Meme
Kanserinde Hormonal Faktörler
Cinsiyet
hormonları ve analogları kadınlar arasında yaygın olarak kullanılan ilaçlardan
olup bunların güvenilirliği konusunda endişeler mevcuttur. Genellikle,
hormonların zararlı etkilerini ayrı ayrı çalışmak mümkün değildir. Çünkü
bunların birçoğu oral kontraseptiflerde veya hormon replasman tedavisinde (HRT)
olduğu gibi ya kombinasyon şeklinde ya da aynı hastada arka arkaya
kullanılmaktadır.
Epidemiyolojik
olarak yapılan 54 çalışmanın sonuçları toplu olarak analiz edildiğinde; oral
kontraseptif kullanımı süresi artışıyla meme kanserine yakalanma riskini
arttırdığı saptanmıştır. Premenopoz ve uzun süreli oral kontraseptif
kullanmış kadınlarda meme kanseri riskinde artış bulunmuştur. Genellikle 35 yaş
ve altındaki kadınlarda daha belirgin risk artışı gözlenmektedir (32). 45 yaş
altındaki genç kadınlarda uzun süreli oral kontraseptif kullanımının etkisini
araştıran yedi çalışmanın tümünde meme kanseri riskinin %3.1 arttığı
hesaplanmıştır. Buna göre 10 yıl boyunca oral kontraseptif kullanan genç bir
kadında hiç oral kontraseptif kullanmayan bir kadına göre meme kanseri oluşma
riski %36 artmaktadır. Oral kontraseptiflerin kullanımının kesilmesinden
sonraki 10 yıllık süreçte meme kanserine yakalanma riski üzerindeki etkisi
ortadan kalkmaktadır (31). Yapılan 51 çalışmanın analizi sonucunda HRT kullanan
kadınlarda meme kanserine yakalanma riskinin az da olsa arttığı gösterilmiştir
(33). 5 yıl veya daha uzun süreli HRT kullanan kadınlarda meme kanseri riskinde
%35 oranında bir artış gözlenmekte ve bu risk artışı HRT kullanımıyla meydana
gelen menopozda gecikmeyle ilişkilendirilmektedir. Hormon kullanımının
kesilmesiyle 5 yıl sonunda çoğunlukla bu risk ortadan kalkmaktadır.
Günümüzde
kombine östrojen-progesteron preparatları kullanılmakta olup meme kanseri
riskini tek başına östrojen kullanımına göre daha fazla arttırmaktadır (34).
Östrojen-progestin kullanımıyla ilgili (5 yıllık kullanım için) kontrollü
olarak yapılan çalışmalarda meme kanserinde %26’lık bir artış saptanmıştır
(35). Daha önce HRT kullanan kadınlarda kanserin hiç kullanmayanlara göre daha
az agresif olma eğiliminde olduğu gösterilmiştir, ancak bununla çelişkili olan
sonuçlar da vardır. HRT kullanıcılarında mortalite oranının düşük olduğu fakat
uzun süreli kullanımlarda sağlanan yararın azaldığı gösterilmiştir.
Böcek
zehirleri (pestisid), boyalar, kirleticiler ve gıda koruyucularını içeren,
östrojene benzer etkileri olan kseno-östrojenlerin meme kanserinin
etyolojisinde önemli bir role sahip olabileceği gösterilmiştir. Örneğin; PCB
(polychlorinate biphenyl)’nin katekol metabolizmasının karsinojenik östrojen
metabolitlerini inhibe ederek östrojen metabolizmasını değiştirdiği
gösterilmiştir.
