Akut Eklem Romatizması
Akut eklem romatizması ya da diğer adı ile romatizmal ateş; başta kalp olmak üzere, çeşitli organları etkileyebilen bir bağ dokusu hastalığıdır. Bakteriyolojik kökenlidir. A grubu Beta hemolitik streptokokların yaptığı bir üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra, oto immun reaksiyonlarla ortaya çıkar. Hastalık daha çok 5-15 yaş grubu çocuklarda görülür.
Belirti ve Bulgular
1. Majör Belirtiler;
Artrit: En çok diz ve ayak bileği ekleminde çok şiddetli ağrı yapan, bunun yanı sıra artritin tüm belirtilerini (eklemde sıcaklık-kızarıklık-şışlik) de gösteren, gezici nitelikte artrit söz konusudur Yani ayak bileğinde görülen artrit, 3-5 gün içinde dirsekte, 3-5 gün sonra da el bileğinde görülür. Akut eklem romatizması artriti eklemde şekil bozukluğu (deformite) yapmaz.
Kardit: Hastalık miyokardı etkileyerek miyokardit, endokardı etkileyerek endokardit, perikardı etkileyerek perikardit; bazen de bu üç tabakayı birden etkileyerek pankardit yapabilir. Eğer kalp tutulumu erken ve uygun tedavi edilmezse ciddi kalıcı kalp hastalıkları (valvulit, mitral stenoz, mitral yetmezlik, Aort stenozu veya aort yetmezliği) gelişir.
Korea: Akut eklem romatizması olmuş çocukların çoğunda, ekstra pramidal sistem tutulumu ve bazal gangliyonların etkilenmesi sonucu, özellikle üst ekstremitelerde dans eder gibi istemsiz hareketler ortaya çıkar. Bu hareketlere korea denir.
Eritema Marginatum: Akut eklem romatizmasında bir başka önemli belirti; karında ve eksremitelerin vücuda yakın bölümlerinde kırmızı döküntüler (eritema marginatum) olmasıdır.
Deri altı nodülleri: Deride sert ağrısız kabarık nodüllerdir. Ancak, çok küçük (3 yaş altında) çocuklar ile yetişkin akut eklem romatizması olgularında görülmez.
2. Minör Belirtiler
Laboratuvar bulguları: Akut eklem romatizmasında genellikle; Kan sendimantasyon hızı yüksektir. Lökositler artmıştır. ASO yüksektir (Bakınız Tanı işlemleri) EKG de P-R mesafesi uzamıştır. Diğer belirtiler,
Karın ağrısı. Burun kanaması (Epistaksis) 37-39 °C arasında yüksek ateş .Terleme gibi belirtilerdir.
Akut Eklem Romatizması Tedavisi ve Hemşirelik Bakımı
1. İlaç Tedavisi
Antibiyotikler (Penisilin ve Sulfonamid) başlangıçta streptokokları ortadan kaldırmak için 1 hafta -10 gün sürekli tedavi, daha sonra yeni streptokok enfeksiyonu ataklarını önlemek için koruyucu olarak 20 günde veya ayda bir (depo penisilin) antibiyotik uygulaması, Salisilatlar (Aspirin) eklemdeki ağrı, ateş ve enflamasyonu gidermek için başlangıçta (1-2 hafta) yüksek dozda, giderek dozu azaltarak uzunca bir süre (1 -1,5 ay) verilir.
Kortikosteroidler (Prednison) karditli ağır olgularda, kalbe ait belirtileri gidermek amacı ile başlangıçta (1-2 hafta) yüksek dozda verilir, giderek doz azaltılarak yavaş yavaş ilaç kesilir.
2. Yatak istirahati
Akut eklem romatizmasında, kalbin yükünü azaltmak ve metabolik gereksinimleri en aza indirmek için hasta kesin yatak istirahatine alınmalıdır. Ancak; beden ısısı, kan sedimentasyon hızı, nabız sayısı normal düzeylere geldiğinde ve EKG de belirgin kalp hasarı bulguları yoksa hastanın dolaşmasına ve kişisel bakımını kendisinin yapmasına izin verilir.
3. Beslenme
Hastanın enfeksiyon ve yüksek ateşle baş edebilmesi için protein ve karbonhidrattan zengin yumuşak bir diyet uygulanmalıdır. Yüksek ateşe bağlı dehidratasyonu önlemek için bol sıvı verilmelidir.
Eğer ciddi bir kardit veya konjestif kalp yetmezliği belirtileri varsa, sodyum ve sıvıdan kısıtlı bir diyet programı hazırlanmalıdır. Akut eklem romatizmalı hastanın bakımını üstlenen hemşire, Hastanın kesinlikle yatarak istirahat etmesine, Özellikle kalp komplikasyonlarının erken tanı ve tedavisi için hastayı nabız, tansiyon arteriyel, solunum, aldığı çıkardığı sıvılar ve ödem açısından izlemeye,
Tedavide kullanılan ilaçların (aspirin-kortizon) önemli yan etkilerine, hatta antibiyotiklerin de allerjik reaksiyonlar yapabileceğini göz önünde bulundurarak tüm ilaç uygulamalarında çok dikkatli olmaya, Hastayı yeni streptokok ataklarından korumak için, koruyucu program kapsamında başlatılan uzun süreli penisilin tedavisine; hastanın uyumunu sağlamaya ve penisilin allerjileri ve testleri konusunda bilinçlendirmeye,
Hasta ve ailesini streptokok enfeksiyonlarından korunmanın önemi ve gereken koruyucu hijyenik önlemler açısından bilgilendirmeye dikkat etmeli, bu konuda gereken hemşirelik bakımını planlı bir şekilde sürdürmelidir.
