Ozon Tabakası İncelmesi ve Delinmesi
Atmosferin 20 km ve 50 km yükseklikleri arasında stratosferde bulunan ve yüksek oranda ozon içeren tabakaya OZON TABAKASI denir. Ozonun yoğunluğu 35 km'de en yüksek olup 55 km'den sonra hemen hemen kaybolur. Ozon yeryüzünde hemen bozulur. Ozon 310 nm dalga boyundan küçük UV ışınlarını soğurarak ısı enerjisine dönüştürür. Böylece yeryüzünde canlılara ölümcül etki yapacak UV ışınlarının aşağıya inmesi ozon moleküllerince engellenir. Bu nedenle ozon tabakasında sıcaklık artar. Ozonun az olduğu 20-30 km'de sıcaklık -50°-70°C'ya kadar düşer.
Ozon Tabakası Deliği ve önemi
Atmosferin en alt tabakası olan troposferde, insana zararlı olan ozon gazı, stratosferde insan, hayvan ve bitkilerin hayatını koruyucu bir rol oynar Yetmişli yılların ortalarına doğru ozonun bozulduğu saptandı. Yoğunluğunun bölgesel ve mevsimsel koşullara bağlı olarak değiştiği belirlendi. Buna göre kuzey yarımküresinde ozon yoğunluğunda 1969-86 arasında %1.7-3 arasında azalma olmuştur. Bu azalma stratosferin 40 km'sinden sonra %3-9'u bulur. 1986 yılında Antartika'da MC MURDO gözlem istasyonunda yapılan ölçümlerden 28 Ağustos'da 18 km yükseklikteki ozon miktarı çok yoğun iken, 18 Ekim'de bu tabakanın tamamen yok olduğu belirlendi. Bu şekilde oluşan delik Amerika Birleşik Devletleri'nin yüzeyi kadar olup sürekli büyümektedir.
Güney kutbunda OZON TABAKASI'nda delik olduğuna özgü ilk haberler 1986 yılında bütün dünyaya duyuruldu. Bu OZON DELİĞİ Antartika'da kış mevsiminin sona erdiği dönemde meydana geldi. Güneş ışının güçlendiği Kasım ayında ise tekrar kayboldu. Gözlemin yapıldığı yılı izleyen son yıllarda, bu deliğin gittikçe büyüdüğü saptanınca, alarm çanları çalmaya başladı. Ozon kuşağı 02 moleküllerini oksijen atomlarına parçalayarak güneşin UV ışınlarını büyük ölçüde tutar. Bunlar 02 molekülleri ile OZON'a (=03) yükseltgenir. Ozon kuşağı olmadan yerkürede yaşam mümkün olamaz. Ozon miktarının çok az oranda azalması bile insanda DERİ KANSERİ'ne neden olabilir. (Ozon tabakası önemi)
Azalan ozon miktarına yol açan en önemli etmen olarak KLOROFLOR HİDROKARBON'lar kabul edilir Bunlar SPREY KUTULARINDA ve SOĞUTUCULARDA kullanılır. UV ışını bir kloroflor hidrokarbon molekülünden bir klor atomu ayırır. Bu ise bir nevi zincirleme reaksiyonda 10 000'den daha fazla Ozon moklekülünü tahrip eder. Montreal Sözleşmesi (Eylül 1987) uyarınca kloroflor hidrokarbon üreten ülkeler üretimi birkaç yıl içinde düşürmek zorundadır. Bunun sonucu olarak, klorflor hidrokarbon üretimi ABD Kanada, İsveç ve Norveç'de şu anda yasaklanmış olmasına rağmen, dünya genelinde yılda 700 000 t bu maddeden atmosfere salınmaktadır. Burada tüketici vatandaşlara önemil görevler düşer. Sprey kullanımına son vermek ve tükecinin bunları kullanmaması en iyi yoldur.
