Talasemi Nedir, Talasemi Hastalığı
Hb molekülünü oluşturan globin zincirlerinin yetersiz yapımıyla karekterize genetik hastalıklardır. Bu sendromlar özellikle Akdeniz, Orta Doğu, Hindistan, Çin ve Güney Doğu Asya ırkından olan bireylerde yaygındır. Talasemilerin patofizyolojisi inefektif eritropoez ve hemolitik anemiye yol açan a veya fi globin zincirlerinin yetersiz yapımına bağlıdır.
Genetik Defektler
*Beta-talassemi sendromları, 3-globin zincirlerinin yetersiz sentezi ile karakterlidir.
1) Beta-talassemi: homozigot durumda p-globin zincirlerinin total yokluğu ve
2) Beta+-talassemi: homozigot durumda azalmış (ancak saptanabilir) (3-globin sentezi, p-globin m-
RNA'nın transkripsiyonu, işlenmesi veya trans-lasyonunu etkileyen bir kaç ayrı nokta mutasyonunun Beta°- ve Beta+ -talassemiye yol açtığı bulunmuştur. mRNA'nın aberan bağlanmasına neden olan mu-tasyonlar en yaygın olanlarıdır.
*Alfa-talassemi, normal olarak var olan a-globin genlerinin biri veya tümündeki (dört adet) delesyona bağlı olarak a-globin zincir sentezinin azalması ile karakterlidir.
Fizyopatoloji, Talesemi
Globin zinciri sentezinin azalması, hem intrasellüler hemoglobinin azlağından (hipokro-mi) hem de diğer zincirin göreli fazlalığından kaynaklanan hematolojik sonçlara yol açar.
*Beta talassemi. p-globin sentezin-deki azalma ile, üretilen u-zincirlerinin çoğu bağlanacak tamamlayıccı ^-zincirleri bulunmaz. Serbest a-zincirleri, bazı istenmeyen etkiler oluşturan kararsız kümeler yapar.
istenmeyen etkilerden en önemlisi K+ kaybına ve bozulmuş DNA sentezine yol açan eritrosit membran hasarıdır. Bu değişiklikler ilik içinde öncü kırmızı hücrelerin yıkımına (etkisiz eritropoesis) ve dalakta anormal eritrositlerin hemolizine neden olur (hemolitik durum). Sonuçta ortaya çıkan anemi şiddetli ise eritropoetik iliğin kompanse edici genişlemesine yol açarak kortikal kemiği aşındırabilir ve gelişmekte olan çocukta iskelet bozukluklarına neden olur.
Etkisiz eritropoez, diet demirinin aşırı emilimi ile de bağlantılıdır. Bu durum yinelenen kan transfüzyonları (bazı hastalar için gereklidir) ile birlikte şiddetli demir yüklemesine neden olur
*Alfa-talassemi. a ve non-a zincirleri (p, y, 6) sentezindeki dengesizlikle ilişkilidir. Eşleşmemiş non-a zincirleri, eritrositleri ve onların öncülerini tahrip eden karasız kümeler oluşturur. Ancak, non-a zincir kümeleri daha az toksik olduğundan a-talassemi, Beta-talassemiye göre genellikle daha az şiddetlidir.
Talassemi Major, Talasemi Testi
Akdeniz ülkelerinde, Afrikanın bazı bölgelerinde ve Güneydoğu Asya'da en sıktır. (Cooley anemisi de denir.) p-talassemi genleri bakımından homozigot olanlar şiddetli, transfüzyona bağımlı anemi gösterir. Hb düzeyleri 3-6 gr/dl arasında değişir. Periferik kan yayması, bir çok küçük ve gerçekten renksiz (mikrositik, hipokromik) eritrositler, hedef hücreleri (target cells), noktalanmış eritrositler ve parçalanmış eritrositlerle belirgin bir anizositozu içeren ağır bozukluklar gösterir, p-talassemi majörün klinik gidişi genellikle kısadır. Çünkü hasta, transfüzyonlarla desteklenmedikçe, aneminin ciddi etkileri nedeniyle, erken yaşta yaşamını yitirir. Kan transfüzyonları anemiyi azaltır ve aşırı eritropoezis ile ilişkili sekonder özellikleri (kemik deformiteleri) de baskılar. Çok sayıda transfüzyon yapılmış hastalarda giderek artan demir yüklemesi ve sekonder hemokromatoz sonucu oluşan kalp yetmezliği önemli bir morbidite ve mortalite nedenidir. (Talasemi Taşıyıcılığı)
Talassemi Minör
Heterozigottaki normal bir genin varlığı yeterli p-globin zincir sentezine izin verir ve bu nedenle, hastalanan bireyler asemptomatiktir. (Beta talasemi trait de denir) Bu tip, talassemi majörden daha yaygındır ve aynı etnik grupları tutar. Periferik kan yayması genellikle hipokromi, mikrositoz, bazofilik noktalanma ve hedef hücrelerini içeren bazı minör bozukluklar gösterir. Hemoglobin elektroforezindeki karakteristik bir bulgu, total hemoglobinin %4-8'ini oluşturabilen HbA2'deki artıştır. p-talassemi trait'in tanınması genetik planlama açısından ve demir yetersizliğinin hipokromik mikrositik anemiyi taklit etmesi nedeniyle önemlidir.
Talassemi intirmedia, Akdeniz Talasemi
Klinik özellikleri ve şiddeti majör ve minör tipler arasında yeralır.
Alfa Talasemi Klinik Sınıflandırması
Delesyona uğramış globin gen sayısına dayanılarak yapılır ki bu da aneminin şiddetini belirler.
*Sessiz taşıyıcı evresi. Tek bir a-globin gen delesyonundan kaynaklanır, a-globin zincir sentezindeki azalma güçlükle saptanır. Tümüyle asemptomatiktir.
*Alfa-talassemi trait. Aynı kromozomdaki veya iki kromozomun her birindeki iki a-globin geninin delesyonunu içerir. Her iki genetik örnek klinik olarak birbirine benzer, ancak delesyona uğramış genlerin pozisyonu çocukta şiddetli alfa-talasseminin (HbH habtalığı veya hidrops fetalis) ortaya çıkma olasılığında farklılık yaratır. Klinik tablo beta-talassemi minör için tanımlanana benzer.
'Hemoglobin H (HbH) hastalığı. Dört a-globin geninden üçünün delesyonu sözkonusudur. a zincirlerinin sentezi belirgin şekilde baskılanmış olup aşırı (3 globinin (HbH) kararsız tetramerleri oluşur. Klinik olarak, HbH hastalığı p-talassemi intermedia'ya benzer.
"Hidrops fetalis. Dört a-globin geninin hepsi delesyona uğramıştır. Fetusta y-globin zinciri aşırılığı, son derece yüksek oksijen affinitesine sahip olan, ancak dokulara oksijen taşıyamayan tetramerler (Hb Barts) oluşturur. Bu tip, yaşamla bağdaşmaz.
