Uyuşturucu Maddeler, Uyarıcılar
Amfetamin Nedir, Amfetaminler
Amfetamin, insan vücudunun salgıladığı adrenalin hormonuna çok benzeyen sentetik 'amin'leri kapsar. Çeşitli nedenlerle kullanılır.
Amfetaminin 1933-38 yılları arasında Almanya'da işçilerin daha hızlı ve güçlü çalışmalarını sağlamak için yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür. Saldırganlığı kamçılaması sebebiyle savaş sıralarında askerlere verilmiştir.
Günümüzde sporculara gece çalışanlara doping maddesi olarak kullanılmaktadır. 1930'lardan beri, şişmanlığa karşı iştah kesmek; yorgunluk ve depresyon durumlarına karşı canlılık sağlamak amacıyla kullanılmıştır. Ayrıca hiperaktif adı verilen ve aşırı derece hareketli olan, çevreye uyum güçlüğü gösteren okul başarısı düşük olan çocuklar, bazı epilepsi (sar'a) tedavisinde ilaç olarak kullanıldığı bilinmektedir. Tüm bu kullanımlarda güç kazanmak, etkinlik düzeyini arttırabilmek (to get high) amaçlanmaktadır.
Amfetaminlerin çeşitli türevleri vardır. Bazıları, amphetamine sülphate, dextroamphetamine methamphetamine hydrochloride v.b. türde ilaçlardır.
Amfetaminler 1971 tarihli Viyana Psikotrop Maddeler Andlaşması uyarınca, Toksik etkileri nedeniyle denetim altına alınmıştır.
Amfetaminler aşırı bağımlılık yapan uyuşturucular grubundadır. Aşırı kullananlarda görülen mutluluk hissi dayanıklılık geliştirir. Etkisi 3-5 saat sürer. Fiziki bağımlılık daha azdır. Bazen kullananlarda pişmanlık ifadeleri ortaya atılır.
Belirtileri
Etki süresinin kısa oluşu bağımlılık yapmalanna karşın, vücudun direnç göstermesi nedeniyle amfetamia türü ilaçlar, başlangıçtan itibaren giderek artan miktarlarda alınır.
Merkezi sinir sistemini uyararak iştah keser, hareketi ve dikkati arttırır, güçlendirir. Aşırı dozda alındığmda, gözbebeklerinin genişlemesi, yoğun terleme, kan basıncının yükselmesi, hızlı konuşma, şaşkınlık ve uykusuzluk belirtileri ortaya çıkar.
Uzun süre kullanıldığı zaman, denetim ortadan kalktığı için, suç niteliğindeki davranışlar intihar girişimleri, bazan paranoid şizofreniyi andıran "Amfetamin psikozu" görülebilir.
Çok sık kullanım halinde, yoksunluk/çekinme belirtileri görülür. Bunlar:
Derin uyku açlığı ve uyuklama
Yorgunluk, bitkinlik, çöküntü
Korkulu düşler görme
İntihar girişimi
Yönelim bozukluğu
Bilinç bulanıklığı ve kaybı
Sinirlilik ve gerginlik
Burun tıkanıklığı
Aşırı dozda amfetamin kullanımı zehirlenme belirtilerini de beraberinde oluşturur. Yukarıda gösterilen belirtilerle birlikte özetlenirse bu belirtiler şunlardır:
Bunaltı
Huzursuzluk, saldırganlık, düşmanca tutum
Şaşkınlık
Panik duygusu
Ağız kuruluğu
Titremeler
Gözbebeklerinin genişlemesi
Deri döküntüleri
Hızlı kalp atımı (taşikardi)
Tansiyon yüksekliği (hipertansiyon)
Karın ağrısı
Kötü beslenme
Amfetamin Tedavisi
Anfetamin bağımlılığı, bırakıldığı an o kadar büyük bunalıma yol açar ki, insanı intihara sürükleyebilir; aşırı uyuşukluk, yorgunluk, kuruntu ve dehşet verici kabuslara neden olabilir.
Böyle durumlarda tedavi hem destek programı hem de kademeli bırakma programı uygulanarak sağlanır. Destek programı bir ekip çalışmasını gerekli kılar. Bu ekipte psikoog sosyal hizmet uzmanı ve psikiyatr gibi profesyoneller görev alır. Ayrıca tedavi ekibi ile bağımlı, aile ve yakın çevresiyle sıkı işbirliği kurularak ortak hareket edilmesi önem kazanır.
