Çocuklarda
Uyku Sorunlarının Tanısı
DEHB ile uyku problemleri arasındaki ilişkinin tanımlanması
DEHB’li çocukların
tam olarak tedavi edilmesi açısından oldukça önemlidir. Klinisyenler DEHB’li çocukları dikkatli hikaye alarak ve uyku işlevini
değerlendirerek taramalıdır. Uyku sorunlarının tanımlanmasına yardımcı olmak için
pek çok yöntem mevcuttur; ebeveyn ve çocuk ölçekleri, klinik görüşmeler, uyku günlükleri
ve objektif uyku testleri.
Çocuklarda uyku sorunlarını değerlendirmek için bazı
ebeveyn-çocuk ölçekleri geliştirilmiştir. Bunlar arasında Uyku Rahatsızlık İndeksi,
Uyku Bozuklukları Ölçeği, Çocuklar için Uyku Rahatsızlık Ölçeği, Çocuklarda
Uyku Ölçeği (ÇUÖ) ve Çocuklar için Uyku Alışkanlığı Ölçeği (ÇUAÖ) yer alır. Bu ölçeklerden
Çocuklarda Uyku Ölçeği (ÇUÖ) ve Çocuklar için Uyku Alışkanlıkları Ölçeği (ÇUAÖ)
‘nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması
bulunmaktadır.
ÇUÖ, poliklinik şartlarında bozulmuş uyku semptomlarını
değerlendirmek amacıyla geliştirilmiştir. Uyku bozukluklarını gösteren gece ve
gündüz davranışlarını (uykusuzluk, gündüz uyku hali, gece terörü, horlama,
yatma direnci, uyku hijyeni ve uykuda solunum bozukluğu) değerlendirir.
Polisomnografi çalışmaları ÇUÖ’nün tıkayıcı uyku apnesi, periyodik bacak hareketi bozukluğu ve huzursuz
bacak sendromunda kullanımını desteklemektedir.
ÇUAÖ, okul çağı çocukları için tasarlanmış ebeveyn
bildirimlerine dayanan bir tarama ölçeğidir. Bu yaşta yaygın uyku bozukluklarını
üç başlıkta inceleyerek üzerinde durur: dissominalar (uykuya dalma veya uykuya
devam etmede güçlük), parasomnialar (uyurgezerlik/uykuda konuşma, gece terörü,
gece altını ıslatma, huzursuz bacak sendromu, vb.) ve uykuda solunum bozukluğu.
ÇUAÖ bu çocuklarda sık görülen medikal veya davranışsal tabanlı farklı uyku
sorunlarını tanımlayabildiği için özellikle DEHB’li çocukları değerlendirmede yararlı olabilir.
Polisomnografi (PSG), başta uykuda solunum
bozuklukları olmak üzere pek çok uyku bozukluklarını saptamak için kullanılan
kayıt ve metot tekniklerinin genel ismidir. PSG ile uyku sırasında çok sayıda
fizyolojik parametre, genellikle bütün gece boyunca, devamlı olarak belli bir
periyotta ve eş zamanlı olarak kayıt edilir. Elektroensefalogram (EEG) ile
beyin aktivitesi, elektrookülogram ile göz hareketleri, elektromiyogram ile kas
hareketleri, EKG ile kalp ritmi, puls oksimetri ve nazal ve oral hava akımı ile
solunum fonksiyonları değerlendirilir Günümüzde PSG tıkayıcı uyku
apne sendromu (TUA) ve diğer uyku bozukluklarının tanısında altın standart
testtir. PSG bu iş için düzenlenmiş uyku laboratuvarında, deneyimli teknisyen gözetiminde
gerçekleştirildiğinden kolay ulaşılabilir bir yöntem değildir. Standart PSG için
olgunun bir gece uyku laboratuvarında kalarak uyku kayıtlarının alınması
gereklidir. Çocuklarda PSG daha zor uygulanır ve daha fazla teknik uzmanlık
gerektirir. Pediyatrik uyku merkezi sayısı daha az olduğu için çocuklar açısından
PSG testine ulaşmak daha zordur. Son yıllarda çocuklara daha uygun, daha ucuz
ve evde yapılabilen PSG testleri geliştirilmiştir.
Aktigrafi, uyku sırasında fizik hareketlerini değerlendirmek
için hareket bilgilerini depolayan saat benzeri bir aktigraf kullanır.
Aktigrafi insomnia, sirkadiyen ritim uyku bozuklukları ve huzursuz bacak
sendromunun klinik değerlendirilmesi için kullanılır. Ayrıca farmakolojik ve
davranışsal tedavilerin etkinliğini değerlendirmek için kullanılabilir.
Aktigrafi uyku başlangıç zamanı ve uyanma gibi uyku referans zamanlarını ölçmede
PSG kadar doğru sonuçlar vermez. Buna rağmen PSG’nin dezavantajları göz önünde bulundurulduğunda
aktigrafi kullanımı giderek artmaktadır. Aktigrafinin kullanımı basit ve kolaydır.
Çocuğun doğal uyku ortamında bulunması ve geceden geceye farklılıkları önleyen
pek çok gecede kayıt alınması aktigrafinin avantajlarındandır.
