Merkezi Sinir Sistemi
Tüm davranışlar omurilik ve beyni içeren merkezi sinir sistemi tarafından yönetilir. Memeli beyni, arka beyin, orta beyin ve ön beyin olarak 3 ana bölgeye ayrılır. Bu 3 bölge kendi içinde özelleşmiş çeşitli alanlar içerir (38-40). Bu alanlar anatomik ve fonksiyonel olarak alt bölümlere ayrılan 6 bölgeden oluşur. Altı büyük beyin bölgesi şöyle sıralanır: medulla oblongata, pons, serebellum, orta beyin, diensefalon ve serebral hemisferler (telencefalon). Bu bölgelerin herbiri beynin her iki hemisferinde de bulunur, fakat şekilleri ve büyüklükleri farklı olabilir
1-Omurilik
Omurilik merkezi sinir sisteminin en uç ve en basit bölgesidir. Kafatasının tabanından ilk lumbar omurgaya kadar uzanır. Gövde ve uzuvların deri, eklem ve kaslarından gelen duyusal bilgileri alır, işler, gövde ve uzuvların hareketlerini kontrol eder. Uzuvları ve gövdeyi kontrol eden motor sinirlerin çıkış bölgelerine bağlı olarak omuriliğin çapı ve şekli değişir. Omurilik içte gri madde ve onu saran beyaz maddeden oluşur. Sinir hücre perikaryonlarını içeren gri madde, dorsal ve ventral boynuzu içerir. Servikal, torasik, lumbar ve sakral olmak üzere 4 bölgeden oluşur. Omurilik medulla oblongata, pons ve ortabeyin’den (midbrain) oluşan beyin sapı ile devam eder. Beyin sapı kafatasının deri ve kaslarından gelen duyusal bilgileri alır ve kafatası kaslarının motor koordinasyonunu sağlar. Ayrıca omurilikten beyine, beyinden omuriliğe bilgi akışını sağlar. Beyin kökü kranyal sinir çekirdeklerini (cronial nerve nuclei) içerir. Bu çekirdeklerden bazıları kafatası deri ve kaslarından bilgileri alır; diğerleri yüz, boyun ve göz kaslarının motor kontrolünü yapar. Diğerleri de duyma, denge ve tat alma gibi duyulardan gelen bilgileri almak üzere özelleşmişlerdir.
2-Medulla oblongata (Bulbus)
Hemen omuriliğin üzerinde uzanır. Sindirim, nefes alma ve kalp ritminin kontrolü gibi yaşamsal otonomik fonksiyonlardan sorumludur.
3-Pons
Medulla oblongatanın hemen üzerinde bulunur. Hareketle ilgili bilgileri serebral hemisferden serebelluma iletir.
4-Serebellum
Pons’un arkasında bulunur ve “pedünkül” denilen büyük sinir lifleri ile beyin sapına bağlanır. Serebellum hareketin kuvvetini ve alanını düzenler, ayrıca motor becerilerin öğrenilmesinde rol oynar.
5-Orta beyin (mezensefelon)
Pons’un hemen üzerinde bulunur. Göz hareketi, görme ve duyma reflekslerinin koordinasyonunu kapsayan birçok duyusal ve motor fonksiyonu kontrol eder.
6-Diensefelon
Orta beynin hemen üzerinde bulunur. İki bölümden oluşur. Biri, MSS’den serebral kortekse bilgiyi taşıyan talamus’tur. Diğeri, otonomik, endokrin ve iç organlara ait fonksiyonları düzenleyen hipotalamus’tur.
7-Serebral hemisferler
Serebral korteks olarak isimlendirilen çok sayıda kıvrıma sahip bir dış tabakadan ve bu tabakanın altında yer alan 3 bölümden (bazal gangliyon, hippokampus, amigdala) oluşur. Serebral korteks frontal, parietal, temporal ve oksipital olmak üzere 4 lobtan oluşur. Bazal gangliyon motor fonksiyonların düzenlenmesine katılır. Hippokampus hafıza deposu olarak rol oynar. Amigdala duygusal durumlardaki otonomik ve endokrin cevapların eşgüdümünü sağlar.
