" dediğimiz bir yöntem var. Bu yöntemlerle kolaylıkla tanı konulabiliyor.
Tanıyı koyduk diyelim ki tedavi etmek kolay mı?
Eğer kapaklarda fazla hasar yoksa, ilaç tedavisiyle bu hastaların şikayetleri giderilebilir. Bazı darlık olan kapaklarda aynı damarlarda olduğu gibi balonla açma tedavisi uygulanıyor. Eğer bunlar mümkün değilse, ameliyatla kapağın öncelikle tamiri düşünülüyor, tamiri de mümkün değilse, o zaman kapak değiştirilerek, takma (protez) kapak konuluyor.
Tedaviye geç kalınması halinde...
Kapağın darlığı veya yetersizliği zamanında tedavi edilmezse, kalp adalesi geri dönülmez bir şekilde yoruluyor, bozuluyor, hasar görüyor ve "kalp yetersizliği" dediğimiz durum oluşuyor ve sonunda hasta kaybediliyor.
Dramatik bir sona da gidebilir...
Zamanında tedavi, zamanında ameliyatla o kapağın tamiri veya değiştirilmesi çok önemli. O zaman hasta ömrünü normal bir şekilde sürdürüyor.
