Gyromitra Esculenta FRİES 1821 (Hafif Zehirli)
Mantarın Özelliği
Genel olarak kırmızı kahverenkli, şekil olarak beynin dış görünüşünde olduğu gibi girinti ve çıkıntıları olan, özellikle çam ormanlarının kumlu topraklarında ve yarı gölge yerlerde yetişmeyi tercih eder.
Morfolojik Özellikleri
Şapka: Beyin gibi kıvrımları olan, genç mantarlarda kırmızı kahverenkli, gelişmiş mantarlarda, mantarın rengi siyahımsı kahverengiye döner. Çıkıntılı kısımlar parmaklar vasıtasıyla aralanınca araların kirli beyaz olduğu görülür. Mantarın üstüne dikkatlice bakılınca kadife gibi ince kahverengi basit tüylerle örtülü olduğu görülür. Mantar bütünüyle gayri muntazam şekillidir. Büyüklüğü: 2-10 cm. çapında olabilir. Sap: Gri beyazdan sarımsı beyaza kadar değişir, genç mantarlarda içi öz şeklinde dolu, gelişmiş mantarlarda içi oyulur. Sapın üzerinde nokta şeklinde küçük çıkıntıları 1 numaralı zımpara kâğıdına benzetebiliriz. Üstünde gayri muntazam oluklar görülür. Büyüklüğü: 3-6 cm. boyunda ve 1,5-3 cm. çapındadır. Sporları: Elips şeklinde 18-20x10 mikron büyüklüğündedir.
Yetişme Yeri Özellikleri
Mantar, Mart ayından Mayıs ayına kadar çam ormanlarının, özellikle kumlu topraklarında, ışık alan yerlerde gruplar meydana getirerek yetişmeyi tercih eder.
Diğer Özellikleri
Mantarı yukarıda hafif zehirli veya çiğ olarak yenmez diye vasıflandırdık. Kuzey Almanya'da bu mantarı konserve şekline getirip değerlendirmektedirler. Çünkü mantarın içindeki «Giromitrin» veya «Helvolik asit» diye isimlendirilen etkin maddeler, normal tuzlu suda kaynatıp bu su dökülürse mantarın içindeki etkin maddeler atılmakta ve tehlikesizce yenmektedir. Bu şartlara riayet edilmeden mantar yenirse zehirleme yapar. Zehirlenen şahısta; Yorgunluk, bitkinlik, baş ağrısı, bulantı ve şiddetli istifralar 2 gün devam eder. Sulu ishalde kan ve sümüksü maddeler görülür. Vücut harareti 39 C° bulur, hastanın karaciğeri büyür, solunum ve dolaşım sisteminde aksamalar görülür. Baş tarafta yazılan ilk yardım ve klinik tedavisi yapılmazsa hasta 3-4 gün sonra ölebilir.
