Kazalarda İlk Yardım, İlkyardım Eğitimi
İlkyardım Hakkında Genel Bilgiler
İlkyardım Nedir; Hasta ya da yaralı kişiye, hastalanması veya yaralanmasından hemen sonra doktor gelinceye kadar hayatını kurtarmak için zamanında ve yerinde yapılan yardıma İLK YARDIM denir.
Hayatı boyunca insan, ilk yardımı gerektiren durumlarla her zaman karşılaşabilir. Zamanında yapılacak basit ve etkili bir ilk yardımla hasta veya yaralının hayatı kurtarılabilir.
Kaza ve ani hastalıklarda, hasta ya da yaralının doktora veya hastaneye sağ olarak götürülebilmesi, bilgili ilk yardımın anında yapılmış olmasına bağlıdır.
İlk Yardımda Temel İlkeler:
İlk yardımın "3T" diye bilinen temel ilkeleri TEŞHİS, TEDAVİ ve TAŞIMA'dır.
a)Teşhis: Teşhis önce hastanın veya yaralının hikayesi (anamnez) öğrenilir. Sonra belirtiler (semptom) ve bulgular tespit edilir.
b)Tedavi: Temel ilk yardım kuralları hatırlanarak yaralı ya da hasta için en uygun ilk yardım zamanında ve zarar vermeden uygulanır.
c)Taşıma: Teşhis ve tedavi yapıldıktan sonra gerekli bakım ve muayenesinin yapılacağı sağlık kurumuna uygun şartlar içinde taşınır.
Acil Durumlarda Yapılacaklar, Acil İlkyardım
Etkili ilkyardım genellikle kazazedeyle direkt temasa geçmeden önce baslar. Kazazedelerin ve çevrede bulunanların güvenlerini kazanmak üzere, olaylara kararlı, otoriter ve kontrollü olarak yaklaşmalısınız. Bu husus, özellikle birden fazla yaralının bulunduğu ve sakin, sistematik hareketinizle ilave yaralanma ve can kayıplarının önlenebileceği hallerde önemlidir.
a) İlkyardımda Öncelikler
Durumun değerlendirilmesi
Sakin ve süratli biçimde olup biteni inceleyin.
Kazazedeye ve kendinize yönelik tehlikeleri gözünüzde bulundurun.
Kendinizi hiçbir zaman riske atmayın. Ortamın güvenli hale getirilmesi
Yaralıyı tehlikeden uzaklaştırın.
Sınırlarınızın farkında olun.
Tüm yaralıların değerlendirilip acil ilkyardımın yapılması
İlkyardım önceliklerini saptamak üzere her yaralıyı değerlendirin ve ölüm tehlikesi bulunanlara öncelikle yardım edin.
Yardım çağırmak
Gerekli tıbbı yardımın ve uzman şahısların acilen çağrılmasını sağlayın.
b) Acil Durumda İlk Yardım
Acil bir durumda belirli bir plan yönünde hareket etmeniz, dikkatinizi çeken birçok talebi etkin bir şekilde öncelik sırasına koyabilmenize yardımcı olacaktır. Cansız aktivitelerin aklinizi başka yöne çekmesine izin vermeyin. Daima acil girişimin ana basamaklarını aklınızda tutun - Değerlendir, Güvenliği sağla, Acil Yardımı Yap ve Yardım çağır.
Duygularınıza hakim olun.
Bir an durup düşünün.
Kendinizi tehlikeye atmayın.
Sağduyunuzu kullanın.
Her şeyi tek basınıza denemeyin.
Havagazı veya benzin gibi potansiyel tehlikeleri göz önünde bulundurun: Gaz kaçağı ıslığı veya benzin kokusu gibi işaretleri hissetmek için gözlerinizi, kulaklarınızı ve burnunuzu kullanın.
1) Durumun Değerlendirilmesi
Hızla, olabildiğince fazla bilgi edinmek üzere, hareketli, fakat bunun yanında sakin ve kontrollü bir yaklaşımda bulunmalısınız. Öncelikle olay yerinde kendinize, yaralılara ve çevredekilere yönelik tehlikeleri belirlemeniz, ardından kullanabileceğiniz yardim kaynaklarını ve ihtiyaç duyabileceğiniz yardim türünü değerlendirmeniz gerekir. Yardim yaparken ilkyardım bilginiz olduğunu belirtin. Eğer çevrede, doktor, hemşire veya sizden daha deneyimli birileri bulunmuyorsa sakince sorumluluk üstlenin. Öncelikle kendinize şu soruları yöneltin:
Ortamda devam eden bir tehlike var mı?
Ani ölüm tehlikesi olan var mı ?
Çevrede yardim edebilecekler var mı ?
Uzman yardımına ihtiyacım var mı ?
2) Ortamın Güvenli Hale Getirilmesi
Kazaya sebep olan etkenler ek tehlikeler oluşturabilir. Öncelikle kendi güvenliğinizi korumanız gerektiğini hatırlayın. Bir kazazede olarak kimseye hayrınız dokunmaz. Genellikle, elektrik düğmesini kapatmak gibi basit önlemler ortamı güvenli hale getirmek için yeterlidir. Bazen daha karmaşık girişimler gerekmektedir. Çok fazla yardım uğruna kendinizi ve kazazedeyi asla ek tehlikelere maruz bırakmayın; yapabileceklerinizin sınırını göz önünde bulundurun.
Devam eden tehlikeyle başa çıkmak
Yaşamı tehdit eden tehlikeyi ortadan kaldıramıyorsanız, mümkünse, tehlike kaynağı ile kazazede arasına mesafe koymalısınız. Son bir çare olarak, kazazedeyi tehlikeli ortamdan uzaklaştırabilirsiniz. Birçok durumda uzman yardımına donanıma ihtiyacınız olacaktır.
3) Acil Yardımın Yapılması
Ortamın güvenliği sağlanınca, ilkyardım yapılacak kişilerin, yeniden canlandırmanın ABC prensibine göre hemen tedavi görebilmeleri için, hızla her kazazedenin ilk değerlendirmesini yapın. Yaralının nefes alıp almadığını kontrol edin.
Kazazedelerin: Bilinçli olup olmadıklarını; Havayollarının açık olup olmadığını; Soluyup solumadıklarını; Kalplerinin atıp atmadığını saptayın.
Bulgularınız, öncelikleri ve ne zaman ve ne kadar yardim gerekeceğini ortaya koyacaktır.
4) Yardım İsteme
Güvenliği sağlamak, telefonla yardım çağırmak ve ilkyardıma başlamak gibi birçok görevle karşı karşıya kalabilirsiniz. Çevredekilerden,
Ortamın güvenliğinin sağlanması;
Telefonla yardim çağırılması;
İlkyardım malzemelerinin getirilmesi;
Trafik ve seyircilerin kontrol edilmesi; Kanama kontrolü veya bir uzvun desteklenmesi;
Yaralıların mahremiyetinin korunması; .Yaralının güvenli yere taşınması konularında yardim isteyebilirsiniz.
Seyircilerin kontrolü
Çevredekilerin tepkisi canınızı sıkabilir ve hatta sizi sinirlendirebilir. çoğunun ilkyardım eğitimi olmayacaktır ve bu kendilerini çaresiz hissedip ürkmelerine yol açabilir. Kazayı görmüşler veya bizzat kendileri de yaşamışlarsa, farkında olmadan yaralanmış olabilirler ve muhtemelen endişeli olacaklardır. Eğer gerek duyuyorsanız, yardımlarını kararlı fakat nazik bir tarzda istemeniz uygun olacaktır.
5) Telefonla Yardım İsteme
Bir takım kaynaklardan telefonla yardim isteyebilirsiniz.
Acil yardim servisleri: Polis imdat (155), İtfaiye (110) ve Hızır Acil ambulans servisleri (112). Kamu hizmetleri: Gaz arıza (187), Elektrik arıza (186) ve Su arıza (185).
Sağlık servisleri: Telefonunu bildiğiniz veya rehberden bulabileceğiniz doktor, diş hekimi, hemşire veya ebeleri de çağırılabilirsiniz. Geçici de olsa, yaralıyı yalnız bırakmadan önce hayati ilkyardımını yaparak ölüm tehlikesini en aza indirin. Telefon çağrınız kısa ama eksiksiz olmalıdır.
Telefon Bulmak
Acil telefon çağrıları ücretsizdir ve cep telefonları ile araç telefonları da dahil olmak üzere birçok telefondan yapılabilir. Otoyollarda ve çevre yollarında belirli mesafelerle acil çağrı telefonları ve size en yakın bulunan telefonu gösteren işaret levhaları bulunmaktadır. Bu telefonların sadece kaldırılması cevap verilmesi için yeterlidir. Birçok özel şirketin yardim çağrısı için özel düzenlemeleri bulunmaktadır. Bu gibi düzenlemelerden haberdar olunuz. Telefon etmesini istediğiniz kişiden yardımın yolda olduğunu gelip size bildirmesini de isteyin.
Çağrının Yapılması
Ülkemizde henüz acil yardim birimlerinin (Polis imdat, itfaiye, Hızır Acil v.b.) bir iç irtibat teşkilatı bulunmamaktadır ve öncelik sırasıyla gerekli acil yardım birimleri aranmalıdır. Hasta veya kazazedelerin söz konusu olduğu durumlarda öncelikle ambulans çağırmak uygun olacaktır. Yardım biriminin santral memuruna kazanın veya acil durumun açıkça ayrıntılarını açıklayın. Olay mahallini kesin olarak bilmiyorsanız paniğe kapılmayın -çağrının yapıldığı telefon kulübesinin, otoyoldaki acil çağrı telefonunun veya cep telefonunuzun yeri santralden saptanabilir. Santral memurunun böyle bir imkanı varsa hattı saptayana dek telefonu kapatmayın. Telefonda kalarak Acil yardim servisinin rehberliğine aracı olmanız istenebilir. Bu görevi üstlenirseniz, ilgili kişinin durumun öneminin farkında olup, devamlı olarak size bilgi vermesini sağlayın.
Acil Servisleri Aramak
Telefonda açıkça isminizi ve olayda ilkyardıma olarak görev alabileceğinizi bildirin.
Aşağıdaki ayrıntılar önemlidir:
Telefon numaranız.
Olayın kesin yeri; eğer mümkünse, sokak, cadde ismi veya numarası ve herhangi bir kavşak veya başka yer ismi (Viyadük, köprü, tünel, otoyol v.b.).
Kazanın tipi ve ağırlığı, örneğin, "Trafik, kazası, iki araç, yol
tıkalı, üç kişi yaralı".
Kazazedelerin sayısı, cinsiyetleri, muhtemel yaşları ve durumları hakkında bildikleriniz, örneğin, "50 yaslarında erkek, kalp krizi şüphesi, kalp durması"
Gaz, tehlikeli maddeler, elektrik hattı hasarı gibi riskler veya sis ve buz gibi iklim şartları.
