Solunum Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı
Kronik Obstriktif Akciğer Hastalığı (KOAH Hastalığı)
Koah Nedir
Kronik obstriktif akciğer hastalığı, ekspiryum akım hızının azalması ile karakterizedir. Kronik bronşit, amfizem, akciğer astması, bronşektaziyi içerir. Bu hastalıklar patolojik olarak farklı, ancak aynı semptomlarla ortaya çıkarlar.
Koah Akciğer Hastalığı Belirtiler
Hırıltılı solunum Nefes darlığı Öksürük Balgam çıkarmadır.
1. Kronik Bronşit
Bronşlarda aşırı müküs salgısının neden olduğu kronik öksürük ile karakterize klinik bir durumdur. Kronik bronşit; üç yılı aşkın bir sürede her yıl üç aydan daha çok süren öksürük eşliğinde balgam çıkarma olarak da tanımlanır. Üç şekilde görülür. Basit kronik bronşit, minumum belirtiler vardır. Nedenleri; Sigara içimi, hava kirliliği, herediter faktörlerdir. Tekrarlayan ve sürekli enfeksiyonla beraber olan bronşit Hava yolu tıkanıklığı ile beraber olan kronik bronşit (bu durumda enfeksiyon ve tıkanıklık sıkı ilişki halindedir.)
2. Amfizem
Akciğerin terminal bronşiyollerinin distalindeki hava yolları ve alveollerin gerilme ve çeper harabiyeti ile genişlemesidir. Genişleme üç primer mekanizmaya bağlıdır. Artmış transpulmoner basınca Akciğerin esnekliğinde azalmaya
Havanın girişi çıkışa oranla daha az engellendiğinde sübap mekanizmasına.
Belirtiler
Dispne (efor dispnesi)
Öksürük
Ortopne pozisyonu
Hiperventilasyon
Siyanoz
Şişkin göğüs ile solunum
(fıçı göğsü) İştahsızlık
Sert ve ağrılı karın kasları Özellikle yatarken dolgun
boyun vehleri
Etiyoloji; Amfizem genellikle kronik bronşit ile beraber görülür. Kronik bronşit amfizem ve hava yolları arasındaki tıkanmanın gelişmesinde etkisi olan faktörler şunlardır; Bireyin yatkınlığı Sigara içimi Çevresel faktör Hava kirliliğidir.
3. Akciğer Astması
Bireyin duyarlı bulunduğu bir madde ve cisme (antijene) karşı gösterdiği alerjik tepkilerden meydana gelen akciğer hastalığıdır. Etiyo-patolojisinde; immun mekanizmalar rol oynar.
Belirtiler
Zaman zaman tekrarlayan bronşlarda, bronşiollerde spazm, öksürük,
Bronş müküs salgısında artma
Bronş mukozasında ödem
Bronş mukozasında ödeme bağlı olarak gelişen expiratuvar tipte
birdispne
Hırıltılı solunum
Neden olan faktörler; Dışsal astma (atopik astma)
(Toz, ilaçlar, insektisitler, polenler, hayvan tüyü gibi organizma dışındaki maddeler neden olur). İçsel Astma (non atopik astma) (Bakteriler, mantarlar, virüsler, parazitler ve antijenler gibi doğrudan doğruya hasta organizmada bulunabilecek maddelerden olur).
Astım bronşiole krizi: (Status astmaticus) ilerlemiş bronşial astımda, krizin aralıksız uzun süre devam etmesi durumudur. İki kriz arasında hasta rahattır. Krizi başlatan nedenler; Spesifik antijen ile temas, Ani heyecan, Psikolojik gerginlik hali, Aşırı efor
Ani soğuk havaya çıkma, Solunum yolu enfeksiyonu, Toz ve duman inhalasyonudur,
Kriz Belirtileri
Göğüste sıkıntı hissi
Kuru öksürük
Ekspiratuvar dispne
Ağır krizde ortopne pozisyonu
Whezing (ekspirasyonda) tarzında solunum
Inspirasyon sert ve kısa, ekspirasyon uzundur.
Şişkin göğüs, siyanoz vardır.
Astım bronşiole nöbetinden korunma; Alerjenlerden kaçınma
Hiposensitizasyon Testi: Intra dermal olarak belli başlı antijenlerden hazırlanan çözeltiler uygulanarak, duyarlı olunan etken saptanır.
4.Bronşektazi
Orta ve küçük çaptaki bronş dallarının genişlemesine bronşektazi denir.
Akciğer enfeksiyonları ve bronş tıkanması, Doğumsal nedenler,
Erken çocuklukta grip, kızamık, boğmaca, yabancı madde aspi-rasyonu neden olur.
Kronik Obstriktif Akciğer Hastalığında Gözlemler
Solunum izlenmeli ve bulgular kayıt edilmelidir. Hastanın ekspirasyon sırasında solunumuna özellikle abdominal veya omuz, boyun kaslarının kullanılıp kullanılmadığına bakılmalıdır.
Derinin rengi kontrol edilmelidir. Oldukça pembe deri rengi oksijen retansiyonu olduğunu gösterir. Siyanoz oksijenlenmede yetmezlik olduğunu gösterir.
PaO2 75 mmHg'nin altında, PaCC>2 50 mmHg'nın üzerinde ise bu laboratuvar bulguları solunum yetmezliği olduğunu gösterir. Juguler ven distansiyonu sıklıkla solunum distresi ile birlikte sağ kalp yetmezliğinin işaretidir.
Serebral anoksi huzursuzluk ve konfüzyonla farkedilebilir. Parmakların çomaklaşması uzun süreli akciğer hastalıklarının bazılarında yaygın bir belirtidir. (Örneğin pulmoner fibrozis) Öksürük genellikle bulunur. Akciğer sesleri dinlenmelidir.
Üst solunum yolu enfeksiyonlarının semptomları yönünden hasta gözlenmelidir.
Koah Tedavisi
İnhalasyon tedavisi, (aerosol şeklinde bronkodilatatör ilaçların birlikte kullanımıyla) yapılır.
Mukozadaki sekresyonu yumuşatmak için nebülizatör, vaporiziter ya da ağızdan su verilebilir.
Göğüse fizik tedavi uygulanır ve postural drenaj yapılması önerilebilir.
İlaç tedavisinde steroidler (prednizolone) bronkodilatatörler (amni-nophylin) ve antibiyotikler verilebilir.
Endotrekeal intübasyon ile bronşlarda birikmiş olan sekresyon atılabilir.
Oksijen, (kan gazları izlenerek) verilebilir. Kronik akciğer hastalığı olan bireylerde 1 litre/dk. veya daha az olacak şekilde ayarlanmalıdır. Daha fazla verilmemelidir. Hekim önerisi olmadan oksijen miktarı 2 litre/dk'ya çıkarılmamalıdır.
Koah Hemşirelik Uygulaması
Yetersiz ve etkisiz solunum nedeni ile hastalara oksijen verilir. Hemşire oksijen aygıtının sürekli çalışır durumda olmasını sağlamalıdır.
Uygulanan oksijen nemlendirilmelidir.
Hastalar, odada hareket halinde iken oksijen maskelerini takmalı, maskesiz hareket etmemelidir.
Hastalar, sedatif ilaçlardan, trankilizan, hipnotik ve narkotik ilaçlardan kaçınmalıdır. Çünkü bu ilaçlar solunum yollarını desprese eder, refleksi azaltır ve ölüme neden olabilirler. Hastalara elle kullanılan nebülizatörün kullanımı öğretilmelidir. Hastalar enfeksiyondan kaçınmalıdırlar. Antibiyotik tedavisi gerekirse, genel olarak, balgam kültürü sonuçlanıncaya kadar ilaca başlanmamalıdır. Balgam hasta sabah kalktıktan sonra solunum tedavisi sırasında
alınmalıdır.
Balgamın miktarı, yoğunluğu, rengi ve balgamın kokusu kayıt edilmelidir.
Biriktirilen balgam 24 saatten fazla bırakılmamalıdır. Hastaların etkin soluk alıp vermeleri sağlanmalıdır. Amfizemli hastalara karın solunumu öğretilmelidir. Süt ve süt ürünlerinden mukoza sekresyonunu koyulaştırdığı için
kaçınılmalıdır.
Astım hastaları üst solunum yolu enfeksiyonlarından korunmalıdır.
Kronik Obstriktif Akciğer Hastalığında Hasta Eğitimi
1. Hastaya ve ailesine uygulanması gereken solunum tekniklerini ve postural drenaj tekniklerini öğretin.
2. Hastaya üst solunum yolu enfeksiyonlarından gripten kaçınmasının önemini anlatın.
3. Bronkodilatatör ve kortikosteroid ilaçlar hakkında bilgi verin.
4. Hastaya kendi kendini değerlendirmesini öğretin. Solunum problemi olduğunda hasta ve ailesinin yapması gerekenleri açıklayın.
5. Hastaya balgam renginde değişiklikler, aktiviteye toleransın azalması, oksijen gereksiniminin artması, iştah azalması, ateş gibi sağlık problemi olduğunda hekime haber vermesi gerektiğini açıklayın.
6. Yeterli miktarda sıvı tüketiminin önemini anlatın.
7. Solunum yollarını rahatsız eden koku, tüy, temizlik malzemeleri, tozdan uzak kalmasının ve sigara içmemesinin önemini anlatın.
8. Alternatif yiyecek ve içecek reçeteleri hazırlayın, tartışın.
9. Hastaya ve ailesine evde kullanılan solunum aletlerinin ve oksijen tüplerinin bakımı temizlenmesi ve saklanması konusunda bilgi verin. Oksijen toksisite belirtilerini açıklayın.
10. Hastaya ve ailesine hava kirliliği değerleri, ikincil enfeksiyonlara yakalanmasının tehlikeleri konusunda bilgi verin.
11. Hastaya bronkospazma neden olabilecek pudra ve aerosol ürünlerini kullanmamasını öğütleyin.
