Mast
Hücreleri Nedir
Mast hücreleri kemik iliği kökenli hücrelerdir ve
dokularda yaygın olarak bulunurlar. Daha çok subepitelyal alanlarda, kan
damarları ve sinirler etrafında, kısacası değişik patojen ve antijenlerin
potansiyel giriş kapılarında lokalizedirler . özellikle akciğerler ve
gastrointestinal kanalda mukozal yüzeylerde, deride ise dermişte daha sık görülürler.
Lenf düğümünde sıklıkla medüller bölgede bulunurlar.
Dokularda insan mast hücreleri yuvarlak-oval veya
iğsi hücreler görünümünde ve farklı şekillerde olabilirler. Yüzeyel IgE reseptörleri
ve histamin içeren sitoplazmik granüllerin varlığı ile karakterizedirler.
Sitoplazmadaki çok sayıda yoğun sekretuar granüller sıklıkla nükleusu maskeler.
Mast hücrelerinin granülleri rutin Hematoksilen Eozin boyası ile gözlenemez,
ancak glikozaminoglikan içeriğinden dolayı Toluidin Mavisi gibi bazik anilin
boyaları ile metakromazi oluştururlar
Farklı anatomik bölgelerdeki mast hücreleri
morfoloji, mediatör içeriği, aktivatör ajanlara duyarlılık, farmakolojik
ajanlara yanıt ve diferansiyasyon için T hücre kaynaklı faktörlere bağımlılık yönünden
farklılıklar gösterir. Bu heterojenite sitokinler, fibroblastlar ve mikro çevreyi
içeren değişik faktörlerle düzenlenir.
Mast Hücrelerinin Görevleri
Mast hücrelerinin tekrarlayan stimulasyonları ile
karakterize bazı allerjik durumlar fibrozis gelişimi ile birliktelik gösterir. Örneğin
allerjik astımda solunum yolu ile anaplastik karsinomlar veya melanomlar arasında
ayırıcı tanı yapılması gerektiği durumlarda multipl antikor panelleri kullanılmalıdır..
Böyle durumlarda B hücre belirleyicileri, T hücre belirleyicileri, karsinomu
ekarte etmek için sitokeratinler, melanomu ekarte etmek için S-100,
histiyositik lenfomayı ekarte etmek için lizozim (muramidaz) kombinasyonları
endikedir.
epiteünin bazal membranı altında kollajen ve diğer
ekstrasellüler matriks elemanları artımı ve atopik dermatitli hastalarda deride
fibrozis gibi Sistemik mastositoz, kemik iliğinde, karaciğer ve dalakta
belirgin fibrozis ile karakterizedir. Keloid ve hipertrofik skarlarda mast hücre
hiperplazisi gözlenmiştir. interstisyel pulmoner fibrozisde mast hücreleri
belirgindir. (mast hücresi stabilizatörleri)
Mast hücrelerinin tümör anjiogenezisi ile ilgili
oldukları ve hayvan deneylerinde, az sayıda mast hücresi içeren tümörlerde
anjiogenezisin de daha az olduğu ve böyle tümörlerin daha az metastaz yaptıklarına
dair gözlemler vardır.
Mast hücrelerinin histokimyasal ve biyokimyasal
analizleri mediatör içeriğine göre bu hücrelerin 2 farklı alt tipi olduğunu göstermiştir.
Triptaz mast hücreleri (MCT) triptaz içerir ve akciğerlerde ve gastrointestinal
mukozada baskın mast hücre tipidir. Triptaz-kimaz mast hücreleri (MCTC) ise
triptazın yanısıra kimaz, karboksipeptidaz ve bir katepsin G benzeri proteaz içerirler,
bunlar deri, gastrointestinal mukoza, synovia ve konjonktivada baskın mast hücre
tipidir (1,25). Triptaz doğrudan endotelyal hücrelere etki ile ya da
anjiogenezisin erken aşamalarını hızlandırarak kapiller yapıların oluşumunu
uyarır. Triptazın fıbroblastlar, düz kas hücreleri ve epitelyal hücreler için
mitojen olduğu da bilinmektedir.
