Gençlik Uyuşturucu, Gençlik ve Uyuşturucu
Uyuşturucu bağımlılığının en çok gençlik kesimi için risk oluşturduğu bilinmektedir. Tüm ülkelerde durum böyledir. Gençlik, toplumların güç potansiyelidir, gelecek güvencesidir, harekettir, berekettir. Bu gücü zayıflatmaya hiçbir kimsenin hakkı yoktur. Özellikle Türkiye gibi genç nüfusunun çoğunlukta olduğu toplumlarda bu daha önemlidir. Başta belirttiğimiz Özel Okullar Derneği-AMATEM işbirliği çalışmaları, gençliğe dönük olumlu çalışmalardan biridir.
Bu kuruluşların "Uyuşturucu Maddeler ve Bağımlılık Eğitim Paketi" adlı "Tanıtım Dosyası"nda, konu ile ilgili uzmanların yetkililerin görüşlerinin bir kısmına burada yer vermek istiyoruz.
Gençler Uyuşturucu Kullanımı
Madde Kullanmaya Gençler Daha Çok Nasıl Başlıyor?
"Gençler en sık olarak (merak) nedeniyle madde kullanmaya başlamaktadır. Bu nedenle uyuşturucuya karşı özendirici davranışlardan kaçınmak gerekir.
Arkadaş baskısı ikinci önemli etkendir. Bir arkadaş ortamında yapılan Israra çoğunlukla dayanılamamaktadır. Arkadaş grubunun dışında kalmak, onlardan farklı olmak korkusu yaşanmaktadır. Bir de buna merak eklenirse kullanım kaçınılmaz olmaktadır. Bu nedenle gencin kendi hakkını koruması "hayır" diyebilmesi çok önemlidir.
Sorunlarını çözmek için başka yol kalmadığına inandıkları anda kullanım sıktır. Bir başa deyişle "çaresizlik" önemli bir etkendir. Bu nedenle gençlere sorunlar ile başka çıkma yöntemlerinin öğretilmesi önem kazanmaktadır. Bir sorun karşısında nasıl davranmaları gerektiğinin öğretilmesi ve bugüne kadar kullandıkları yanlış davranış biçimlerinin düzeltilmesi gerekir.
Bu maddeleri kullanmak gencin kendini kanıtlamasının bir yolu olarak algılanmaktadır. Farklı ve değişik gözükmek, bir tür beğeni toplamak amaçlanmaktadır.
Maddenin bulunabilirliği bir başka etkendir. Uyuşturucu maddenin kolayca elde edilebilir olması, onun kullanılma oranını arttıracaktır.
Risk Altındaki Gençler
"Tüm ergenlerin uyuşturucu madde kullanmaya başlama riski vardır. İradesizlik, kişilik zayıflığı v.s. madde kullanmak için mutlak etkenler değildir.
"Ancak madde kullanmaya başlayan gençlerde ortak bazı özellikler dikkat çekmiştir. Bu özelliklerin saptandığı gençler daha dikkatle izlenmelidir. Uyuşturucu ile ilgili eğitimlerde bu gençlere daha fazla eğilinmelidir" uyuşturucu ile yani karşılaşmış gençlere önem ve öncelik verilmelidir.
"Risk altında bulunduğu varsayılan ergenlerin davranış özellikleri şunlardır.
Ani tepkiler veren
Saldırgan ya da asi davranışları olan
Herşeyi reddeden
Davranış bozukluğu gösteren
Aykırı davranışlar içinde bulunan
Erken yaşlarda davranış problemleri olan
Çabuk heyecanlanan
İçe dönük olan
İtaatkar olan
Yaşıtlarından aşırı etkilenen
Gencin aile yapısı özellikleri de risk etkenlerini belirlemeye yarayabilir. Çünkü uyuşturucu madde kullanan gençlerin ailelerinde benzer bazı özellikler bulunmuştur. Saptanan aile özellikleri şunlardır:
Parçalanmış, boşanmış aileler
Ana babadan birinin kaybı
Aile içinde uyuşturucu madde kullanan bir üyenin varlığı
Aile içi iletişim eksikliği
Baskıcı ve ilgisiz aile
Aile içinde gencin özdeşim kurabileceği bir bireyin olmaması
Aşırı koruyucu, kollayıcı aile
Sigara ve alkol kullanan gençlerin bu maddeleri kullanmayan gençlere göre daha yüksek oranda uyuşturucu maddeleri kullandığı gözlenmiştir. Çünkü sigara ve alkol kullanan gençler uyuşturucu maddeyi daha düşük oranda tehlikeli olarak değerlendirmekte ve diğer maddeleri kullanmaya daha istekli davranmaktadırlar. Daha fazla oranda bağımlı tanımakta ve onları kendilerine yakın hissetmektedirler. Ayrıca bu öğrenciler, sigara ve alkol kullandıkları için çevreleri ile daha sık olarak çatışma ve sorun yaşarlar ki, bu da onları diğer maddeleri kullanmaya iten önemli bir etken olarak değerlendirilebilir. Risk grubu gençler ile aile özellikleri ayrı ayrı incelenmesi, araştırılması gereken unsurlardır.
Gençlerde Uyuşturucu Kullanımı Nasıl Anlaşılır?
Yukarıda sözü edilen "Eğitim Paketi" "Tanıtım Dosyası"na göre;
Uyuşturucu kullananların farkına varılması kolay değildir. Uzun yıllar bağımlılığı gizleyebilenler olmuştur.
Bağımlı olduğundan şüphelenilenlerde gözlenen davranışların doğru yorumlanması çok önemlidir. Özellikle ergenlik dönemi gibi hassas bir dönem yeni sorunlar açabilir.
Bazen bağımlı olmadığı halde gencin başka sorunlardan dolayı benzer belirtiler gözlenebilir. Bazı belirtilere bakarak hemen "bağımlı" yargısına varıp kişiyi etiketlemek son derece yanlıştır. Amaç ona yardımcı olmaktır. Gençlerde iki yöndeki değişikliklere bakarak uyuşturucu kullanma durumu anlaşılabilir.
Maddeye Bağlı Değişiklikler
Dalgınlık, dikkat eksikliği görülebilir. Hafif uykulu bir hali vardır. Bu durumdan genelde rahatsızlık duymaz.
Belirgin bir halsizlik, yorgunluk gözlenebilir. Solgun, bitkin bir hali vardır. Kısa süre sonra okulu terkedebilir. Genel bir isteksizlik olabilir.
Gözlerde kanlanma saptanabilir. Daralmış ya da büyümüş göz bebekleri dikkat çeker.
Konuşmada güçlük farkedilebilır. Peltek ya da mırıltılı bir biçimde konuşmaktadır. Ağızda kuruluk saptanabilir.
Aşırı terleme, bulantı, kusma, yürümekte güçlük ortaya çıkar.
Uyku bozukluğu olabilir. Eroin ve benzeri maddeler alınmadığı zaman şiddetli uykusuzluk ortaya çıkar. Diğer bazı maddeler ile sürekli uyuma isteği belirgindir.
Beslenme alışkanlığı bozulur. Bu nedenle kilo kaybeder.
Madde yoksunluğunda eklemlerde ağrılar olur. Bu nedenle ağrı kesici ilaçların kullanımı artmıştır. Ayrıca kramplar, esneme, kaşıntı, tüylerin ürpermesi gözlenir.
Vücudunda yara izleri, ciltte renk değişikliği, iltihaplı yara ya da enjektör izleri bulunabilir".
Tüm bu belirtilerin bir kısmının sadece madde bağımlılığından olmadığı da unutulmamalıdır. Söz konusu olabilecek başka değişkenler de düşünülmelidir.
Uyuşturucu kullanan gençlerin ve yetişkinlerin teşhisinde (tanıda) bu belirtilerin yanında laboratuvar tetkiklerinin de yapılması gereği vardır. Kesin tanı o zaman konulabilecektir. Kan ve idrar tetkikiyle en doğru sonuç alınabilir.
Davranış Değişiklikleri
Çevre değişikliği ilk gözlenen davranış değişikliğidir. Genç yeni arkadaşlar edinir. Eski arkadaşlıklar biter. Çevre değiştirme iki nedene bağlıdır:
Yeni arkadaş çevresinde uyuşturucu madde bulmak kolaydır.
Uyuşturucuyu yeni arkadaş çevresinde daha rahat kullanabilecektir.
Kullandığı maddenin etkisine bağlı olarak ruhsal değişimler gösterir. Kimi zaman neşeli, sakin, kimi zaman öfkeli, saldırgan davranışlar gözlenebilir. Madde etkisi geçince davranışları bazı farklılık gösterir.
Okul başarısı düşmeye başlar. Bu durum kendisi için ciddi bir sorun olarak algılanmaz. Ancak başarısızlığın altında başka nedenler de olabileceği de düşünülerek o yönü de incelenmelidir. Aile içi sorunlar, ruhsal rahatsızlıklar, toplumsal sorunlar, olumsuz yaşam olayları da okul başarısızlığında etken olabilir. Bu etkenleri iyi ayırt etmelidir.
Okula devam azalır. Okul devamsızlığından ailenin haberi yoktur. Genelde arkadaşları ile birlikte dışarı da zaman geçirmeye başlamıştır.
Evde bulunduğu zamanlar odasında tek başına kalmayı tercih edebilir. Odasından dışarıya çıkmamaya özen gösterir.
Aile ilişkilerini azaltmaya ve evde az bulunmaya özen gösterir. Çünkü içinde bulunduğu dununun anlaşılmasını istemez.
Daha çok para harcamaya başlar. Kullandığı maddenin dozunu arttırdıkça, gereksinim duyduğu para miktarı da artar. Evden para çalmaya başlayabilir. Son dönemde hırsızlık olayları yaşanır.
Kendine olan öz bakımı azalmıştır. Üstüne başına, giyeceğine para harcamaz, çünkü para kullandığı madde için gereklidir. Çevresi ve arkadaşları eski önemini yitirmiştir. Yaşamında değer verdiği tek şey maddedir.
