Burun Lenfatik Dolaşımı
Burnun lenfatik dolaşımı, yüzeyel ve derin lenfatik sistem olmak üzere 2 kısımdan oluşur. Burnun ön kısım lenfatikleri fasiyal arter ile birlikte seyrederler, submandibuler ve submental lenf noduna drene olurlar. Burun arka kısım lenfatikleri farengeal fornikste ilerler ve lateral retrofarengeal lenf nodlarına drene olurlar. Buradan da derin juguler lenf nodlarına boşalırlar. Birkaç lenf damarı ise subdigastrik lenf noduna drene olur.
Nazal Fizyoloji
Solunum yolları için havayolu oluşturması, koku duyusunu alması, enfeksiyonlara karşı koruma, havanın ısıtılması, mukosiliyer aktiviteye sahip olduğundan alınan havayı temizleyebilmesi ve koruma burunun fonksiyonları arasındadır. Burun lateral duvarlarında bulunan konkalar, alınan havanın nemlendirilmesi ve ısıtılmasını sağlarlar. Konkalar günde yaklaşık 1 litre sıvı sekresyonu yaparak havanın nemlendirilmesini sağlamaktadırlar. Konkalardan salgılanan bu sekresyonlar sayesinde ayrıca larengeal ve farengeal mukozalarda kayganlık sağlanmaktadır. Nemlilik oranı atmosfer ısısı, nazal pasajın yapısı, solunum hızı, nazal direnç, inspire edilen havanın satürasyonunu belirleyen faktörlerdir.
Isı alışverişi
Burun ısı regülâsyonunun sağlanmasında rol oynayan organlardan biridir. Dış ortamın ısısı değişken olsa bile burun, inspire edilen havanın ısısını vücut ısısına yakın tutmaya çalışır. Genellikle farenksteki hava, vücut ısısından bir iki derece daha düşüktür. Konkalardaki kan akımı, mukoza ve inspirasyon havasındaki ısı alışverişini sağlayan en önemli faktördür. Konkalardaki kan akımı arkadan öne doğru iken inspire edilen hava tam ters yöndedir. Bu da ısı alışverişini optimal olmasını sağlar.
Nemlendirme (Humidifikasyon)
Alt solunum yollarındaki hava alışverişi için, ulaşan havanın nemlendirilmiş olması gerekir. Hava değişimi için havadaki en ideal nem oranının %85 olması gerekir. Bu nem oranın aynı zamanda alt solunum yollarının kurumasını önler. Bu nemlendirme işlemindeki sıvının çoğu, hidrostastik basınç ile intravasküler sıvıdan gelmektedir. Ayrıca burundaki sekresyonlar ve ekspirasyon havasındaki su buharı humidifikasyon işleminde rol oynarlar. Ekspirasyonla buruna gelen havadaki ısının düşmesi ile kondensasyon gelişir böylece nemlilik korunmuş olur. Siliyalar, belirli yoğunluktaki mukusu ilerletebilirler. Alınan havadaki nem oranı mukusların yoğunluğunun ayarlanmasında etkili rol oynar. Eğer nem oranı düşük olursa mukus daha yoğun hale gelir, bu da siliyaların mukusu ilerletmesini zorlaştırır. Kış aylarındaki üst solunum yolu enfeksiyonlarının artma sebebi bu mekanizmadan dolayıdır.
Koku alma
Burun koku almada majör rol oynayan organdır. Koku almadan sorumlu olfaktör hücreler septum ile orta konka arasında yerleşmiştir. Olfaktör hücreler kuruluğa hassas olduğundan, nemlilik oranı koku alma mekanizmasına da etkilidir. Kronik nazal kuruluk gözlenen burunlarda anosmi meydana gelmektedir.
Koruma
Burunun koruma görevinde nazal kıllar, nazal valv ve mukosiliyer tabaka görev almaktadır. Büyük partiküllerin tutulmasını nazal valv ve kıllar sağlarken küçük partiküllerin geçişinin engellenmesini mukus tabaka sağlar. Burun yüzeyinde bulunan mukus tabaka koruma işlevinin majör sorumlusudur. Mukus hemen hemen tüm nazal mukozayı kaplar. Mukusun yapısında su, iyonlar, enzimler ve immünglobülinler bulunmaktadır. Mukus tabaka, yapısında immünglobülin içerdiğinden dolayı enfeksiyonların engellenmesinde büyük rol oynar.
Mukus, siliyalar aracılığı ile ilerletilir. Siliyaların mukusu ilerletme hızı burunda değişkenlik göstermektedir. Burnun ön kısmında mukusun ilerleme hızı yavaş iken arka kısımda yaklaşık 10 kat daha hızlıdır. Burunun arka kısmındaki mukusun yenilenme hızı yaklaşık 10 dakikadır. İleri doğru siliyer aktivite hızlı gerçekleşirken siliyaların düzelme hareketi daha yavaş gerçekleşir
Sigara dumanı, kuruluk, anormal PH, ısı, hipoksi gibi etkenler burunun siliyer aktivitesini bozarak koruma görevini engellerler.
Kaynak; http://zehirlenme.blogspot.com
