Kabızlık Yapan ilaçlar
İlaçların arzu edilmeyen yan etkileri de vardır. Bazıları bağırsak çalışmasını azaltırlar. Kabızlık oluşturmaya eğilimli ilaçların listesini vermek güçtür. Zira onların etkisi hastaya göre çok değişiktir.
Bir ilaç tedavisinde kabızlıktan şikayet ediliyorsa, ilaçların sadece basit bir yan etkisi olduğu düşünülebilir. Aspirin ve ağrı kesici gibi ve özellikle, öksürük için kullanılan şurup ve tabletlerin içerdiği kodein, bağırsak hareketlerini yavaşlatan sakinleştiriciler, çökkükıranlar ve çeşitli ağrı gidericiler, alüminyum hidroksit, bizmut tuzları, kolesîeramin, demir tuzları, antikolinerjikler, gangion blokajı yapanlar en sık kullanılan ve kabızlık yapan ilaçlardır.
Su Eksikliği
Kalınbağırsağın başlıca rollerinden biri dışkının içerdiği fazla suyun emilmesi olduğu belirtilmişti. Böylece kalınbağırsak incebağırsaktan gelen sulu yumuşak dışkıyı sertleştirerek son şeklini verir. Fakat organizmada su eksikliği varsa, özellikle kalınbağırsaktan daha fazla su emilmesi olur. Dışkı çok su kaybederek, hacmi azalır ve daha sert, daha seyrek dışkılanır. Organizmadaki su eksikliği iki mekanizma ile oluşur: Su alımının azalması veya bu gereksiniminin artması. Su alımının azalması, örneğin sulu gıdaların az alındığı, buna karşılık özellikle çok meşgul zamanlarda acele yenilen veya zayıflama perhizlerinde hem liften zengin ve hem de sulu besinlerin az alınmasında gözlenir.
Su kaybının artmasının ise birçok nedeni vardır. Beden ısısının veya dış ortam sıcaklığının birdenbire artması (havaların değişmesi, sıcak bölgelerde yolculuk), spor ve hızlı kilo kaybetmek amacı ile işetgen (diüretik) kullanılması.
Ruhsal Etkenler
Kalınbağırsak kaslarının, kasılmasına kumanda eden sinirler özerk sinir sistemine aittir. Yani istemli kontrolün dışındadır. Kalınbağırsak kasları böylece ruhsal etkenlerle kolayca bozulabilen bilinç dışı tepkelerin etkisi altındadır. Bir çocuğunun evlenmesi, iş değişikliği veya yaşam alışkanlıklarındaki değişiklikler gibi ailesel o-laylar, özerk sinir sistemindeki düzensizlikle basit bir kabızlık meydana getirebilir.
Bağırsak Tıkanmaları
Düzenli dışkılaması olan bir kimsede birdenbire kabızlık görülmesi her zaman endişe vericidir. Kabızlık ağır bir hastalığa mı bağlıdır? Zorunlu bir cerrahi sağıtımı gerektirecek, sindirim borusunda tam bir tıkanma mı vardır? Gerçekten bu "yeni kabızlık"ta basit nedenler yerine en kötü olasılıkları düşünmelidir. Bu bağırsak tıkanıklığıdır. Bu konuda daha sonra bilgi verilecektir.
Süreğen (Kronik) Organik Kabızlıklar
Süreğenlik, birkaç gün devam eden geçici kabızlıkların daha uzun sürmesi halidir. Haftalar veya aylar boyunca, dışkılama seyrekleşip haftada 1-3 defa ve az miktarda olur. Organiklik ise kabızlıktan sorumlu belirgin bir hastalığın varlığını gösterir. Bu hastalık sindirimsel olduğu gibi hormon bozuklukları veya sindirim borusuna komşu organ hastalıkları gibi sindirim dışı da olabilir. Yalnızca kabızlığın altındaki hastalığın sağıtımı bu sindirim bozukluğunu yok edebilir. Böylece sadece tıbbı veya cerrahi sağıtımın söz konusu olduğu hastalıklar bu eserde ele alınmamıştır.
Fakat kronik organik kabızlıkların seyrek olduğu, buna karşın doğal sağıtımlarla ve özellikle en iyi tarzda gerçekleştirilebilecek yaşam ve beslenme hijyeni ile düzelti-lebilen, süreğen işlevsel kabızlıkların daha sık rastlandığını vurgulamak gerekir. Burada yalnızca organik kabızlıktan sorumlu hastalıklar ele alınmaktır.
