Sağlık Tıp Terimleri Sözlüğü - 4

Açıklamalı Tıp Terimleri Sözlüğü, Sağlık Hakkında Bilgiler

P

PARTİKÜL: Zerre, en küçük parça
PARANTERAL YOL: Maddenin enjeksiyon yoluyla vücuda verilmesi
PATOGEN: Patolojik duruma neden olan mikroorganizma veya madde
PASTÖRİZASYON: Gıda maddesinin yüksek ısıda kısa zaman tutulup birden
soğutulması olayı (mikrop öldürme metodu)
PASTEUR: Pastör, 1822-1895 yılları arasında yaşamış Fransız Kimyacısı ve
Bakteriyologu, Kuduz aşısını buldu
PERİODİK: Eşit aralıklarla, aralıklı, sistemli
PNÖMOPERİTUAN: Periton aralıklarına hava dolması
PRİMER: Birincil, ilk defa oluşan
POLİVALAN: Çok yönlü, çok çeşitli maddelere karşı etkili
PORTÖR: Hasta olmadığı halde patojen mikrop taşıyan, yayan
POZİSYON: Duruş, duruş şekli
Pro-vltamin: Vitaminin öncül maddesi. Pro-hormon: hormonun öncül maddesi
7-dehidrokolesterol, ergosterol, 1,25-dihidroksikolekalsiferol: D vitaminin kimyası yapılarıdır. D vitaminin geçirdiği evreleri belirtebilmek için söz edilmiştir.
Pantotenik asit Enerji metabolizmasında işleri olan, yetersizliğinde saçlarda beyazlama ve sinir sisteminde bozukluk görülen B grubu vi­taminlerinden.
Parahaemolytikus Kirlenmiş deniz ve göllerden elde edilen su ürün­leriyle insana geçebilen hastalık etkeni.
Paratroid hormonu Kalsiyum metabolizmasını düzenleyen hormon.
Pastörizasyon Besinlerin belirli sıcaklık derecesinde belirli süre ısı­tılarak zararlı mikroplardan arındırılması süreci.
Patojen Zararlı mikroorganizma.
Pektin Bitkilerde hücrelerin arasında yer alan katılaştırıcı olarak reçel ve marmelatlara katılan katkı öğesi.
Pepton Midede proteinlerin sindirimi sonucu oluşan küçülmüş protein.
Pellegra ne demek Niasin yetersizliğine bağlı sinir ve sindirim sistemleri bo­zuklukları ve deride simetrik yaralarla belirlenen hastalık.
Pepsin Mideden salgılanarak protein sindirimine yardım eden enzim.
Pernisiyöz anemi B12 vitamini yetersizliğine bağlı kan hücrelerinde ve sinir sisteminde bozuklukla belirlenen kansızlık.
Pika nedir Besin dışı şeyleri yeme alışkanlığı.
Polisakkarit Bileşiminde çok sayıda monosakkarit bulunan kar­bonhidrat türü.
Posa Sindirim enzimlerinden etkilenmeyen selüloz, hemilselliloz, lignin ve pektin gibi maddelerin oluşturduğu, kalın bağırsakların düzenli çalışmasını sağlayan karışım.
Potasyum Hücre içi sıvının başta gelen elektroliti.
Prematüre Gebeliğin 37'nci haftasından daha önce doğan veya doğum ağırlığı 2500 gr dan düşük olan bebek.
Prostoglandinler Çoklu doymamış yağ asitlerinden sentezlenen sin­dirim salgıları ve kanın akıcılığını düzenleyen hormonlar.
Protrombin nedir K vitaminin yardımıyla oluşan kanın pıhtılaşma faktörü.
Pürin Nüklelik asitlerin bileşimini oluşturan, metabolizma bozukluğunda gut hastalığı görülen molekül.
Pyridxine B6 vitaminin kimyasal adı.

R

RESPÎRASYON: Solunum, solunum yapma
REAKSİYON: Tepki, zıt davranış, karşı cevap
RETİKÜLO ENDOTELİAL SİSTEM:Kan yapan sistem
RHESUS: Bir maymun türü - Kanın Rh faktörü bu tür maymunda tespit edilmiştir.
RİSK: Tehlike, zarar, uygun olmayan
RİTM: Düzen, ahenk, düzenli çalışma
RULO: Sarılarak yuvarlak hale getirilmiş sargı, yuvarlak, silindir gibi
Rafine Besinlerin içerisindeki istenen madde dışındakilerin ayrılması.
Raşitizm ne demekYetersiz veya aşırı D vitamini alımına bağlı kemik bo­zuklukları.
Rennin Süt proteinine etki ederek katılaşmasını sağlayan enzim. Pey­nir mayasının içinde yere alır.
Riboflarin B2 vitaminin kimyasal adı.

S

SATHİ: Yüzdlysel, yüzeye yakın bölüm
SEDASYON: Uykulu hal, sakinleştirme, teskin etme
SEKONDER: İkincil, sonradan oluşan
SEPTUM: A/a aar, Bölme, ara duvar, perde
SEREBRAL LEZYON: Beyinde yaralanma, harabiyet
SENDROM: Araz, belirti, bulgu
SEMPTOMATİK: Belirtiye göre yapılan işlem
SİSTOL: Kalp kasının kasılması, ventriküllerin kasılması
SPİRAL: Dairesel, devir ederek sargı sarma
SİYANOZ: Morarma, oksijensiz kalma
SPATÜL: Üçgen şeklinde küçük kürek
SPAZM: Daralma
SPEKÜLÜM: Açıcı, genişletici (burun deliklerinin açılması)
SPEKTRUM: Tesir alanı, etkililik
SPESİFİK: Tam karşılığı, maddeye özel, belirgin hastalık veya olay
SPORADİK: Tek görülen, nadiren olan
STAZ: Duraklama, durma, yavaşlama
SOLİT: içi boş, organın boş oluşu
SOLÜSYON: Eriyik, karışım
SOKET: Yuva, diş kökü çukuru
Safra nedir Karaciğer tarafından yapılarak safra kesesinde depolanan ye yağların mideye gelmesiyle 12 parmak bağırsağına dökülüp yağların sin­dirimine yardımcı olan karışım.
Sakkaroz Bir molekül glikoz ve 1 molekül fürüktozdan oluşmuş, di-sakkarit, çay şekerinin % 99'dan çoğu sakkarozdur.
Sakistoksin ne demek Kirli denizlerde yaşayan midye ve istiridye gibi canlılarda bulunan zehirli madde.
Salisilat Domates tozu adı ile satılan, aspirinin temel maddesi, aşırı alındığında, sindirim aygıtında kanamaya neden olur.
Saprofit Zararsız mikroorganizma.
Salmonella İyi pişirilmemiş besinlerden insana bulaşarak bağırsakların bozulmasına neden olan etken.
Selenyum Antioksidant özelliğiyle okside eden ajanları etkisizleştiren mineral.
Sellüloz İnsanın sindirim aygıtında sindirilemeyen, posa mad­delerinden.
Sistein Kükürtlü amino asitlerden, elzem amino asit olan metionine ge­reksinmeyi azaltır.
Siroz nedir Aşırı alkol alımı, bulaşıcı sarılık ve diğer toksinlerle karaciğer hüc­relerinin bozularak işlevlerini yapamaz hale gelmesi.
Skorbüt C vitamini yetersizliğine bağlı diş etleri kanaması ve eklem ağrılarıyla belirlenen hastalık.
Sodyum Tuzun bileşeni, hücre dışı sıvının temel elektroliti.
Solanin Yeşillenmiş ve çimlenmiş patateste bulunan zehirli madde.
Sprue İnce bağırsakların harabiyeti sonucu besin öğelerinin emilimlerinde bozuklukla belirlenen hastalık.
Stafilokokus aureus nedir Uygunsuz koşullarda hazırlanan, pişirilen ve saklanan besinlerde çoğalarak besin zehirlenmesi yapan mikrop.
Sterilizasyon Yiyecek ve içeceklerin tüm mikroplardan arındırılması.
Streptekokus laktis Sütün yoğurt haline gelmesinde etkin olan za­rarsız bakteri.

Ş

Şekerlenme Reçele gereğinden çok şeker konması veya şekerin ay­rışmasını sağlayan limon suyu konmaması nedeniyle şekerin sıvıdan ay­rılması durumu.
Şeker hastalığı Kan şekerinin düzensizliğiyle belirlenen hastalık.
Şişmanlık Harcanandan çok enerji alımı sonucu vücudun yağ küt­lesinin yağsız kütleye olan oranının artması.

T

TANNİK ASİT: Yanıkta kullanılan bir asit türü, çay yaprağı maddesi
TAŞİKARDİ: Kalbin normal sayıdan fazla sistol yapması
TENDOM: Kasları kemiğe bağlayan telsel bağ dokusu, kiriş
TRAKSİYON: Çekme, gerdirme
TRANSFÜZYON: Kan nakli, nakletme, verme
TRİYAJ: Yaralıları seçme, ayırma, sınıflandırma
TROMBOZ: Damarları tıkayan organik tıkaç
TRENDELENBURG POZİSYONU: Ayakların vücut düzlemine göre 25 derece yukarıda
tutulması, baş aşağı, şok pozisyon
TOKSİN: Zehir, mikropların artık maddesi, salgısı
TOKSEMİ: Kana toksinlerin karışması
TOTAL: Toplam, genel toplam, yekun
TONİK: Takviye eden, tembih edici özellik
Toksik : Bir maddenin vücut için zararlı olacak düzey ve miktarı
Tiroid, kretinizm, goitre: Tiroid; vücudumuzda yapımın oluşmasında etkin olan tiroid hormonunu salgılayan ve hayvanlarda uykuluk denilen, boynun altında nefes borusunun her iki yanında ele gelebilen bir dokudur. Bu dokunun genellikle iyot madeni azlığı ile büyümesi ve kitle oluşturmasına goitre ve iyot azlığı nedeniyle gelişen hastalığa da kretinizm denilmektedir.
Tahin Susamın ezilmesiyle yapılan yüksek enerjili besin.
Tanen Çay ve kahveye koyu renk ve buruk tadı veren, birlikte alın­dığında demirin ince bağırsaklardan kana geçişini azaltan madde.
Tartarik asit Tahin helvası yapımında kullanılan asitliği düzenleyici katkı öğesi.
Tiamin B1 vitaminin kimyasal adı.
Timol nedir Kekiğe özel tat ve koku veren madde.
Tramin Antidepresson ilaç kullanımıyla trozin amino asidinin me­tabolizmasının bozulması sonucu ortaya çıkan madde.
Treonin ne demekİnsan vücudunda yapılamayan tahıl proteinlerinde ikinci de­recede sınırlı bulunan elzem amino asit.
Trigliserit Bir molekül gliserolün, 3 molekül yağ asidiyle yapmış olduğu ester, yağın esas bileşeni.
Tripsin Pankreastan salgılanarak ince bağırsaklarda proteinin sin­dirimini sağlayan enzim.
Triptofan İnsan vücudunda yapılamayan, mısır proteininde yetersiz bu­lunan, insan vücudunda niasine dönüşebilen elzem amino asit.
Troidhormonları Troid bezinden salgılanan, bazal metabolizmayı dü­zenleyen iyod içeren hormonlar.
Trozin Troid hormonlarının yapısına giren, elzem amino asit olan fenilalanine gereksinmeyi azaltan amino asit.

U

Uzun ömürlü süt nedir Sütün 135-150 °C'de 3-5 saniye ısıtılıp tüm mik­roplarından arındırıldıktan sonra hava geçirmez özel karton esaslı kutularda saklanan içme sütü.
Ülser Mide ve 12 parmak bağırsağında yara oluşması.
Üre Proteinlerin yıkımı sonucu oluşan, idrar ve terle dışarı atılan azotlu molekül.
Üremi Böbreklerdeki bozukluk sonucu kanda üre düzeyinin aşırı yük­selmesi durumu.
Ürik asit Pürün metabolizması sonucu oluşan, kanda düzeyinin yük­selmesi, eklemlerde birikmesiyle gut hastalığına neden olan madde.
Ürtiker Deride kızartı ve sivilceler şeklindeki allerji belirtisi.

V

VAKUM: Hava boşluğu yaparak emme
VENA: Toplar damar, kanı kalbe getiren damarlar
VENÖZ KANAMA: Toplar damarın kesilmesi ile oluşan kanam
VENÖZTAZ: Kanın toplar damar içinde duraklaması
VİTAL: Hayatsal
Valin İnsan vücudunda yapılamayan elzem amino asit.
Vejeteryan ne demek Bitkisel besinlerle beslenen. Bazıları hiç hayvansal besin yemezken, diğer bazıları hayvanın öldürülmesiyle elde edildiği için et yemez.
Versinia enteroccrhtica İyi pişirilmemiş kanatlı hayvan etlerinden geçen hastalık etkeni.
Vibrio kolera Temiz olmayan yiyecek ve içeceklerle insana geçerek şiddetli bağırsak bozukluğu yapan etken.
Vinterize Bitkisel yağların saflaştırılması işlemlerinden biri.

Y

Yağ asitleri Bir asit grubuna bağlı değişik sayıda karbon ve hid­rojenden oluşmuş yağ bileşenleri. Karbonlarının hepsi hidrojenlenmiş olanlar "doymuş", 2 ve daha çok hidrojeni eksik olanlar "doymamış" olarak ad­landırılırlar.
Yarpuz ne demekNanenin yabanisi.

Z

Zayıflık Vücudun yağ doku kitlesinin yağsız doku kitlesine oranının azalmış olması:
Zehirlenme Vücuda zehirli maddelerin veya zehirlenme yapan mik­roorganizmaların girmesi sonucu oluşan hastalık.