Cortinaris Orellanus, FRlES 1836 (Öldürücü Zehirli)
Mantarın Özellikleri
Genç mantarın sapı ve şapkası, örümcek ağı gibi «Cor-tina» denilen sarı renkli bir örtü ile örtülmüştür. Bu örtü daha sonra sap üzerinde ve şapka kenarlarında kahverengi örümcek ağı şeklinde görülür.
Morfolojik Özellikleri
Şapka: Genç mantarlarda yarım küre şeklinde, daha sonra kubbe şeklini alır. Şapka kenarları genç mantarlarda sapa doğru kuvvetle kıvrılmış, gelişmiş olanlarda ise dalgalı bir şekil alarak kıvrıklığını muhafaza eder. Şapka üstü lift görünüşte ve kahverengi pullarla örtülüdür. Şapka, rengi kırmızımsı turuncudan koyu kahverengiye kadar değişebilir. Büyüklüğü: 3 - 7 cm. çapındadır. Lameller: Enleri geniş (8-10 mm.) renkleri, koyu sarıdan pas rengine ve nihayet koyu kırmızıya kadar değişebilir. Sap: Çoğunlukla eğri silindir, şeklinde, genç mantarlarda içi dolu ve sağlam yapılıdır. Gelişme ilerleyince iç kısmı oyulur lifi görünüş alır. Sapın dış kısmı lifî görünüşte, sarımsıdan kahverengiye kadar değişen renkleri vardır. Büyüklüğü: 3 - 7 cm. boyunda ve 0,5 -1 cm. çapındadır. Örtü (Cortina): Genç mantarlarda sarı renkli, örümcek ağı şeklindeki örtü tarafından örtülür. Gelişmiş mantarlarda kahverengiye dönen örtü sap üstünde ve şapka kenarlarında görülür. Yaşlanmış mantarlarda örtü sap üstünde ve şapka kenarlarında görülür. Yaşlanmış mantarlarda örtü iyice incelenmeden görülmez. Etli kısmı: Sarıdan turuncuya kadar değişmekle beraber, şapka derisinin altında kırmızımsı kahverengidir. Mantarın bir parçası ağıza alınıp çiğnenerek tadına bakılırsa tadının hoş olduğu, parmaklar arasında ezilen bir parçasının kokusu ise turp kokusuna benzer. Sporları: Sarımsı renkli, badem şeklinden elips şekline kadar değişen şekilleri ve üzerlerinde süs şeklinde, siğiller görülür. Büyüklüğü: 10 -12 x 5,5 - 6 mikrondur.
Yetişme Yeri Özellikleri
Ağustos ayından Ekim ayına kadar; Huş, meşe ve kayın ormanları altında az olarakta çam ve benzeri ormanların altında özellikle kumlu topraklarda yetişir. Polonya ve Fransa'da çok az olarakta Almanyada yetiştiği bilinir. Bu güne kdar Türkiye'de yapılan araştırmalarda tesbit edilememişse de, bu yok anlamına gelmemelidir.
Diğer Özellikleri
Mantar tabiatta miktar ve yayılış yönünden az bulunan bir mantardır. İlk defa Fries tarafından 1836 yılında bulunmuştur. Eldeki araştırma metodlarının yetersizliği ve gereken önem verilmediği için zehirli veya zehirsiz olduğu konusunda bir bilgi verilememişti. 1952-1957 yılları arasında, Fransa ve Polonya'da 132 kişinin aynı şekilde hastalanmaları ve sonunda ölümleri, Hekimlerle mantar araştırıcılarını harekete geçirdi. Halkın yiyecekleri arasında mantar geniş bir yer tutmaktaydı. Neticede Cortinarius orellanus mantarının buna sebep olduğu ortaya çıkarıldı. Cortinarius genusunun (cinsinin) tabiatta bugün bilinen 336 türünün yalnız birisi zehirlidir. Diğer türleri yenir veya yenmez olarak ayrılmıştır.
GRZYMALA araştırmalarında bu mantardaki zehir maddesine ORELLANIN adını vermiştir.
