Bilgisayar – Sirt Cantasi ve Bel Agrisi

Bilgisayar kullanımı ve Bel Ağrısı

Basıca etkileri şunlardır:


Algılamada azalma,
Sosyal sorunlar (agresyon, sosyal izolasyon ve bağım­lılık),
Eğitimsel (ders çalışma için harcanacak zamanın bilgi­sayara ayrılması),
Göz sorunları (gözde ağrı, yaşarma ve görme bozuk­luğu),
Fiziksel rahatsızlıklar (kas-iskelet rahatsızlıkları),
Aktivite kısıtlanmasına bağlı kondisyonda azalma ve aşırı kilo.
Bilgisayar kullanımı bel sağlığını ve kas-iskelet sağlığı­nı nasıl etkiliyor?
Çocuklarda da bilgisayar kullanımı yetişkinlerdeki gibi bel ve kas-iskelet sağlığına zarar vererek hastalıklara neden olabiliyor. Çocuklarda kas-iskelet rahatsızlıkları konusunda yapılmış çalışmalar fazla değil. Bilgisayar kullanımı sıklıkla boyun ve omuzları ve daha az sıklıkla beli etkiliyor. Ağrı ve hareket kısıtlanmasıyla sakatlıklara neden olabiliyor.

Bilgisayar kullanımına bağlı risk faktörleri

Çocuklarda bilgisayar kullanımına bağlı bel ağrısı ve diğer kas-iskelet rahatsızlıklarının sıklığı nasıldır?

Bel ağrısı ve diğer kas-iskelet rahatsızlıklarının şıklığıy­la ilgili değişik sonuçlar verilmekle birlikte, oran yüzde 50'yi aşıyor.
Çocuklarda bilgisayar kullanımına bağlı bel ağrısı için risk faktörleri nelerdir?

En önemli riskler şunlardır:
Bilgisayar kullanırken kötü pozisyonda, kambur otur­ma, elleri, kolları kötü pozisyonda kullanma gibi vü­cudun yanlış kullanım alışkanlıkları,
Kullanılan sandalyenin, masanın yüksekliğinin, moni­tör mesafesinin klavye ve mouse'un yerinin çocuğun ölçülerine uygun olmaması,
Aydınlatma gibi çevresel faktörler.
Bilgisayar ekipmanının tasarımı yetişkinlere göre yapıl­dığından çocuk için uygunsuz olması kaçınılmazdır. Has­talık riski kullanım süresi uzadıkça artmaktadır.

Çocuklarda bilgisayar kullanımına bağlı bel ağrısından korunmak mümkün mü?
Çocuklarda bilgisayar kullanımına bağlı bel ağrısından ve diğer kas-iskelet rahatsızlıklarından korunmak büyük ölçüde mümkündür. Erişkinlerde olduğu gibi çocuklarda korunma ve ergonomi programlarının etkinliği yapılan ça­lışmalarla saptanmıştır.

Çocuklar için korunma ve ergonomi programı bel ağrısı, riskleri, bilgisayar kullanımı sırasında belin, elle­rin ve vücudun doğru pozisyonda kullanımı, dinlenme, molalar konusunda bilgilendirmeyi ve bilgisayar ekip­manının çocuğa uygun düzenlenmesini kapsar. Bu eğitim programı çocuklara hatta öğretmenlere okulda verilme­lidir.

Sırt çantası sağlık sorunlarına yol açıyor

Çocuklar okula giderken çok ağır sırt çantaları taşıyor. Bu çantalar bel sağlıklarını nasıl etkiliyor?
Çocuklarda okul için sırt çantası kullanım sıklığı gi­derek artmaktadır. Sırt çantası çocuğun eşyalarını taşı­mayı kolaylaştırırken bazı sağlık sorunlarına yol açabil­mektedir.

Sırt çantası kullanımı bel ağrısına nasıl yol açıyor?
Sırt çantası, ağırlığına bağlı olarak mekanik yüklenme ve duruş bozukluğu nedeniyle öncelikle belde, sırtta ve omuzlarda yumuşak dokuları zorlayarak ağrıya yol açar. Ayrıca dolaşım ve solunum sistemi olumsuz etkilenir.
Belde ve omurgada zorlanma; yükün ağırlığı, taşıma postürü, şekli ve yükün yerleştirilmesine göre değişir.

Çocuklarda sırt çantası kullanım sıklığı artıyor mu?
ABD'de yapılan çalışma sonuçlarına göre 40 milyon öğrenci sırt çantası kullanıyor. Sırt çantasına bağlı yara­lanma sayısı 2001'de 13.260 iken, 2003'te 21.000.

1999'da 101 doktorun yüzde 58'i sırt çantasına bağlı bel ve omuz ağrısından şikayet olduğunu bildiriyor.

Çocukların bel sağlığı için sağlıklı sırt çantası kullanı­mı nasıl olmalıdır? Sağlıklı sırt çantası kullanımı şöyle olmalı:
Taşınan ağırlıkların toplamı çocuğun vücut ağırlığının yüzde 15'inden az olmalıdır,
Ağırlık uygun şekilde dağıtılmalıdır,
Uzun süreli taşınmamalıdır,
Geniş ve destekli omuz askıları, bel desteği, bel keme­ri, çeşitli bölümleri bulunmalıdır,
Her iki omuzdan asılarak düzgün şekilde taşınmalıdır,
Çantanın taşınma düzeyi kalça veya bel kemeri bölge­sinde olmalıdır,
Çanta bel kemeriyle sabitleştirilmelidir.

Sırt çantalarının olumsuz etkilerinden korunmak için ne yapmak gerekiyor?
Bu konuda gerek okul yöneticilerinin gerekse çocukla­rın ve ailenin eğitilmesi, sağlıklı nesillerin yetişmesine kat­kıda bulunacaktır.
Çocuklarda bel ağrısından korunmada okulda yapıla­cak şeyler var mı?
Okullar, öğrencilere sağlıklı olmak için bilgi ve beceri kazandırmada çok etkili yerler. Çocuklarda bel sağlığını korumada erken dönemde eğitimin rolü büyük. Büyük bir zaman okulda geçiyor. Okul, alışkanlık kazandırılmasında gereken eğitimin verilmesi için uygun bir yer. Bunun için okul çevresinde bel ağrısı ve kas-iskelet hastalıkları için riskler belirlenmeli ve önlenmelidir.

Bel ağrısından korunmak için okulda şu önlemler alı­nabilir:

Taşınan çantaların ağırlığının azaltılması ve doğru po­zisyonda taşınması konusunda bel koruma eğitimi ve­rilmeli,
Okulda eşyalar için dolaplar bulunmalı, çocuklar az eşya taşıma konusunda ve çantalarını dolaplara koy­ma konusunda teşvik edilmeli,
Bilgisayar kullanımı sırasında vücudun doğru kullanı­mı öğretilmeli,
Masa, sandalye yüksekliğine ve çocukların oturma pozisyonuna dikkat edilmeli,
Teneffüste çocukların fiziksel aktivite yapmaları sağ­lanmalı.

Çocukların bel sağlığını korumada öğretmenlere düşen rol nedir?
Çocukların bel sağlığını korumada öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. İlkokul öğretmenlerinin eğitim programlarına bel koruma eğitimi dahil edilmelidir. Böyle­ce okulda bel korunma kavramlarına karşı pozitif davra­nışın gelişmesi mümkün olacaktır.

Sonuç olarak çocukların bel sağlığının iyileştirilmesin­de ailede anne-babalara, okulda da öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Gelişmiş ülkelerde ilkokulda, ço­cukların eğitim programlarında bel koruma dersleri var­dır. Ülkemizde ise çocukların bel sağlığını koruma konu­sundaki çalışmalar çok yetersiz. Bu konuda bir devlet po­litikası oluşturulmalıdır.

Cocuklarda - Genclerde Bel Agrisi

Çocuklarda ve Gençlerde Bel Ağrısı

Çocuklarda ve gençlerde bel ağrısı görülür mü?
Önceki yıllarda çocuklarda bel ağrısının nadir görüldü­ğü ve genellikle ciddi bir nedene bağlı olduğu kabul edilir­di. Oysa son yıllarda yapılan araştırmalar, çocuklarda da yüksek sıklıkta bel ağrısı görüldüğünü ve sıklığının yaşla birlikte arttığını gösterdi. Artık günümüzde bel ağrısının sadece yetişkinlerin değil, çocukların da önemli sorunu ol­duğu kabul ediliyor.

Çocuklarda bel ağrısının önemi nedir?
Çocuklarda bel ağrısı ile yetişkinlerde bel ağrısı arasın­da bir ilişki vardır. Yetişkinlikte bel ağrısının en önemli ön belirleyicisi çocuklukta bel ağrısı geçirmedir. Çocuklukta bel ağrısı geçirenlerde yetişkin olduklarında bel ağrısı riski artmaktadır. Çocuklukta da yetişkinlerdeki gibi bel ağrısı fiziksel aktivitede kısıtlanmaya ve sakatlıklara neden ola­bilmekte ve yaşamı olumsuz etkilemektedir.

Çocuklarda bel ağrısından korunmanın önemi konu­sunda biraz daha bilgi verebilir misiniz?
Yetişkin toplum için önemli bir sağlık sorunu olan bel ağrısından korunma, çocuklukta korunmayla mümkün­dür. Çocuklukta korunmak ileri dönemde ve iş yaşamında da sorunların gelişmesini azaltacaktır. Ayrıca korunmada temel olan alışkanlıkların ve davranışların eğitimle değişti­rilmesi çocuklarda yetişkine oranla çok daha kolaydır. Bu­nun için sağlıklı bir toplum ancak çocuklukta bel ağrısın­dan korunmayla mümkün olacaktır.

Çocuklarda bel ağrısının görülme sıklığı konusunda rakamlar var mı?


Çeşitli ülkelerde çocuklarda yapılan taramalarda bel ağrısı sıklığı değişmekle birlikte yüzde 70'e kadar ulaşan oranlar bildirilmektedir. Türkiye'de yapılan' bir araştırma­da da 18-24 yaşlarında gençlerde bel ağrısı sıklığı yüzde 41 olarak bulunmuştur.
Çocuklarda bel ağrısı sıklığının artış nedeni nedir?
Bel ağrısı sıklığındaki artışın nedeni risk faktörlerinin artması ve toplumda farkındalığın gelişmesidir. Çocuklar­da sırt çantalarının ve bilgisayar kullanımının artması riskleri artıran en önemli nedenlerdir.

Çocuklarda bel ağrısı için risk faktörleri nelerdir?
Çocuklarda bel ağrısı için risk faktörleri yetişkinlerde-kinden farklıdır. Riskleri fiziksel, kişisel, çevresel ve psiko­sosyal olarak ayırmak mümkündür.

Başlıca fiziksel ve kişisel riskler şunlardır:
Yaş,
Travma geçirme,
Ailede bel ağrısı,
Kondisyonun iyi olmaması,
Ağır spor aktiviteleri (yarış sporları),
Ağır fiziksel aktivite,
Kötü pozisyonlarda oturma (sınıfta ve bilgisayar kul­lanırken),
Vücudun kötü pozisyonlarda kullanımı,
Okul mobilyalarının çocuğa uygunsuzluğu,
Ağır yük taşıma (sırt çantaları gibi).

Ani boy atma belde ağrı-fıtık yapabilir

Psikososyal riskler nelerdir?
Son yıllarda yapılan çalışmalarda fiziksel risk faktörleri yanında psikososyal risk faktörlerinin de bel ağrısında rol oynadığı gösterilmiştir.
En kuvvetli psikososyal riskler yalnızlık duygusu, an­neyle konuşmada güçlük, aile ve yakınlarla iletişim sorun­larıdır.

Hızlı boy büyümesinin bel ağrısı oluşumuna etkisi var mı?
Evet, ergenlik döneminde aniden büyümenin belde ağrı ve fıtık gelişmesine yatkınlık oluşturduğu saptanmıştır.

Çocuklar artık bilgisayar başında daha çok zaman ge­çiriyor. Geçirilen zamanla ilgili bir araştırma var mı?
Çocuklarda bilgisayar kullanım yaşı giderek düşmekte. Çocuklar ve ergenlerde bilgisayar kullanımının hızla art­ması bazı kazanımları getirirken fiziksel rahatsızlıklara ve psikososyal sorunlara yol açabiliyor. Avustralya'da yapı­lan bir çalışmada çocukların yarıdan fazlasının 5 yaşına gelinceye kadar bilgisayar kullanmış olduğu bildiriliyor. ABD'de de ise çocukların günde 60 dakikadan fazla bilgi­sayar kullandığı belirtiliyor.

Kronik Bel Agrisi

Kronik Bel Ağrısı

Kronik (uzun süreli) bel ağrısında tedavi yaklaşımı na­sıl olmalıdır?

Fiziksel kısıtlanmalar yanında psikososyal ve iş sorun­ları da geliştiği için tedavide çeşitli sorunlarla karşılaşılır. Hastaların yaklaşık yüzde 10'unda ağrı yerleşerek sakatlık gelişebilir. Çalışanlarda kronik bel ağrısının tedavisinde fonksiyonel rehabilitasyon, işe özgü endüstriyel rehabili­tasyon gibi çok disiplinli endüstriyel rehabilitasyon prog­ramları uygulanır.

Endüstriyel rehabilitasyon ne demektir, neleri kapsar?
Amacı çalışanı işe döndürmek olan "endüstriyel reha­bilitasyon" koruma ve ergonomi eğitimini, ergonomik gi­rişimleri, yoğun egzersizleri ve kondisyon egzersizlerini, davranışsal tedavileri ve işe özgü rehabilitasyonu kapsar.

Maliyeti 5.000-8.000 ABD doları olan bu programlar 4-12 hafta sürelidir. İşe dönüş üzerinde etkinlikleri ve ma­liyet etkinlikleri kanıtlanmış olan bu programlar gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır.

Maalesef ülkemizde bu programlar henüz uygulanma­maktadır. İstanbul Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabili­tasyon Bölümü'nde bilgisayar kullananların boyun ve bel problemlerine yönelik fonksiyonel rehabilitasyon progra­mı başlatılmıştır.
Gelişmiş ülkelerde bel ağrısından korunmayla ilgili ça­lışmalar ne durumdadır?
işe bağlı bel ağrısından korunma tedaviye oranla çok daha kolay ve düşük maliyetli olduğundan, gelişmiş ülke­lerde bel ağrısı korunma ve ergonomi programları giderek artan sıklıkta uygulanmaktadır.

Ülkemizde işe bağlı bel ağrısı konusunda çalışmalar yapılıyor mu, yapılıyorsa ne aşamada?

Ülkemizde de işe bağlı bel ağrısı yasalarda meslek hastalığı olarak kabul edilmektedir. Fakat bu yönüyle bel ağrısını işverenler, çalışanlar ve hekimler yeterince tanı­mamaktadır. Meslek hastalığı tanısı koyma konusunda bir yandan gerekli işlemlerle ilgili güçlükler, diğer yan­dan çalışanın işini kaybetme korkusu gibi sosyal sorun­lar bel ağrısı bildirimini güçleştirmektedir. Ülkemizde di­ğer meslek hastalıkları konusunda da benzer sorunlar vardır.

Ayrıca işe bağlı bel ağrısının sıklığı, risk etkenleri, işgü­nü kaybı, sigorta tazminatları ve maliyeti konusuyla ilgili çalışmalar çok yetersizdir.

Sizce ülkemizde işe bağlı bel ağrısıyla ilgili çalışmaların geleceği nasıl olacak?
İşe bağlı bel ağrısı ve korunma hakkında çalışanlar ve toplumun bilgilendirilmesi ve yeni yönetmeliklerin de uy­gulanmasıyla yakın gelecekte bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hastalıklarının hak ettiği ilgiyi görmesi beklenmektedir. Bunun için devlet, üniversiteler ve endüstri işbirliği içinde çalışmalıdır.

Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanlık dalı ile işe bağlı bel ağrısı ilişkisi nasıldır?
Bel ağrısı çeken ve bel ağrısı sakatlığı gelişmiş hastalar sıklıkla fizik tedavi ve rehabilitasyon kliniklerine başvurur. İşe bağlı bel ağrısından korunma, tedavi, rehabilitasyon ve işe döndürme programları "fizik tedavi ve rehabilitas­yon "un ilgi alanlarındandır.

Bel ağrısı oluşmadan önceki korunmaya primer (bi­rincil) korunma, oluştuktan sonra sakatlıklarından ko­runma sekonder (ikincil) korunmadır. Rehabilitasyon, işe bağlı bel ağrısı sakatlıklarının kişi ve yaşamı üzerinde olumsuz etkilerini azaltma ve aktif yaşama ve işe dön­dürmeyi amaçlayan yaklaşımları ve yöntemleri kapsar.

Bu hastaların tedavisi ve işe döndürülmesi için gerekli olan rehabilitasyon programlarının ülkemizde bulunma­ması nedeniyle rehabilitasyonda ve işe dönüşte maalesef yeterince başarılı olunamamaktadır.

Bel Ağrısı ve sakatlığından korunmada işyeri ve işvere­ne neler düşmektedir?
Bel ağrısı sakatlığından korunmada iş verenin yaklaşı­mı, politikası ve iş yerindeki ergonomik düzenlemelerin rolü çok önemlidir. Korunma ve ergonomik girişimleri et­kin olarak uygulayan şirketlerde uygulamayan şirketlerle karşılaştırıldığın da bel ağrısı ve işçi tazminat ödemelerin­de önemli azalmalar saptanmıştır.
Tamamen iyileşmemiş çalışanın işe dönüşünde bir süre hafif işte çalıştırılması, işe erken dönüşü cesaretlendirmede önemlidir.

İşveren bel sağlığını koruma ve doğru kaldırma tek­nikleri gibi doğru vücut mekaniklerinin kullanımı ve ge­nel sağlığı iyileştirme eğitimi verilmesi ve gerekli ergono­mik girişimleri uygulanması işverenin sorumluluğunda­dır.

Ülkemizde işe bağlı bel ağrısı konusunda işverenin so­rumluluğu nedir?
Avrupa Birliği hazırlık sürecinde çıkarılan 4857 sayılı îş Kanunu'nda iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili yönetmeliklerde değişiklik yapılmış ve ülkemizde ilk kez "ergonomi" söz­cüğü yasaya girmiştir.

Çeşitli yönetmeliklerde işveren işyerinde bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hastalıkları için riskleri belirleme, önleme ve çözme konusunda yükümlü kılınmıştır. Bu konuda çıkarılan bazı yönetmelikler şunlardır:

Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği,
Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik,
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik,
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği,
Titreşim Yönetmeliği.

Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği doğrudan bedensel çalı­şanları ilgilendirmektedir. İş yerinde sırt ve bel incinmeleri ve ağrısı için riskleri belirlemeyi ve azaltmayı ve çalışanın sırt ve bel ağrısından korunmasını amaçlamaktadır. Fakat yeni yasanın nasıl uygulanacağı ve yaptırımlar konusunda gerekli çalışmalar henüz tamamlanmamıştır.

Bu konuda çalışanın da sorumlulukları var mıdır?
Evet, çalışanlar da bu eğitimlere katılmak ve öğrendik­lerini uygulamakla yükümlüdür.
İşyerlerinde kondisyon geliştirme ve egzersiz olanakla­rının bulunması işe bağlı bel ağrısında etkili midir?

Kondisyonun iyi olması bel ağrısından korunma ve iyi­leşmede etkili olduğundan işyerlerinde çalışanlara kondis­yon geliştirme olanağının sağlanması yararlıdır. Sabah işe başlamadan önce ve iş sırasında yapılan germe egzersizleri hem kan dolaşımını artırdığından hem de motivasyonu iyileştirdiğinden korunmada etkilidir.
İşyerinde bel okulu ile fizik tedavi ve rehabilitasyon bi­rimlerinin kurulması da korunma ve işe erken dönüşü sağ­lamada etkili yaklaşımlardır.

Bel sağlığından bahsederken ergonomi sözcüğünden çok söz ettiniz. Ergonomi nedir tam olarak? Ergonomi sözcük olarak "'ergos'''' ve "nomos" sözcük­lerinden oluşur ve iş yasası anlamına gelir. Ergonomi kısa­ca işin çalışana uydurulmasıdır. Biraz daha geniş söyleyişle ergonomi insan, ekipman ve çevre arasındaki etkileşime bağlı oluşabilecek fiziksel ve psikososyal sorunların azal­tılması bilimi ve sanatıdır. Fiziksel sorunların başlıcası bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hastalıklarıdır.

Ergonomi tıp, teknik ve sosyal bilimlerin multidisipliner yaklaşımını kapsar. Ergonomi, korunmanın ve iş sağlı­ğı ve güvenliğinin temel öğelerindendir.

Korunma ve ergonominin yararları nelerdir? Korunma ve ergonomi, iş sağlığı ve güvenliğinin temel öğelerindendir. Çalışanın güvenini, konforunu sağlar. Omurga ve kas-iskelet sisteminin sağlığını korur ve iyileş­tirir. Böylece sakatlanmaları engeller, iş memnuniyetini, iş verimliliğini ve yaşam kalitesini yükseltir. Çalışan için ergonominin amacı sağlığın iyileştirilmesi, işveren için ise müşteri memnuniyeti, rekabet gücünün ve yatırımın geri dönüşünün hızlandırılmasıdır.

Korunma ve ergonomi ekonomik yönden ne ifade eder?


Korunma ve ergonomi programlarının bel ağrısı sıklığı ve maliyetini yüzde 50'nin üzerinde azalttığı gösterilmiştir. Uzun dönem izlemeli çalışmalarda da medikal harcamalar, işgünü kaybı, sigorta tazminat ödemeleri ve işe dönüş üze­rindeki etkinlikleri kanıtlanarak maliyet etkinlikleri de gösterilmiştir.

Çeşitli endüstri kollarında yapılan çalışmalarda korun­ma ve ergonomi eğitimi ve ergonomik girişimleri kapsa­yan programların uygulanmasıyla harcanan her 1 doların 2.000 dolara ulaşan geri dönüş sağladığı saptanmıştır. Er­gonomi programlarının uygulanması sadece endüstriye değil tüm ülke ekonomisine katkı sağlar.

İşe bağlı bel ağrısı konusunda sizin çalışmalarınız var mı?
ABD'de ve çeşitli Avrupa ülkelerinde bel ağrısından ko­runma ve bel ağrısı tedavisi konusundaki çalışmalardan edindiğim bilgi ve deneyimlerimi 1990'lı yıllardan beri kli­niğimizde uyguluyoruz. "Bel okulu, özel omurga ve kon­disyon egzersizlerini ve multidisipliner yaklaşımları" kap­sayan Omurga Hastalıkları Rehabilitasyon Birimi'ni oluş­turduk. Bir ekip olarak araştırmalarla birlikte tanı ve teda­vi hizmetlerini yürüttüğümüz birimimize başvuran hasta­ların büyük çoğunluğunu ev hanımları ve emekli hastalar oluşturuyordu.

Ülkemizde işe bağlı bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hasta­lıkları konusunda çalışmaların yetersizliğini göz önüne alarak yaklaşık iki yıl önce kliniğimizde sorumluluğumda Kas-İskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi'ni başlattık.

Kas-İskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi'nin amacı nedir?
Birimin temel amacı, endüstride ve ofiste çalışanların kas-iskelet sağlığını korumak ve iyileştirmek, bel ağrısı ve diğer kas-iskeletle ilgili yaralanma ve hastalıkları engelle­mek ve iş verimliliğini artırmaktır.

İş memnuniyetini, yaşam kalitesini artırmak; işgünü kaybını ve hastalıkların maliyetini azaltmak; işe dönüşü hızlandırmak diğer amaçlarımız arasındadır. Bunun için iş yaşamında bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hastalıklarının sıklığı, risk etkenleri ve korunma ve ergonominin etkinliği konusunda araştırmalar yürütüyoruz. Çalışma sonuçlarını endüstri ve toplumla paylaşmayı planlıyoruz.

Kas-İskelet Hastalıkları ve Ergonomi Birimi'nin çalış­ma programı nasıldır? Birimde aşağıdaki çalışmalar yürütülüyor:
Poliklinik: Çalışanlarda bel ağrısı, diğer kas-iskelet ra­hatsızlığı olanlar değerlendirilerek tanı konur.

Fizik tedavi ve hastalığa özel rehabilitasyon: Ağrıyı azaltmak için çeşitli fizik tedavi yöntemleri, hastalıklara spesifik egzersizler ve işe döndürmeyi amaçlayan iş rehabi­litasyon programları uygulanır.

Çalışanlar ve profesyoneller için ergonomi eğitimi: İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgilenen profesyoneller, çalışanlar ve yöneticiler için işyerlerinde ergonomi eğitimi seminerle­ri verilir.
İşyerinde kas-iskelet hastalıkları için risk etkenlerinin değerlendirilmesi: Ofis ve endüstride çalışanlar anket dol­durma ve gözlemleme yöntemleriyle kas-iskelet hastalıkla­rı için risk etkenleri yönünden değerlendirilir. Öncelikli riskler ve iş istasyonları belirlenir.
Ergonomik iyileştirme sürecinin planlanması ve uygu­lanması: Çalışanların ve işyerinin gereksinimleri doğrultu­sunda ergonomi eğitimini ve iyileştirmeleri kapsayan ergo­nomik iyileştirme programları planlanır ve uygulanır.

Çocuklarda ve gençlerde ergonomi bilinci oluşturma: Sırt ve bel ağrıları için risk altında olan çocuklara ve genç­lere korunma ve ergonomi eğitimi verilir. Böylece sağlıklı toplum oluşturulmasına katkıda bulunulur.

Toplumda ergonomi bilinci oluşturma: Yüksek riskli meslek grupları öncelikli olmak üzere, çalışanları ve toplu­mu ergonomi konusunda bilgilendirmek için konferanslar verilir.
Bilimsel çalışmalar: Endüstride ve ofiste çalışanlarda bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hastalıklarıyla ilgili sorunlar ve çözümleri konusunda araştırmalar yürütülür.

Sonuç olarak bel ağrısı, bedensel aktiviteyle çalışanlar­da daha sık görülmekle birlikte tüm işlerde çalışanların önemli sağlık sorunudur. İşe bağlı bel ağrısı ve sakatlığın­dan korunmak ergonomiyle büyük ölçüde mümkündür.

Ülkemizde çalışanların ve ilgili profesyonellerin bilgi­lendirilmesi ve yeni İş Kanunu'nun uygulanmasıyla yakın gelecekte mesleki bel ağrısı hak ettiği ilgiyi görecektir.

Çalışmalarınız sırasında güçlüklerle karşılaşıyor musu­nuz?
Planladığımız araştırmaları yürütmek için işyeri bul­makta zorlanıyoruz. Endüstrinin katılımı olmadıkça bu çalışmaları yürütmek mümkün değil. Bunun için işveren­ler ve yöneticiler çalışanlarda bel ağrısı ve diğer kas-iskelet hastalıkları ve etkileri konusunda bilgilendirilmelidir.

Bel Gerçekleri

Alt bel bölgesi yaralanmaya en yatkın bölgelerdendir, Bel ağrısı oluşumunda işle ilgili risk etkenleri önemli rol oynar,
Bel ağrısı genellikle tek ani bir hareketten ziyade, tek­rarlamak, zorlamalı ve belin yanlış kullanımına bağlı hareketlerin zararlı birikimli etkisiyle oluşur, Ağrılı atakların büyük çoğunluğu iyileşir, ağrı yerleş­tikçe tedavi zorlaşır,
Bel ağrısı korunmayla büyük ölçüde engellenebilir, Bel ağrısı nedeniyle işten uzak kaldıkça işe dönüş zor­laşır.

Bel Agrisi Nedenleri

Bel Ağrısında Kişisel Riskler ve Nedenleri

Kişisel risk etkenleri şunlardır:
Yaşın ilerlemesi,
Sırt, bel ve karın kaslarının güçsüzlüğü,
Aşırı kilo,
Kondisyon yetersizliği,
Sigara içme,
Daha önceden bel ağrısı geçirmiş olma.

Bel ağrısı sağlık personelini ne şekilde etkiliyor?
Hemşire ve hastabakıcılar başta olmak üzere sağlık personeli sakatlayıcı bel ağrısı için yüksek risk altındadır.

Personelin yaklaşık yarısı ciddi bel ağrısı çekmektedir. Bel sakatlığına bağlı iş verimliliği azalmakta ve iş olumsuz et­kilenmektedir. Sağlık personelinde bel ağrısı, genellikle hasta kaldırma, taşıma ve ameliyat gibi aktiviteler sırasın­da belin yanlış kullanımı sonucu oluşur.

İşe bağlı bel ağrısında tanı nasıl konur?


Çalışanın bel ağrısı ile ağrıya neden olarak gösterilen iş yaralanması arasındaki nedensel ilişkiyi ortaya çıkarmak genellikle zordur. Kesin olmamakla birlikte bel ağrısının iş ile ilişkisini belirleyen bazı kriterler vardır.

Tanıda muayene oldukça yardımcıdır. Ağrı azalmıyorsa, tekrarlıyorsa, bel fıtığı ve sinire bası ve ameliyat düşü­nülüyorsa veya ciddi hastalıklardan şüpheleniliyorsa MR ve diğer tetkikler istenir. En sık konan tanılar kas zorlan­ması, bel fıtığı ve kireçlenmedir.

İşe alma sırasında bel ağrısı için yatkınlık olduğunu belirlemek mümkün müdür?
İşe almada muayene sırasında bir yakınma ve bulgu yoksa bel sorununu belirlemek çok zordur. Çalışanlarda bel ağrısının en önemli ön belirleyicisi daha önceden geçi­rilmiş bel ağrısıdır. Bunun belirlenmesi ise sadece çalışanın doğru bilgi vermesine bağlıdır.

İşe bağlı bel ağrısının tedavisi nasıl olur?

Çalışanlarda bel ağrısı tedavisinde ağrılı atak döne­minde yakınmalar azaltılarak nüksler ve sakatlık engel­lenmeye ve işe erken dönüş sağlanmaya çalışılır. Tedavi­de ilaç, fizik tedavi gibi pasif yöntemlerden ziyade ko­runma ve ergonomi eğitimi ve egzersizler gibi hastanın aktif olarak programa katıldığı, egzersizlerini yaptığı ve belini doğru kullanarak sorumluluğunu aldığı yöntemler etkilidir.

İşe erken dönüşün önemi nedir?
Çalışanda işten uzaklaştıkça işe dönüş zorlaşır. Bu ne­denle erken işe dönüş konusunda hasta bilgilendirilmeli ve cesaretlendirilmelidir. İşten uzak kalma süresi 6 ay ise işe dönme şansı yüzde 25, 1 yılı aştığında yüzde 50, 2 yılı aş­tığında ise sıfırdır. Bunun için gerekli önlemler alınarak mümkün olduğunca erken işe dönüş sağlanmalıdır.

İşe dönüş öncesi neler yapılmalıdır?
Bel ağrılı çalışanda tedavinin temel amacı işe dönüşü sağlamaktır. Çalışana işe dönmeden önce bel koruma ve ergonomi eğitimi ile vücudun doğru kullanımı ve kondis­yon egzersizleri öğretilmelidir. İş istasyonunda ergonomik düzenlemeler yapılmalıdır.

İşe başladığında iş aktivitelerin yoğunluğu giderek arttı­rılmalıdır. Yine işyerinde beli koruma için gerekli düzenle­meler ve ergonomik girişimlerle tekrarlamayı engellemek için güvenlik önlemleri alınmalıdır. Gerekliyse işte değişiklik veya daha hafif iş gibi organizasyonel iyileştirmeler yapıl­malıdır.

İş bayatında istirahat verilirken dikkat edilmesi gere­ken noktalar var mıdır?
İşe bağlı bel ağrısında istirahat işe dönüşü geciktirdiğin­den ayrı bir önem taşır. Mekanik bel ağrılarında bel fıtığı dışında ağrılı atak döneminde uzun süreli yatak istirahatı, kondisyon üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle önerilme­mektedir.

İs Yasami ve Bel Agrisi

İş Yaşamında Bel Ağrısı

Anlattıklarınızdan yola çıkarak iş yaşamının bel ağrısı açısından önemli riskler oluşturduğu anlaşılıyor. İş yaşamı genel olarak beli nasıl etkiliyor?

Günümüzde teknoloji ve iş güvenliği çok ilerledi, ama iş hâlâ bel ağrısı için risk oluşturmaya devam etmektedir. İşyerinde aktiviteler sırasında ağırlık kaldırma, taşıma gibi fiziksel risklere maruz kalmaya ve çalışana uygun olma­yan çalışma koşullarına bağlı olarak gelişen bel ağrısı, ça­lışanların en önemli sağlık sorunları arasındadır. İşe bağlı bel ağrısı bir meslek hastalığı olarak kabul edilir.

Ne sıklıkta görülür?

Bedensel çalışanların yaklaşık yarısı ciddi, sakatlayıcı bel ağrısından yakınmaktadır. Bel yaralanma oranı hafif endüstrilerde yılda 1.000 çalışanda 30-50, ağır endüstri­lerde yılda 1.000 çalışanda 200 olarak saptanmıştır. Bel ağrısı endüstride çalışanlarla birlikte ofiste çalışanları da etkilemektedir.

Bel ağrısının çalışana ve işe etkileri nasıldır?
Çalışanlarda bel ağrısı hareketleri ve fonksiyonları kı­sıtlayarak sakat bırakabilir, iş verimliliğini ve performansı düşürebilir. İş günü kaybına neden olduğundan işvereni ve ülke ekonomisini olumsuz etkileyebilir.

Bel ağrısı ekonomiyi nasıl etkiler?
Çalışanlarda bel ağrısı, yüksek tanı ve tedavi harcama­ları, özellikle işgünü kaybı ve sigorta tazminat ödemeleri nedeniyle maliyeti en yüksek hastalıklar arasındadır.
Gelişmiş ülkelerde tüm işgünü kayıplarının ve işçi taz­minat ödemelerinin yüzde 25'i bel ağrısına bağlı oluşur. ABD'de bu konuda ilgili kurum olan "Social Security Di-sability"nin sağlık tazminatları için yaptığı tüm ödemeler 1957'den 1976'ya kadar yüzde 250 artarken, bu dönem­de bel ağrısı nedeniyle sakatlık ödemeleri yüzde 2800 art­mıştır.
İskandinav ülkelerinde bel ağrısı maliyeti verilerine da­yanılarak bel ağrısı sakatlığının sosyal devlette iflasa ne­den olabileceği ileri sürülmektedir.

Sakatlayıcı bel ağrısı sıklığının ve maliyetinin artış ne­deni nedir?


İşte bedensel çalışanlarda fiziksel yüklenmelerin artma­sı, endüstride ve ofiste bilgisayar kullanımının yoğunlaş­ması bel ağrısı riskini artırmaktadır. Gelişmiş ülkelerdeki yasalarda "işe bağlı bel ağrısı"nın tazminat ödeme ve has­talığa bağlı erken emeklilik nedeni olması, bel ağrısı bildi­rimini ve maliyetini artırmaktadır.

İşe bağlı bel ağrısının sıklığı ve maliyetindeki dramatik artış nedeniyle çalışanın, işverenin, sağlık bakım sistemlerinin ve sigorta şirketlerinin dikkati bu noktaya çekilmiş; tanı, korunma ve tedavi yaklaşımlarında çalışmalar hız kazanmıştır.

İşe bağlı bel ağrısının risk etkenleri nelerdir?

İşyerinde belin ve vücudun yanlış kullanımına ve tek­rarlamak ve zorlamalı hareketlere bağlı yüklenmesi, bel ağrısı oluşumunda rol oynamaktadır.
İşyerinde bel ağrısı için birçok risk etkeni vardır. Ayrıca günlük yaşamdaki aktiviteler de bel ağrısının oluşumuna etki eder. Bel fıtığının gelişmesinde dizleri bükmeden öne eğilme, ağırlık kaldırma ve gövdeyi döndürmenin etkili ol­duğu gösterilmiştir. İşyerinde riskleri, fiziksel, ergonomik ve psikososyal olarak 3'e ayırabiliriz.

1. Fiziksel risk etkenleri
Ağırlık kaldırma, indirme, taşıma, uzanma ve dönme gibi aktiviteler,
Tekrarlamak ve zorlamalı hareketler,
Belin ve vücudun yanlış pozisyonda kullanımı,
Uzun süreli aynı pozisyonda çalışma,
Tüm veya kısmi vücut vibrasyonu.

2. Ergonomik risk etkenleri
iş istasyonunda oturulacak yerin, ağırlık kaldırma, ta­şıma ve uzanma yerinin çalışana uygun olmaması,
Aydınlatma, ısıtma ve nem gibi çevresel etkenlerin ye­tersizliği.

3. Psikososyal etkenler
Son yıllarda fiziksel etkenler kadar psikososyal etkenle­rin de bel ağrısı oluşumunda rol oynadığı belirlenmiştir. Başlıcaları şunlardır:
İş memnuniyetsizliği,
Motivasyon eksikliği,
Çalışanın iş üzerindeki kontrolünün olmaması,
Ağır iş yükü sorumluluğu,
Yetersiz iş arkadaşı ve amir desteği,
Monoton iş.
Riskin en fazla olduğu iş kollan
İşe bağlı bel ağrısı için kimler risk altındadır?

Hemen her işyerinde ve tüm iş kollarında bel ağrısı için risk vardır. İşe bağlı bel ağrısı için elle taşıma işleri olarak adlandırılan, mekanik yardımcı kullanılmaksızın ağırlık kaldırma, indirme, taşıma, eğilme ve dönme gibi fiziksel aktivite gerektiren işlerde çalışanlar yüksek risk altındadır. Riskin en fazla olduğu işler şunlardır:

İmalat sektörü
İnşaat sektörü
Yiyecek içecek üretim ve satış işleri
Hizmet ve temizlik işleri
Sağlık bakım işleri
Uzun yol sürücülüğü

Bu endüstriler yanında, ofis çalışanları ve bilgisayar kullananlar ve sporcular, diş hekimleri gibi meslek grupla­rı da bel ağrısı ve diğer kas iskelet hastalıkları için risk al­tındadır.
Tazminat ödenmesini gerektiren sakatlayıcı bel ağrısı en sıklıkla makine operatörleri, kamyon sürücüleri ve sağ­lık personelinde görülür.

Sporcularda Bel Agrisi Bacak

Sporcularda Bel Ağrısı, Bel Fıtığı Bacak

Aktif spor yapanlarda bel ağrılarının görülme oranı nasıldır?
Bel ağrılarını iyileştirmede fiziksel aktivite ve spor öne­riyoruz. Bununla birlikte bel ağrısı sporcularda da sık rast­lanan bir sorundur, hatta bir meslek hastalığıdır diyebili­riz.

Neden sporcuların meslek hastalığıdır?
Çünkü burada sporcunun yaptığı işe, yani spora bağlı oluşan rahatsızlık söz konusudur.

Bel hastalıkları hangi spor dallarında daha sık görü­lür?

Hem yüksek performans gerektiren profesyonel spor­larda, hem de sağlıklı yaşam için yapılan sporlarda bel bölgesi en sık yaralanan bölgedir.

Bel fıtığı spor yapanlarda hangi sıklıkta görülür?
ABD'de bel ağrılı genç sporcuların yüzde 11'inde, eriş­kin sporcuların ise yüzde 4 8'inde bel fıtığı saptanmıştır.

Hangi sporu yapanlar daha çok risk altındadır?
Bel fıtığının en sık oluştuğu sporlar futbol, jimnastik, ağırlık kaldırma, güreş, dans, yüzme, kürek, amatör golf ve baledir. İkinci sırada profesyonel golf ve aerobik dans gelir. Genel dansta, patende, teniste, beysbolda, koşuda, bisiklet ve basketbolda ise daha az sıklıkla görülür.

Bel rahatsızlıkları profesyonel bir sporcunun yaşamını nasıl etkiler?
Bel ağrısı çeşitli spor aktivitelerini ve günlük yaşamı et­kiler. Sporcunun yarıştaki yeteneğini ve performansını doğrudan etkilediği gibi sporcu, sporcunun ailesi, koçlar, antrenörler ve ücreti ödeyenler için de sorun oluşturur. Bir araştırmada bel ağrısı nedeniyle, tenis oynayan erkeklerin yüzde 40'ının en az bir turnuva kaçırdığı, basketbol merkezlerindekilerin yüzde 15'inin ve futbol oynayanların yüzde 12'sinin oyun kaçırdığı ortaya çıkmıştır.

Sporcularda bel ağrısının başlıca nedenleri nelerdir?


Beli en çok zorlayan öne eğilme, ağırlık kaldırma ve dönme hareketleri birçok sporun önemli parçasıdır. Spor­cularda tekrarlamak yapılan bu hareketler sırasında disk­ler zorlanır ve yıpranır. Ani, ters, şiddetli hareketler, çar­pışmalar zorlanmanın etkisini artırır. Günlük yaşamda be­lin yanlış kullanımına bağlı zorlanmalar varsa, spor sıra­sındaki aşırı ve yanlış kullanımın zararlı etkisi daha da ar­tar. Spora başlamadan önce germe egzersizleri yapılarak yeterli ısınma yapılmaması da aralanmayı kolaylaştırır.

Sporcularda bel ağrısı daha çok ne zaman oluşur?
Sporcularda bel yaralanmalarının çok az bir kısmı ya­rışma veya maç sırasında oluşur. Yüzde 80 gibi büyük ço­ğunluğu ise antrenman yaparken ve sezon öncesi ve arası kamp çalışmaları esnasında meydana gelir.

Aktif spor yapanlar ve sporcular korunmak için ne yapmalılar?
Bel ağrısının büyük çoğunluğunun önlenebilir olduğu gerçeği sporcular için de geçerlidir. Bel yaralanmalarının çoğunluğunun antrenman sırasında oluştuğu göz önüne alındığında, bel yaralanmalarının korunma ve tedavisinde sporcuya yönelik "bel koruma eğitimi"nin önemi daha da belirginleşir.

Sporcuları bel ağrısından korumak için; bel ve bel ağrı­sı konusunda bilgilendirmeli, doğru vücut mekaniklerinin kullanımı, özellikle doğru ağırlık kaldırma teknikleri öğre­tilmeli, beli korumada çok önemli olan karın kaslarını do­ğal olarak korselemeye dayalı stabilizasyon egzersizleri ve spora özel kas gruplarını çalıştıran egzersizler yaptırılmalı, kondisyonun iyileştirilmesi için kullanılan aletlerin doğru kullanılması ve günlük yaşamda belini ve vücudunu doğru kullanma öğretilmelidir.

Sporcuların tedavisinde nasıl bir yol izliyorsunuz?

Bel ağrılı sporcuda tedavinin amacı ağrıyı azaltmak, tekrarlamayı engellemek ve mümkün olduğunca erken, güvenli ve üretken olarak spora döndürmektir.
Akut bel yaralanmalarında sporcuda birkaç günde iyi­leşme olmazsa hekime başvurulmalı, erken ve doğru tanı konulmalıdır. Gerekirse spor aktivitelerine ara verilmeli, spora ve sporcuya özel egzersiz programlarını ve bel koruma eğitimi programlarını kapsayan yoğun ve özel rehabili­tasyon programlan uygulanmalıdır.

Gözlemlerinize göre ülkemizde sporcular bel ağrısı ko­nusunda yeterince bilinçlendiriliyor mu? Bu konuda çalış­malar var mı?
Ülkemizde sporcularda bel ağrısının sıklığı, etkileri, ko­runma ve rehabilitasyonu konusunda veriler ve çalışmalar yetersizdir. Korunma eğitimi ve spor ve sporcuya özel te­davi yaklaşımları ve rehabilitasyon programları da maale­sef bulunmamaktadır. Zaman zaman medya aracılığıyla bel ağrısının tanınmış birçok sporcumuzu ve sporumuzu önemli ölçüde etkilediğini üzüntüyle öğreniyoruz. Sporcu­lara hizmet vermek amacıyla, gelişmiş ülkelerde yaygın olarak uygulanan bel ağrısı korunma ve eğitimi program­ları ve rehabilitasyon merkezleri gecikmeden ülkemizde de başlatılmalıdır.