Astım Bronşiale Tanısı
Astım
tanısı konulurken, hışıltı, öksürük, solunum sıkıntısı, nefes darlığı gibi bazı
kardinal semptomların varlığına dikkat edilmelidir. Hastalar ataklar arasında
genellikle asemptomatiktir ve akciğer fonksiyonları normaldir. Ataklar
kendiliğinden (özellikle geceleri ve sabah uykudan kalkınca), egzersiz sonrası
ya da tetik çeken faktörler ile temastan kısa süre sonra ortaya çıkmaktadır.
Hastada mutlaka nonspesifik (soğuk hava, pasif sigara, duygusal değişimler
gibi) ve spesifik (saman nezlesinin varlığı, evde hayvan gibi) tetik çekici
faktörler sorgulanmalıdır. Ayrıca semptomların mevsimsel değişimi, atakların
sıklığı ve şiddeti de öğrenilmelidir. Fizik muayene bulguları olmayan
hastalarda tanı; ayrıntılı anamnez, evde sabah akşam PEF metre ölçümleri ya da
provokasyon testleri ile bronş hiperreaktivitesi gösterilerek konulur.
Astım
tanısında hikayenin ve fizik incelemenin yeri büyüktür; ancak solunum fonksiyon
testleri hekime bronşlarda daralmanın göstergesi olan
değişkenliği/variabiliteyi, havayolları aşırı duyarlılığını ve reversibiliteyi
somut olarak gösterir ve astım tanısını doğrular veya tanı koydurur. Çocuk ile
etkin bir iletişim kurulabilen yaştan itibaren, hastalığın tanısı ve
izlemi/kontrolü hakkında önemli bilgiler veren bir testtir. Özellikle
havayollarındaki obstrüksiyonu yeterince hissedemeyen “dispne algılaması” düşük
hasta larda astım şiddetinin belirlenmesinde çok daha kıymetlidir). Hastanın
değerleri cinsiyet, yaş ve boya göre belirlenmiş normal değerler ile
karşılaştırılır. Spirometrik inceleme 4 yaş ve üstü çocuklara önerilmesine
rağmen, kişinin solunum eforunu gösterebilmesi ve komutlara kooperasyon
gerektirmesi nedeniyle çocukların çoğunda 6 yaşından sonra yapabilmektedir.
Spirometrik
değerlendirmede ekspiryumun 1.saniyesindeki zorlu ekspiratuvar volüm (FEV1),
zorlu ekspiratuvar kapasite (FVC), tepe ekspiratuvar akım (PEF), FVC’nin %25,
%50, %75 ve %25 ila %75’i arasındaki zorlu ekspiratuvar akım (FEF25, FEF50,
FEF75, FEF25-75) parametreleri ölçülür. Ölçülen değerler aynı yaş ve boydaki
sağlıklı kişilerin değerleri ile karşılaştırılır ve yüzde olarak sonuç elde
edilir.
Reversibilite
FEV1 veya PEF’deki hızlı düzelmeyi ifade eder. Kısa etkili inhaler p2-agonist
(salbutamol 200-400 mg) alımının hemen sonrasında veya inhaler kortikosteroid
gibi etkili astım ilaçları kullanımı ile günler veya haftalar içinde FEV1 veya
PEF’deki artışa bakılarak yapılan bir değerlendirmedir.
Değişkenlik/variabilite
bir gün içinde veya günler, haftalar ya da aylar içindeki değişimi araştırmak
amacıyla PEF kayıtlarının tutulması ile araştırılır. Havayollarında değişen
oranlarda obstrüksiyon varlığına işaret ettiğinden astım tanısında oldukça
değerli bir kriteridir.
