Kolon Kanserinde Tanı ve Tedavi Öncesi Değerlendirme
Belirti veya bulgular nedeniyle ya da laboratuvar test sonuçları kanseri düşündürdüğü için kanserden şüpheleniliyorsa tanıya yönelik testler yapılır.
Bazen hekim endoskopik muayenenin veya kolonoskopi ya da sigmoidoskopi sırasında alınan tümör veya polip biyopsilerinin sonuçlarına dayanarak ön tanı koyar. Bu özellikle tek bir prekanseröz veya iyi huylu polip bulunduğu ve bireyin veya ailesinin kanser öyküsü olmadığı durumlar için geçerlidir. Öte yandan hekimler genellikle tanı koymadan önce tüm etmenleri değerlendirmek için bir dizi test yaptırılmasını önerir.
Tanıya Yönelik Testler
Aşağıda sıralanan testler, hekimin bir dizi sonuca varmasına yardım edebilir. Kanser kuşkusunu doğrulamaya ya da elemeye yardım edebilirler. Kanser bulunduysa, derecesini (ne kadar agresif olabileceğini) saptamaya, boyutunu (evresini) değerlendirmeye ve kolorektu-mun dışına sıçrayıp sıçramadığının (metastaz yapıp yapmadığının) anlaşılmasına yardım edebilir.
Kolonoskopi
Kolonoskopiler, tarama amaçlı kullanımlarının dışında, kolon ve rektumla ilgili sıkıntılar olduğunda tanı amaçlı da kullanılmaktadır.
Hekim kanserden şüphelenirse tüm kolorektumun dikkatlice incelenmesi için sizden kolonoskopi yaptırmanızı isteyecektir.
Biyopsi
Kolonoskopi veya sigmoidoskopi sırasında özel bir alet yardımıyla polipler ya da şüpheli görülen oluşumlar alınabilir ya da bunlara biyopsi yapılabilir. Kanser sıçramış gibi gözüküyorsa hekim, BT veya ultrasonla (aşağı bakınız) ilgili organa biyopsi yapılmasını isteyebilir. Alınan doku incelenmek üzere laboratuvara gönderilir.
Kan testleri
Kolon kanseri tanısı konursa uzman ekip kan örneğinizi alır. Bunun bir dizi nedeni vardır. Kanserin niteliğini anlamak da bu nedenler arasındadır.
TKS: Tam kan sayımı, kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin miktarını, enfeksiyon olup olmadığını ve kansız olup olmadığınızı saptayan standart bir tanı testidir. Anemi (kansızlık) kanser belirtisi-olabilir. Kanserli polipler kolay kanadığından kan kaybına katkıda bulunurlar.
CEA: Bazı kolorektal kanserler karsinoembriyonik antijen (CEA) adı verilen bir protein molekülünden yüksek miktarda üretebilir. Bu test erken dönem kolorektal kanserlerin saptanmasında güvenilir değildir, ama tümör markeri olarak ve tedavinin ilerleyişini izlemek için yararlıdır. Tedavi öncesinde ve sonrasında düzey ölçümü yapılır. Tedavi başarılıysa düzeyin düşmesi gerekir.
Görüntüleme Testleri
Bu testler giderek daha gelişkin tanı araçları haline geliyor. Hekiminizin ayrıntılı bir tanı koymasına, kanserin yayılıp yayılmadığını, yayıldıysa ne derece yayıldığını anlamasına, tedavinizi planlayıp değerlendirmesine yardım edebilecek çeşitli tipte görüntüleme testleri vardır.
Röntgen. Bir zamanlar bedenin içini görmenin tek yolu "röntgen" çektirmekti. Kolon kanseri tanısı konduktan sonra kanserin akciğerlere yayılıp yayımladığını görmek için akciğer röntgeni çekilebilir.
Ultrasonografi. "Ultrason"da görüntü oluşturmak için ses dalgaları kullanılır. Kolon kanserinin erken evresindeki ufak polip ve oluşumları görüntülemekte kullanılmaz. Öte yandan rektum ve karaciğer kanserleri başta olmak üzere bazı tümörlerin boyutlarını değerlendirmek için yararlıdır.
Endorektal ultrason rektal kanserin derecesini göstererek hekimin tedavi şekline karar vermesine yardım edebilir. Rektuma sokulan bir prob, ses dalgalan üreterek tümörün rektum duvarının ne kadar içine işlediğini ve kanserin lenf nodlarına veya komşu diğer dokulara tutulum yapıp yapmadığını gösteren görüntüler elde edilmesini sağlayabilir.
întraoperatif ultrason. Kanserin karaciğere yayılıp yayılmadığını görmek için ameliyat sırasında kullanılır. Karaciğer üzerine yerleştirilebilen özel bir alet karından deri ve kas üzerinden alınan görüntüye göre çok daha doğru bir görüntü sağlayabilir.
Bilgisayarlı tomografi BT, ve spiral BT taramaları. BT taraması bilgisayara bağlı bir çeşit süper röntgen makinesinin ayrıntılı bir resim vermek üzere iç organların çok sayıda görüntüsünü aldığı bir testtir. Kolorektal kanserin diğer organlara tutulum yapıp yapmadığını görmek için BT kullanılabilir.
Daha yeni bir uygulama "sanal" kolonoskopiyle kolonun incelenmesi amacıyla normal kolonoskopi yerine BT kullanımıdır. Spiral BT, normal BT aletlerine göre daha düşük dozda radyasyonla üç boyutlu görüntü elde etmek için kullanılabilir.
Görüntüleme eşliğinde biyopsi. BT ve ultrason, biyopsi iğnesini, örnek alınması gereken dokunun bulunduğu bölgede en doğru yere yönlendirmek için kullanılabilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR). Bu görüntüleme yönteminde iç beden görüntülerini oluşturmak için güçlü mıknatıslar kullanılır. Başladığı yerde kalmayıp bedenin başka yerlerine yayılan kanserlerin araştırılmasında kullanılabilir.
