Kalça Eklemi Anatomisi
Kalça eklemi, femur üst ucu ile os coxae tarafından oluşturulan sferoid tipli sinoviyal bir eklemdir. Enarthrosis sferica” grubu eklemlerde yer almaktadır. Gövdeyi alt ekstremiteye bağlar multiaksiyel bir eklemdir. Her planda hareket ve rotasyona izin verir.
Os coxae; ilium, iskium ve pubis adı verilen üç kemiğin birleşmesinden oluşur. Os ilium kalça kemiğinin en geniş parçasıdır ve acetabulumun 2/5’ni oluşturur. Os ischium corpus ve ramus olarak iki parçaya ayrılır. Corpus ischii, acetabulumun yapısına katılır ve acetabulumun 2/5’ni oluşturur. Os pubis ise acetabulumun 1/5’ni oluşturur. Os coxae’da femur başıyla sferik bir uyum oluşturan ve onu içine alan bölüme asetabulum denir.
Asetabulum aşağı kısmındaki çentiğe “incisura acetabuli” adı verilir ve arasında “ligamentum transversum asetabuli” isimli ligaman bulunur.
Asetabulumun sadece yarımay şeklindeki hiyalin kıkırdakla örtülü olan, açıklığı aşağıya bakan yarım ay şeklindeki yapıya fascies lunatae adı verilir ve bu yapı esas eklem yüzünü oluşturur. Femur başı ile ilişkide olan ve vücut ağırlığını femur başına aktaran kesim burasıdır. Bu yarım ay şeklindeki kıkırdak doku ile çevrili asetabulumun orta kısmına fossa asetabuli denir. Fossa asetabuli kıkırdağı olmayan kemik yapısı ince ve içi yağ dokusu ile dolu bir çukurdur.
Asetabulum kenarları 5-6mm’lik fibröz kıkırdaktan oluşan bir halka ile çevrelenmiştir. Bu halka labrum asetabulare adını almakta olup asetabulum alt bölümünde bulunan incisura asetabuli üzerinden atlar ve çukuru her taraftan çevreler, labrum sayesinde asetabulum derinleşir ve femur üst eklem yüzünün yarısından fazlasını içine alabilecek duruma gelir. Bundan dolayı kalçanın yerinden çıkmasına karşı çıkacak bir negatif basınç oluşur.
Asetabular yüzey sagittal düzlemde, 40 derece posterior, transvers düzlemde ise 60 derece laterale dönüktür.
Eklem kapsülü yukarıda asetabulum kemik kenarına yapışır ve böylece labrum asetabulare ve ligamentum transversum eklem boşluğu içinde kalır. Femoral tarafta ise önde, arkaya göre daha distalde olmak üzere femur boynuna yapışır. Yani kapsülün, fibröz tabakası önde büyük trokanter ve linea intertrokanterika üzerine, arkada krista intertrokanterika’nın 1,5 cm kadar iç tarafına yapışır.
Üç major ligament kalça eklemi kapsülünü çevreler. Ön bağ (Ligamentum İliofemorale) : Bertin bağı olarak da bilinen bu bağ tuberculum iliacum’dan başlar ve yelpaze şeklinde açılarak aşağıya ve dışa doğru uzanır. Linea intertrokanterika’ ya yapışarak sonlanır. Bu bağ vücudun en güçlü bağı olup 300 kg’a kadar ağırlık kaldırabilir. Bertin bağı genel olarak femur ve pelvisin fazla arkaya gitmesine engel olur. İç yan bağ (Ligamentum Pubofemorale) ramus superior ossis pubis ve crista obturatoria anteriordan başlar ve demetler şeklinde aşağıya, dışa ve biraz daha arkaya doğru giderek küçük trokanter önündeki çukura yapışır. Bu bağ uyluğun ekstansiyon hareketlerinden başka, aşırı abdüksiyon hareketlerini de frenler ve femur başını iç yandan destekler. Arka bağ (Ligamentum iskiofemorale ) tuber ishiadicum yakınlarından başladıktan sonra ondan ayrılan demetler önde yatay durumda dışa doğru, sonra yukarıya ve öne doğru uzanıp spiral şeklinde bükülerek femur üst ucunun ön tarafına çıkarak burada iliofemoral bağın üst demetleri ile birlikte “linea intertrokanterika”nın üst bölümüne yapışırlar. Bu bağında bazı demetleri kapsüle yapışarak sonlanırlar. Bu bağda femurun aşırı arkaya gitmesine engel olduğu gibi aynı zamanda içe rotasyon hareketlerini de frenler.
