Bebeklerde ve Cocuklarda Kabizlik Durumu
Çocuk hastalıkları alanında çalışan hekimlerin çoğu, zaman zaman süreğen (kronik) kabızlığı olan çocuklarla karşılaşırlar. İlk evrelerde sıvı alımının arttırılması ve diyette lifli besinlere daha fazla yer verilmesi gibi önlemlerle iyileşme umudu veren durum, giderek hem hasta hem de yakınları ve hekim için bir karabasana dönüşür.
Dışkılamanın ağrılı olması, bu yüzden dışkılamanın geciktirilmesi, dışkı tutamama sorunları ve anne-babanın sıkıntısı bir arada (tümü de kabızlığa fizyolojik [yapılışsal] eğilimi şiddetlendiren etkenlerdir) sıklıkla artan miktarda yumuşatıcı kullanımına neden olur ve hekime güvenin azalmasında rol oynar.
Çocuk psikiatristlerince, çocuk cerrahlarınca ve çocuk hastalıkları uzmanlarınca süreğen kabızlığın nedenine ilişkin geliştirilen kuramlar, her bir çocukta olayda rol oynayan etkenler kadar çeşitlidir. Leoning-Baucke yakın zamanda, tedaviye iyi yanıt alınmasını önceden belirleyebilecek etkenleri belirlemeye çalışmıştır. Söz konusu araştırmacı programına temel unsurları almıştır.
Bebekte kabızlık
Kalan dışkının etkili bir şekilde boşaltılmasını, ağız veya rektum yolu ilaçlarla rektumun boş tutulması, beslenme ve tuvalet alışkanlıklarına kesin uyum ve fızyopatolojinin dikkate alınmasını temel alarak araştırmasını yürütmüş ve beklediği bir sonuç elde etmiştir.
Sık sık taşma ile dışkı tutamayan ve karın muayenesinde dışkı kütlesinin elle tesbit edilebildiği çocuklarda, bir yıldan sonra kabızlıktan kurtulma ve yumuşatıcı kullanmama olasılığının daha az olduğunu görmüştür.
Bu durumda özel incelemelerin yeri nedir? Kabızlığın çok şiddetli olduğu çocuklarda Hirschsprung hastalığının (doğumsal büyük içeği) dışlanmasında "dışkılık-zektum manometri (basıölçümü)" önerilmiştir. Kabız olmayan çocuklarla karşılaştırıldığında, kabızlığı olup Hirschsprung hastalığı olmayan çocuklarda bile görünüşe göre rektum gerginliğine iç büzgen kasındaki inhibisyon (önletken) yanıtı daha azdır. Loening-Baucke aynı zamanda süreğen kabızlığı olan çocuklarda en yüksek derecedeki dışkılık önletkeni için daha yüksek rektum hacminin gerekli olduğunu ve rektum duyumunun daha az olduğunu bulmuştur. Bu bulgular rektumun genişleme derecesinin, süreğen kabızlığın sürmesinde büyük rol oynadığını öne süren kavramı desteklemektedir. Açıklığa kavuşturulması gereken, genişlemenin doğumdan beri olup olmadığı ya da herhangi bir nedenle dışkının tutulmasına yanıt olarak gelişip gelişmediğidir.
Kabızlık nasıl başlamaktadır? Pek çok çocuk, ağrılı dışkılama devrelerine tepki olarak dışkılamaktan korkar hale gelmektedir. Ağrı bir dışkılık çatlağına, rektum düşmesine bağlı olabileceği gibi basitçe dışkının sert ve kalın olmasına da bağlı olabilir. Yanlışlıkla çocukta cinsel suistimal tanısı koymak şeklinde bir hataya karşı dikkatli olunmalıdır. Süreğen kabızlığı olan çocuklarda dışkılığın olağan görünmemesi için yeterli fizyolojik neden vardır; ancak dışkı tutmanın nedenleri değerlendirilirken, dışkılık yoluyla cinsel suistimalden kaynaklanan ağrı da dikkate alınmalıdır.
Çocukta Kabızlık
Birçok çocukta rastlanan bir sorun da, ilk kez oturağa veya tuvalete oturtmaya zorlandıklarında dışkılamadan kaçınmaya başlamalarıdır. Görünüşe bakılırsa, yeni giysilerini kirletip anne-babalarını kızdırma riskine girmektense, dışkılamadan kaçınmanın daha iyi olduğunu sanmaktadırlar. Dışkılama bir kez sıkıntılı hal aldığında çocukların dış büzgenlerini gevşetmede güçlük çekmeleri şaşırtıcı değildir.
Çocukluk çağında kabızlığa yatkınlık çok yaygındır; çoğu çocuk büyüdükçe dışkılama ile ilgili güveni elde eder. Ancak eğer bir çocuğun rektumu olağandan genişse, süreğen kabızlık gelişebilir. Bu da zamanla taşarak aptes tutamama ve beraberinde önemli ruhsal sorunlar yaratabilir. Bu nedenle kabızlığı olan her çocukta tedavi acil olarak değerlendirilmelidir.
Tedavide ilk adım, çocuğun beslenmesine bakarak, yeterli sıvı ve lifli besinler almasını sağlamaktır. Eğer bu önlemlere karşın kabızlık sürüyorsa, dokusat sodyum, laktuloz gibi yumuşatıcılar kullanılmalıdır. Metil selüloz da yeterli olabilir. Bu tedaviler de etkisiz kaldığında, senna (sinameki) bisakodil gibi aktif yumuşatıcılar kullanılabilir ya da dışkı tutma-ağrı kısır döngüsünden kaçınmak için magnezyum hidroksit kullanılmalıdır. Kabızlık süregenleşirse ve özellikle de çocuk hala bebekse, dışkılık sapaklığı ve Hirschprung hastalığı yönünden incelemeler yapılmalıdır. Daha büyük yaştaki çocuklarda görülen hastalıklarla ilgili olabilen süreğen veya tekrarlayan kabızlık, çocuk hekimleri, psikologları veya ruhbilimcisi, çocuk cerrahları ve aile hekimi arasında yakın işbirliğini gerektirir.
