Anestezi ve Ameliyat Sonrasi Tedavi

Anestezi ve Ameliyat Sonrası Ağrı Tedavisi

Ameliyatı takiben başlayan hastanın ameliyatını üstle­nen veya anestezisini veren uzman tarafından planlanan bir tedavi olup, çeşitli yöntemler aracılığı ile uygulanır. Eğer hastanın yeme ve içmesinde bir sakınca yoksa ve ağrısı çok şiddetli değilse ağız yolu ile ağrı kesici tabletler erişkinler için, şurup ve damlalar hatta çocuklar için fitiller verilerek ağrı kontrol edilmeye çalışılır. Parasetamol, kodein içeren ağrı kesiciler veya indometazin ve türevleri gibi antienfla-matuar ilaçlar tek başlarına veya bir arada bu amaçla kullanılır. Ağrı kesicilerin bazı önemli yan etkileri olduğundan bu ilaçlar doktor kontrolü dışında kullanılma­malıdır.

En çok kullanılan yöntemlerden biri kas içerisine veya damara dolantin (pethidin), morfin ve türevleri gibi narkotik analjeziklerin verilerek ağrının kontrol altına alındığı yöntemdir. Bu yöntemde genellikle ilaçların 4-6 saat aralık­lar ile tekrarlanması gerekir. Ağrı kesici ilaçların 4-6 saat ara ile kullanılması kanda ilaç düzeyinin önce yükselip sonra azalmasına neden olur. İlaç kan düzeyinin azalması ilacın etkisinin zayıflamaya başladığını gösterir. Etki zayıfladığı dönemlerde ağrının şiddeti de giderek artar. Oysa ilaç kan düzeyinin sabit tutulduğu yöntemlerin ameliyat sonrası ağ­rıyı çok daha iyi kontrol altına aldığı bilinmektedir.

Bu bilgiden hareketle damara ağrı kesici ilaçların düşük dozlarda ve yavaş bir hızla devamlı pompalandığı yeni yöntemler gelişti­rilmiştir. "'Hasta kontrollü ağrı tedavisi" adı verilen bu yön­temde bir alet, serum içerisine koyulan ağrı kesici ilaçları ön­ceden programlanan sabit bir hızda ve güvenli doz sınırları içerisinde damara pompalar. Aletin bir kilit sistemi vardır. Bu sayede örneğin 30 dakika dolmadan ilave doz. verilmesi önlenmiştir. Eğer başlangıç dozu yeterli olmaz ise hasta ağrı­sının şiddetini azaltmak için kendisi 30 dakika ara ile damara ilave küçük dozlar pompalayabilir. Bu yöntemde tüm dozlar hekim tarafından programlanır. Hekimin bilgisi dışında bir uygulama asla yapılmamalıdır.

Ağrı, kontrol etmek için damar yolunun dışında kulla­nılan bir diğer yol da omurilik yoludur. Omuriliğin içinde bulunduğu ortama veya omuriliği örten zarlardan biri olan epidural aralığa ilaçlar verilmesi ile de ağrı kontrol altına alınabilir. Bu bölgelere bir kateter yerleştirilir. Bu kateterden ağrının şiddetine göre ya zaman zaman veya pompa aracılığı ile devamlı olarak ilaç verilerek ağrı önlenebilir. Doğum ağ­rısı bu yöntemle kontrol altına alınmaktadır.

Gerek hasta kontrollü ağrı tedavisinde gerekse omurilik ve epidural aralık üzerinde ağrının kontrol edildiği yöntem­lerde genellikle narkotik analjezikler kullanılır. Omurilik ve epidural yolun kullanıldığı durumlarda bazen narkotik anal­jeziklere lokal anestezikler de eklenebilir.