Had Divertikülit Nedir
Had divertikülit, divertikül ile şekillenmiş küçük keseciğin etrafında veya içinde bir iltihabın gelişmesidir. Bu iltihap genel olarak divertikülün iyi boşalamamasına bağlıdır:
Dışkı divertikül kesesinin dibinde kalır ve yerel iltihabı (yangıyı) oluşturur. Divertikülit çok değişik belirtilerle ortaya çıkar. Karnın alt kısımlarında dışkılama veya basınçla artan belirsiz ağrılarla meydana gelebilir. Giderek yangı geriler ve örsenti kendiliğinden çalıklasın Buna karşın, divertikülit gerçek bir abseye de dönüşebilir (sol taraf had apandisiti) veya peritonit tehlikesinin bulunduğu kalınbağırsak cidarının delinmesine ve fistül (akarca) oluşumuna kadar gidebilir. Fakat bu karmaşma oldukça nadirdir.
Kalınbağırsak Kanaması
Divertiküllerin esas olarak kahnbarsağın damardan zengin bölgelerine uyan zayıf cidarlarında oluştuğunu görmüştük. Böylece divertikül geliştikçe damarlara yaklaşır. Oysa yaşlılıkta damarlar bükülebi1irliğini kaybedip sertleşirler. Bu suretle divertiküller içinden sert dışkının geçişi esnasında bu damarlar yaralanabilir; yırtılarak cerrahi girişim gerektiren ağır bağırsak kanamalarına neden olabilir.
Hemoroidler (Gövergeler)
Hemoroidler, rektum veya dışkılık toplardamarlarının genişlemesiyle oluşmuş küçük şişliklerdir. Dışkılık büzgeni üstündeki toplardamarlar genişlediğinde iç hemoroidler, bu büzgenin altında ve dışkılık etrafındaki toplardamarlar genişlediğinde de dış hemoroidler söz konusudur. Dış hemoroidler çıplak gözle kolaylıkla görülebildiği halde, iç hemoroidlerin tesbiti için daha derin tetkike ihtiyaç vardır. Genellikle iç hemoroidler, yangılanıp veya kan pıhtısıyla tıkanmadıkça ağrılı değildirler.
Kan Görülmesi
En sık görülen alarm belirtisi, dışkıda veya tuvalet kağıdında kırmızı renkli kan görülmesidir. Bu kan görüldüğü zaman, hemen hekime muayene olma zorunluluğu vardır. İç hemoroidlere karşın, dış hemoroidler oldukça ağrılı olup büyük sıkıntı verirler. Dış hemoroidlerin hacmi arttığı zaman özellikle çok ağrılı olurlar. Kanama ve ağrı olduğunda hekime müracaat etmelidir. O zaman özellikle kalınbağırsakta diğer örsentilerinin yok olduğunu ve iç-dış hemoroidlerin varlığını ortaya koyan tamamlayıcı tetkiklerle birlikte tam klinik bir muayene yapılır.
Hemoroidlerle kabızlık arasında ne gibi bir ilişki vardır? Hemoroidlerin kabızlık oluşturabileceğini daha önce görmüştük. Gerçekten dışkının geçişi ağrı uyandırabilir ve hemoroidden şikayeti olanlar mümkün olduğu kadar az dışkılama eğilimindedirler. Dışkı kalınbağırsakta birikir, kurur, sertleşir ve boşaltım sırasında daha çok ağrıya neden olur ve dışkılama korkusu giderek artar!
Fakat hemoroidler bir kabızlığın sonucu olarak da oluşabilir; fakat tek nedeni kabızlık olmaz. Gerçekten kaynağı ne olursa olsun süreğen kabızlıklarda, ıkınmalarla karın içi basıncı önemli ölçüde artar. Bu fazla basıncın kalınbağırsakta divertiküllerin husulüne yol açtığını biliyoruz; fakat aynı zamanda bunun toplar damar sistemi üzerinde de etkisi vardır. Hemoroid toplardamarlarında istirahat halinde, ıkınmadan evvel 20 mm Hg. olan basınç, ıkınma esnasında 200 mm Hg.ye kadar yükselebilmektedir. Gerçekten karın içi ve kalınbağırsaktaki basınç kanı dışarı doğru, yani dışkılık kanalı ve dışkılığa doğru iter. O zaman toplardamarlar şişer ve giderek gerçek hemoroid haline dönüşürler.
Yalancı İshaller
Kalınbağırsak cidarını oluşturan hücrelerle dışkının uzun süreli teması giderek tahrişe neden olur. Dolayısıyla, kabızlıkta dışkı aynı bölgede uzun süre kalıyorsa, hücreye olan saldırgan etki özellikle önem kazanır. O zaman hücreler, dışkı ile kendi zarları arasına bir koruyucu engel koyabilmek için önemli miktarda sıvı salgılarlar; bu sıvı kaypaklaştırıcı bir rol oynar. Bu sayede geçişi engellenmiş ve kurumuş dışkı, kalınbağırsak cidarları arasında yeniden kolaylıkla kayarak ilerler. Fakat bazen hücre salgısının bu mekanizması harekete geçirilince, sıvı oluşması daha fazla önem kazanır. Çok yapışkan, cıvık bir sıvı ve sert küçük dışkı parçalarıyla ayrışık bir karışım gösteren çok özel bir ishal şekli gelişir. Bu yalancı ishali, gerçek bir ishal gibi tedavi etmemeli, fakat bilakis kabızlık tedavisi uygulamalıdır. Bu yalancı ishal özellikle kasıntılı kabızlıklarda görülür. Zira sert dışkıya kalınbağırsak kaslarının kuvvetli kasılmaları, kalınbağırsak hücre örtüsündeki tahrişi arttırır.
