Cocuklarda Acil Yanik Tedavisi

Çocuklarda Yanık Tedavisi

Çocukluk çağında kazalardan dolayı meydana gelen ölümlerin ana nedenlerinden biri olan yanıklar, otomobil kazalarından sonra ikinci sırayı alır.
Bu nedenle acil bölümlere başvuran çocuklann büyük bir bölümü­nü yanık olgulan oluşturur. Bu hastalann yansında geçici aktivite kı­sıtlaması gerekirken, dörtte biri iyileşme döneminde yatağa bağımlıdır.

Cilt ve deride meydana gelen travmanın en ciddi şekli olan ya­nık yaraları her yaşta görülmesine karşın; beş yaş altındaki çocuk­larda oluşan yanıklar, tüm pediatrik yanıklann %70'ini oluşturur.
Yanıklar; sıcak likitler, sıcak objeler, güçlü kimyasal maddeler, ateş, güneş, radyasyon, buhar ve elektrik akımı ile oluşan yaralar­dır.
Oyun çocukları genellikle sıcak su, çay, kahve, tavadan dökü­len yağ, yemek ve banyo musluklarındaki sıcak su; daha büyük ço­cuklar ise sıklıkla evdeki ısıtıcılar, gaz ya da kibritle oynarken elbi­selerini veya çevreyi tutuşturarak yanarlar.

Çocuklarda Yanık Yaralarının Sıklığı ve Nedenleri Aşağıdaki Sırayı İzler

1. Kaynar su yanıkları yanıkların %40-50'sini,
2. Kızgın yağ yanıkları yanıkların %20-30'unu,
3. Kimyasal ajanlar ve elektrik akımı yanıkları ise kalan kısmını oluşturur.

Çocuklarda üst extremiteler en sık yanan bölgelerdir (%71), bu­nu baş ve boyun yanıkları (%52) izler. Yanık günlük hayatta ge­nellikle "termik" nedenlerle, çoğunlukla evin içinde ve çevresinde çocuğun ilgisini çeken objelerle birlikte, özellikle dikkatsizlik ve ih­mal sonucu ortaya çıkmaktadır. Aile içinde sorunların olduğu, çocuğun yeteri kadar gözlenemediği bir ortam yanık sıklığını arttırır. Bazen yanıklar çocuk istismarının sonucu olarak da karşımıza çıka­bilir. ABD'de 2.000.000'u aşan yanık olayının olduğu, her gün yaklaşık 5.000 çocuğun yanık nedeni ile hastaneye yatırıldığı bil­dirilmektedir. Ülkemiz için çocuk yanık vakalarına yönelik istatistiki veriler yetersizdir.
Yanıklarda tıbbı tanı ve tedavi; yanan vücut bölgesinin yüzdesi, yanığın yeri ve derinliğinde odaklaşır. Acil ilk yardım çok önemli­dir.

Acil İlkyardım

1. Yanma olayı durdurulur.
2. Yanıklı çocuk alevli ve dumanlı alandan uzaklaştırılır, yanmış giysileri keserek çıkarılır ve yanık alanı temiz ise steril bir örtü ile kapatılır.
3. Yaşamı sıkıntıya sokan durumlar için ilk uygulama yapılır (Kalp - Akciğer).
4. Hiç birşey sürülmez.
Yanık küçük veya hafıfse yanan yer buz, soğuk su veya sabun­lu su ile yıkanır, yanan kısım 15 dakika kadar soğuk suya batı-rılır, (3. derece yanıklara su değdirilmez, enfeksiyon olabilir) üzeri steril gazlı bezle kapanır. Yoksa temiz çarşaf ve benzeri te­miz kumaşla örtülür. Yanık ellerde ise parmak aralarına temiz gazlı bez konulup el sarılır ve yükseltilir. Karın ve göğüs geniş yanıklarında steril vazelinli geniş gazlı bez veya alimünyum yaprakları kullanılır.
5. En kısa sürede en yakın sağlık merkezine, varsa yanık tedavisi yapan hastaneye gönderilir.

Acil Bölümde Birincil Tanılama

Yanan hastanın bakımında hekimin vereceği önceliklerle ilgi­li karar yanık genişliğine, yanan vücut yüzey alanına, yanık ti­pine, ilişkili yaralanmalara, komplikasyon yaratan tıbbi ve sos­yal sorunlara ve geçici tedavinin yapılma durumuna göre konur . İlk acil bakım hastanın yaralanma bölgesinden çıkarılmasını, kimyasal ya da zararlı maddelerden temizlenmesini ve giyeceklerin çıkarılmasını içerir. Sonraki öncelik hava yolunun açılmasıdır; üst solunum yolu yanık hasarına çok duyarlıdır, subglottik aralık daha fazla korunur. Başlangıçta birkaç hasar bulgusu ortaya çıkabilir, ancak nazal yüz yanıkları kılların ya da kaşların hafifçe yanması ve orofarinksteki akut inftamasyon inhalasyon yanığını düşündürmelidir. Duman inhalasyonu kar-bonmonoksit toksisitesi ile ilişkili olabilir; hipoksi ya da inhalas-yon şüphesi varsa % 100 oksijen verilmelidir. Ses boğukluğu da supraglottik hasar ile uyumludur, tnhalasyon yanığı olan bazı çocuklarda endoskopi yapılması, yapay havayolu oluşturulması ve mekanik solunum uygulanması gerekir.

Hafif Yanıklarda Acil Bakım

Yanan bölge yumuşak bir sabun ya da steril serum fizyolojik ile temizlenir, debride edilerek üzeri eğer gerekli ise tülgra ile kapa­tılır.
Antiseptik veya antimikrobiyal pomatlar kullanılabilir.
El ve ayaklardaki yanıklar, deformiteleri önlemek amacı ile ate-le alınır, parmak aralan açılarak desteklenir.
Tetanoz antitoksini gerekirse uygulanır.
Pansuman yapılır.

Ağır Yanıklarda Acil Bakım

Solunum sürdürülür.
Sıvı tedavisi uygulanır.
Analjezik ve sedatifler verilir.
Yanık bölgesinin bakımı sağlanır. Bakım; yarayı açık bırakma, sararak kapatma, debride etmektir.
Prognoz; bilinçli tedavi ve bakım kadar, yanığın derinliği ve ge­nişliği, hastanın genel durumu, yaşı ve ortaya çıkabilecek kompli-kasyonlara bağlıdır. Yanığın meydana getirdiği değişiklikler vücu­dun diğer sistemleri ve organlarını etkileyebilir.
Bu durumda acil bakım etkin bir mücadeleyi gerektirir.
Yanık sonucu vücuttan sıvı kaybı ve vücudun atmosfere açık olması nedeni ile enfeksiyon olasılığı artar. Kayıp yüz­desi yetişkinlerde geleneksel Wallace'in 9'lar kuralına göre hesaplanır ve kayıp yüzdesine göre kabaca sıvı replasmanı yapılır.

Çocuklar için bu hesap yetişkinlerden farklı olarak vücut oranla­rı ve yaşa göre değişir. Çocuklar için Lund-Browder tablosu kulla­nılır.

Yanık derinliği ise üç bölümde incelenir. Yanığın vücuda etkileri ve klinik bulguları yanı­ğın derecesine bağlıdır.

Yanık tedavisi ve rehabilitasyonu son derece önemlidir ve birçok yanık komplikasyonunun tanımlanması, yaranın ve çocuk istisma­rı ya da ihmali şüphesi açısından nedenin değerlendirilmesini kap­sar.