Adrenal korteks fizyolojisi
Adrenal korteks, salgıladığı hormonlar nedeniyle organizma için çok gerekli bir dokudur. Korteksin yokluğu yaşam ile bağdaşmaz. Korteks hormonları steroid yapısındadırlar. Zona glomerulosadan aldosteron, zona fasikülatadan glikokortikoidler, zona retikülaristen de androjenik steroidler salgılanır. Adrenal korteks fizyolojisinin organizmada etkili olduğu
olaylar karbonhidrat ve protein metabolizması, böbrek fonksiyonları, organizmanın büyümesi, strese direnç, kan basıncı ve kas fonksiyonlarıdır
Elektrolit metabolizması ile ilgili; ilk defa Lucas, adrenalektomi yapılmış köpeklerde klorür seviyesinin düşük olduğunu saptadı. Daha sonra Boemann ve Karland sodyum ve klorür iyonlarının düzeyinin düştüğünü; plazma potasyum ve magnezyum konsantrasyonlarının arttığını gösterdiler.
Deneysel olarak adrenalektomi yapılmış hayvanlarda idrarla klorür ve sodyum kaybı olduğu gösterilmiştir. Sodyum, atılımı esnasında suyu da yanında götürür. Sodyum iyonunun bu yer değiştirmesi interstisyel sıvının ozmotik basıncında düşüş meydana getirir. Bu nedenle eşit ozmotik basınç sağlanması için, sodyum hücre içine girer ve böylece hücrede fazla su depo edilmiş olur. Bu elektrolit değişimi ile düzeltilemeyeceği için, hücre içine sıvı kaybı daha da artar. Netice olarak şok tablosu ortaya çıkar.
Karbonhidrat ve protein metabolizması ile ilgisi: En önemli etki proteinleri karbonhidratlara çevirmek, yani glikoneojenezisi sağlamak ve glikozu glikojen şeklinde depolamaktır. Hidrokortizon aminoasitlerin kaslardan mobilizasyonunu arttırır. Mobilize olan aminoasitlerden de karaciğer yoluyla glikojen ve glikoz ortaya çıkar. Ayrıca glikozun hücre içine girmesini önleyerek kan glikoz miktarını arttırır. Bu da organizmada diabetojenik etki şeklinde görülür.
Strese cevap olarak organizmada glukokortikoidlerin arttığı saptanmıştır. 1936’ da Selye sıçanlarda değişik ajanlara karşı aynı reaksiyonları görmüş ve genel uyum sendromunu tarif etmiştir. Organizmada travma, yanık, enfeksiyon, soğuk ve hemorajik şok gibi streslerde kortikosteroidlerin yapım ve salınması artar. Stres bu artışı hipotalamo-hipofizer sistemi aktive ederek yapar.
