Kadınlarda Kısırlık, Kadında Kısırlık Nedenleri Belirtileri
Kadında kısırlığa yol açan faktörler önce ikiye ayrılabilir. Kadında Kısırlığın nedenleri;
1 — Üreme organları dışındaki faktörler: Bunlar, tüm vücudu ilgilendiren tüberküloz, aşırı derecede kansızlık veya ağır bir ateşli hastalık olabileceği gibi şeker hastalığı, tiroid bezi hastalıkları (guatr, hi-pertiroidi) ve böbreküstü bezi hastalıkları (cushing) gibi hormonal hastalıklar olabilir.
Üreme organlarının dışında olan bu gibi faktörler, kadınların yak-jlaşık yüzde 15-25'inde kısırlığa yol açmaktadır.
2— Üreme organlarına ilişkin kısırlık nedenleri: Çocuğu olmayan 100 kadından yaklaşık 77'sinde neden, üreme organlarındaki bir bozukluktur. Bundan sonraki bölümde, kadın üreme organlarını dıştan içe doğru sırayla inceleyerek kısırlığa yol açan faktörleri birer birer açıklayacağız.
Vulvaya ait kısırlık nedenleri
Vulva, kadınların dış üreme organıdır. Vulvadakl bir bozukluk kısırlık nedeni olmadan önce âdet görememe, cinsel birleşme yapamama gibi daha ciddi sorunlarla karşınıza çıkar. Başka bir ifade ile böyle bir hasta, kısırlıktan önce yukardaki şikâyetlerle ortaya çıkan, kısırlık ikinci planda kalır.
Vaginaya ait kısırlık nedenleri
Vagina, halk arasında döl yolu veya hazne olarak bilinir. Cinsel birleşme sırasında erkek, spermlerini vaginaya bırakır ve buradan da rahim içine ve tüplere geçiş olur. Vaginanın doğuştan bazı yapısal bozuklukları (hiç olmayışı, bölmeli oluşu) vulvada olduğu gibi kısırlıktan önce âdet görememe veya cinsel temas olmaması qibi şikâyetlere yol açar.
Bundan başka vagina iltihaplan (vaginitisler) genelde kısırlık nedeni olmamakla birlikte, ağır ve uzun süren vagina ihtilapları tek başına kısırlık nedeni olabilmektedir. Böyle bir vaginitis, vagina ortamının asitli olmasına ve dolayısıyla spermler için elverişsiz bir ortama neden olurlar. Bunun yanında vaginitislerde cinsel birleşmenin ağrılı oluşu da gebelik şansını azaltan bir diğer faktördür.
Bunlardan başka son yıllarda belirli bir şikâyete yol açmayan fakat vaginada bulunması kısırlık nedeni olarak ortaya atılan mikroplar (Klamidiler, Mikoplazmalar) da ileri sürülmüştür.
Vaginanın boyunun uzunluğu yada kısalığı kısırlık nedeni değildir. Bir kadının vaginası normal cinsel birleşmeye engel olmuyorsa kısırlığa da neden olmaz.
Rahim ağzına ait kısırlık nedenleri (Servikal faktör)
Kadınlarda kısırlık nedeni olarak rahim ağzı önemli bir yer alır. Gebe kalamayan kadınların yaklaşık yüzde 10-50'sinde, gebe kalmayı engelleyen faktör rahim ağzına ait nedenlerdir. Bu nedenleri aşağıda sırayla görelim:
1— Servikal mukus: Rahim ağzında bulunan bezler sümüğe benzer, akışkan ve yapışkan özellikte "servikal mukus" isimli bir salgı yaparlar. Bu mukus cinsel temas sırasında vaginaya bırakılan spermlerin rahim içine geçişleri için katkıda bulunur. Servikal mukusun görevini tam olarak yapabilmesi için normal özelliklerde olması gerekir.
Kadınların ortalama 28 günlük âdet periyodları boyunca hormonal faktörlerin etkisinde kalarak servikal mukus da birtakım değişikliklere uğrar. Yumurtlama döneminde bu mukusun miktarı artar, yoğunluğu azalarak sulanır, daha akışkan bir hale dönüşür. Bu değişiklik spermlerin rahim içine geçişi için en uygun ortamdır. Âdet periyodunun diğer dönemlerinde ise bu özellik görülmez. Normalde servikal mukus spermler için elverişli olan alkali özelliktedir. Fakat iltihaplar bu özelliği asit yöne kaydırarak spermler için uygun olan bu özelliği bozarlar.
2— Rahim ağzının doğumsal bozuklukları: Rahim ağzı hiç olmayabilir, normalden dar olabilir, içinde bir bölme olabilir ya da çift rahim ağzı olabilir.
3— Rahim ağzı yapışıklıkları: Doğum.düşük, kürtaj ya da rahim ağzına uygulanan bir müdahale sonucu rahimağzı kanalı birbirine yapışabilir ve daralabilir. Böylelikle spermlerin geçişi güçleşir.
4— Rahim ağzını kapatan tümörler: Rahim ağzından kaynaklanan ya da buraya yerleşen tümörler spermlerin geçişini engelleyerek kısırlığa yol açarlar.
5— Rahim ağzının yetersiz olması (Servikal yetmezlik): Rahim ağzının bir diğer önemli görevi de, gebelik boyunca rahim ağzını kapalı tutmaktır. Bazı kadınlarda gebelik belirli bir aya ulaştığında, rahim ağzı bu görevini yapamaz ve gevşeyerek açılır, bunun sonunda da düşükler olur. Böyle kadınlar arka arkaya düşükler yaparak, sonuçta çocuk sahibi olamazlar.
6— Rahim ağzının iltihapları (Servisitler): Rahim ağzı iltihapları, servikal mukus yapımını bozarlar ve ayrıca bu mukustaki iltihap spermlerin yaşamını olumsuz yönde etkilerler. Böylelikle kısırlık nedeni olabilirler.
Rahime ait kısırlık nedenleri
Bilindiği gibi kadın yumurta hücresinin, erkek döl hücresi (sperm) ile döllenmesini takiben yaklaşık 280 günlük gebelik süresi rahim içinde devam etmektedir. Bu nedenle rahim normal yapı ve özellikte olmalıdır.
Rahimin doğumsal gelişim bozuklukları, örneğin, boynuzlu rahim, bölmeli rahim birer kısırlık nedeni olabilir. Ancak, böyle kadınlarda düşüklere ve erken doğumlara daha sık rastlanmaktadır.
Halk arasında"rahimin arkaya dönük oluşu" veya "rahimin ters oluşu" önemli bir kısırlık nedeni olarak kabul edilmektedir. Fakat ra-himi arkaya dönük olan her kadın kısır değildir. Ancak yapılan tüm araştırmalara rağmen, kısırlık için bir neden bulunamazsa, ancak bu takdirde, rahimin ters oluşu kısırlıktan sorumlu tutulabilir. Halbuki rahi-mi ters olan pek çok kadın kısırlıktan yakınmadıkları gibi,tam tersine gebelikten korunma yöntemleri uygulayarak, fazla sayıda çocuk doğurmaktan kaçınırlar.
Rahime ait tümörlerde gebelik şansını azaltırlar. Kadınlarda sıklıkla görülen "myomlar" bazen kısırlık nedeni olabilmektedir. Bir kadında myom oluşu, onun gebe kalma şansını yaklaşık yüzde 30 oranında azaltmaktadır.
Buraya kadar rahimin anatomik yapısı ile ilgili kısırlık faktörlerini inceledik. Bundan başka rahimin iç tabakasını oluşturan ve rahim iç örtüsü (endometrium) adını alan gebeliğin yerleştiği ve devam ettiği önemli bir tabaka vardır. Bir gebeliğin oluşumu ve devamlılığında da bu tabakanın sağlıklı oluşu gereklidir. Bu rahim iç örtüsü bir kadının âdet siklusu boyunca (ortalama 28 gün) hormonların etkisinde kalarak değişikliklere uğrar, başka bir deyişle her ay gebelik için hazırlık yapar. Bu hazırlık, gebelik oluştuğunda sürekliliğini korur ve gebeliğin sonuna kadar devam eder. Eğer gebelik oluşmazsa, gebelik için hazırlanmış bu tabaka, her ay âdet kanaması şeklinde dışarı atılır. Bu nedenle, rahim iç örtüsünün, dengeli bir şekilde gelişimini bozan değişik faktörler kısırlığa yol açarlar. Bu faktörleri aşağıda sırayla kısaca inceleyebiliriz.
Rahim boşluğunu çevreleyen rahim iç tabakasının (endometrium) iltihapları (endometritis) da, spermlerin yaşama şansını azalttığı ve döllenmiş ovumün yerleşmesini zorlaştırdığı için kısırlık nedeni olabilir.; Bazen de bu tabakayı ilgilendiren "Asherman sendromu" isimli bir hastalık kısırlık nedenidir.
Kadın kısırlığı Bu hastalıkta, rahim iç duvarları ya tamamen ya da kısmen birbirine yapışmıştır (sinesi) ve rahim boşluğu ortadan kalkmıştır. Böyle bir durumda kadın genellikle âdet görememekten de şikâyetçi olmaktadır.
Fallup borularına (tüplere) ait kısırlık nedenleri
Fallup boruları, yani tüpler, kadın yumurta hücresi ile spermlerin birleştiği yani döllenmenin (aşılanma) olduğu ve bundan sonra da döllenmiş yumurta hücresinin yerleşip, gebeliğin devam edeceği rahim içine doğru ulaşmasını sağlayan önemli boru veya kanal biçiminde bir yapıdır. Fakat tüpler, sadece düz bir boru ve kanal gibi geçiş yolu değildir, bunun yapan da fonksiyonu da olan bir yapıdır.
Yumurtalıktan atılan yumurta hücresinin yakalanmasında aktif bir rolü vardır, salgıladığı sıvı ile de yumurta hücresinin beslenmesini sağlar. Bu nedenlerle eskiden sanıldığı gibi, sadece tüplerin açık oluşu, gebelik oluşumu için yetmemektedir. Bunun yanında yukardaki gibi fonksiyonların da aksaması, kısırlık nedeni olabilmektedir. Son araştırmalar, fallup borularının açık olmasına karşılık, fonksiyon bozukluğunun kısırlık nedeni olabileceğini göstermiştir. Böyle fonksiyon bozukluğunun kısırlık nedeni olabilme olasılığı yaklaşık yüzde 20-40 kadardır.Fallup borularının kapanmasında en önemli faktör, geçirilmiş iltihaplı hastalıklar (tüberküloz, belsoğukluğu gibi) ve daha sonra bahsedeceğimiz "endometriosis" isimli hastalıktır. İltihaplı hastalıklar arasında doğumlar, düşükler veya kürtajlar sonrasında oluşan iltihaplı hastalıkların da önemli bir yeri vardır. Özellikle sağlık koşullarına uymayan yerlerde ve dikkatsizce yapılan bu tür müdahaleler, iltihaplanma riskini artırmaktadır.
