Diş Çekimi ve Diş Çekimi Sonrası Yapılması Gerekenler
Dişler çeşitli sebeplerle, fakat en çok da hasta ısrarı ile çekilir. Diş çekimi günümüz diş hekimliğinde en son düşünülmesi gereken şeydir; ama halk arasında ufacık bir ağrıda bile hemen çektirme eğilimi vardır. Apse yapmış, çürüğü büyük dişler ya da şiddetli ağrı yapmış dişlerin hemen çekilmesi gerektiğine inanılır. Kanal tedavisi ya da dolgu yapılarak dişlerinin kurtarılabileceğini hastaya anlatarak ikna etmek çok zordur. Bazen de ikna olmayan hastanın ısrarı sonucu yıllarca ağızda kalabilecek bir diş çekilebilir. Diş çekimine karar vermek gerçek bir hekim için çok zordur. Size de dişlerinizi kolayca teslim etmenizi önermeyiz. Sonuçta çektirmek zorunda kalırsanız da dikkat etmeniz gereken noktalar vardır:
1. Çekim sonrası hekim tarafından çekim yerine yerleştirilen pamuğu ya da gazlı bez tamponu 20-25 dakika sıkıca ısırınız. Bu tampon, çekim boşluğunda kanamayı durdurarak, sağlıklı bir iyileşmeyi gerçekleştirecek olan kan pıhtısının oluşmasını sağlar. Tamponu sık değiştirirseniz pıhtının oluşmasını engellersiniz. Pıhtı, çekim boşluğunu doğal bir tampon gibi kapatacak ve boşluğun ilerde kemik yapıyla dolması için gerekli hazırlığı yapacaktır. Pıhtının oluşması engellenir ya da dikkat edilmesi gereken noktalara dikkat edilmeyerek pıhtı koparılırsa yara iyileşmesi bozulur ve ağrılı bir süreç başlar.
2. Çekim sonrası ağrı olursa aspirin dışında bir ağrı kesici almalısınız. Aspirin, kanı sulandırıcı özelliğinden dolayı kanamayı başlatıp pıhtılaşmaya engel olabilir. Uyuşukluk geçmeye başlarken, şiddetli bir ağrı olabilir. Bu durumda hemen ağrı kesici alınmalıdır. Anestezi için kullanılan iğne yerlerinde çekimi takip eden günlerde ağrı, acı olabilir. Bu ağrılar da genellikle iki gün içinde geçer.
3. Çekim sonrasındaki 24 saate kadar olan sürede sızıntı şeklindeki hafif kanamalar normaldir. Panik yapmayın. Çekim sonrası yoğun kanama olursa temiz, steril bir pamuk tamponu yarım saat kadar ısırınız. Kanama kesilmez, aynı şiddetle devam ederse hekiminize başvurunuz. Hekime ulaşamıyorsanız tamponu daha uzun süre ısırarak kanamayı kontrol altına almaya çalışın. Tamponu sık sık değiştirip, ağzınızı çalkalayarak çekim yerinin daha fazla kanamasına neden olmayınız. Tüm bunlara rağmen kanamayı kesemiyorsanız -ki bahsettiğimiz çok yoğun kanamadır, sızıntı şeklindeki kanama tamponla kesilir- bir eczaneden transamin kapsül ya da ampul alın. Tampona bir miktar toz veya ampul içindeki sıvıyı emdirerek çekim yerine koyup sıkıca ısırın. Bu önerimiz, doktora ulaşılamıyorsa ve kanama çok yoğunsa geçerlidir. Normal şartlarda doktorunuza mutlaka ulaşmaya ve önerilerine göre hareket etmeye çalışınız.
4. Çekim sonrası 24 saat sigara içmeyiniz, alkol kullanmayınız. Bunlar pıhtının kopmasını veya sağlıklı bir şekilde oluşmasını engeller. Sigaraya dayanamıyorsanız, dişlerinizi ısırır pozisyonda, çok derin çekme ve emme hareketi yapmadan bir iki nefes alıp isteğinizi bastıracak kadar içmelisiniz. Çok sıcak ve soğuk gıdalar almayınız. Çünkü bu, pıhtının yerinden kopmasına ve kanamanın tekrar başlamasına neden olabilir. Çekim sonrası ılık ve yumuşak şeyler yenilip içilmelidir.
5. Çekim zor şartlarda, uzun sürede gerçekleşmişse, yani bizim tabirimizle koplikasyonlu bir çekim olmuşsa 8 saat süreyle her saat başı 5-10 dakikada bir dışardan soğuk tatbiki yapmanızda fayda vardır. Bu şekilde şişme ve morarmayı kontrol altına alabilirsiniz.
6. Bazen çekim sırasında kök kırılabilir. Bu durumda kökün boyuna, çekim yerine ve bazı şartlara göre kökün bırakılmasına veya çıkarılmasına hekim karar verir. Hastalar bu durumda kararı hekime bırakmalıdır. Gerekli tedavi yapılarak kökün bırakılması ve 2-3 ay sonra alınması ya da bazı şartlar altında kökün tamamen orda bırakılması gerekebilir. Ne olursa olsun kökün mutlaka çıkarılması mantığıyla hareket ederek hekimi, sizi hırpalamak pahasına, kökleri çıkarmaya zorlarsanız daha tehlikeli sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Bir hekime güvenip gitmişseniz, komplikasyonlar karşısında da bırakın kararları hekiminiz versin.
7. Çekim sonrası dilinizle veya herhangi bir aletle çekim yerini kurcalamayınız, yara iyileşmesini bozmayınız. Diş, kemiğin içinde bulunduğundan çekim sonrası ortaya çıkan kemiği hastalar kök sanarak çıkarmaya, tespit etmeye çalışırlar. Kök kalmışsa hekiminiz zaten sizi uyaracaktır. Emin olmak için çekim sonrası dişinizi görün; ama bu mikrop topunu alıp evinize getirmeyin lütfen. Hastalar kırılmamış kökleri görmelerine rağmen evde dilleriyle kemiği kök sanıp keşfetmeye çalışarak yara iyileşmesini bozarlar. Bu konuda daha bilinçli davranınız.
8. Çekim günü oluşacak ağrılarla onu takip eden günlerde de çekimin durumuna göre hafif ve ağrı kesici ile kesilen ağrılar normaldir; fakat çekimi takip eden günlerde başlayan, gece uykudan kaldıran, ağrı kesicilere rağmen kesilmeyen, diş çekilmemiş gibi oluşan şiddetli ağrılar bize yara yerinin enfekte olması, pıhtının kopması vs. gibi çekim yerinde normal olmayan bir olay olduğunu anlatır. Bu durumda hekime başvurulmalı, gerekli pansuman ve tedavinin yapılması sağlanmalıdır. Hekiminiz ağızda gerekli pansumanı yaparak antibiyotik, ağrı kesici ve ağız hijyeni için gerekli gargarayı verdiğinde hemen bir rahatlama hissedersiniz. Ağrılar hemen kesilmeyebilir; ama hafifler. Hekim sadece ilaç verip yollarsa ağrılarınızın hafiflemesi 2-3 günü bulabilir. Pansuman için hekime tatlı bir baskı yapabilirsiniz. Bazen pansumana gerek yoktur; fakat ayna ile dişinize baktığınızda iltihabi sıvıyı, cerahati görebiliyor ve dilinizle bu büyük boşluğu hissediyorsanız pansuman gerekir ve bu sizi çok rahatlatacaktır. Bazen 5 dakikalık bir pansumanla rahatlar ve böylece 2-3 gününüzü ağrılı geçirmekten kurtulabilirsiniz. Çekim sonrası şiddetli ağrınız olursa, hekiminize; "Bu durumda pansuman yapılsa ağrım daha çabuk hafifleyebilir mi? Ağzımın durumunu siz daha iyi bilirsiniz ama çok rahatsızım," gibi cümleler kurarak onu kırmadan uyarabilirsiniz. Eğer pansuman gerekli ise yapacaktır. "Hayır, gerekli değil," diyerek size mantıklı bir açıklama yaparsa, "ille de pansuman isterim" diye tutturmayın. Bu kitabın amacı hastaları bilinçlendirmektir, ama ne olursa olsun her ağız, her problem farklıdır ve her durumda son kararı hekiminiz vermelidir, siz sadece korsan olup olmadığına dikkat edin.
