Tükrük bezleri embriyolojisi
Canlılarda tükrük bezleri
amfibianlardan itibaren mevcut olup, türler arasında farklılıklar gösterir.
Parotis bezi sadece memelilerde mevcuttur. Bezlerin kökenini oluşturan germ
hücreleri ile ilgili çeşitli görüşler ileri sürülmüştür. Parotis bezinin
ektodermal, sublingual ve submandibular bezlerin ektodermal ve endodermal
orjinli olduğu bildirilmiştir. Her iki gland için ortak görüş daha çok
ektodermal orjinli olduğu yönündedir. Ağız boşluğunu döşeyen epitelin
proliferasyonu ile oluşan solid hücre kümeleri mezenkim içine doğru yönelerek
bez taslağını oluştururlar. Majör ve minör tükrük bezleri esas olarak benzer
şekilde gelişme gösterirler. Primordial parotis, submandibular ve subligual
bezler gelişimin 6.-8. haftalarında oluşur. Önce parotis, sonra submandibular
daha sonra sublingual glandlar, 10. haftada ise minör tükrük bezi gelişir.
Tükrük bezlerinin gelişimi üç evreye ayrılır. Birinci evre bezin
belirmesi ve dikotomik dallanmış duktus tomurcuklarıyla gelişimini içerir.
İkinci evrede bez daha fazla diferansiye olur, duktus kanalizasyonu ve erken
lobül oluşumu görülür. Bu evre yedinci aya kadar sürer ve bezin fonksiyonel
birimlerinin oluştuğu dönemi de içerir. Üçüncü evre sekizinci ayda başlar ve
asinilerin farklılaşması ve glandların olgunlaşması görülür.
Konnektif doku bu dönemde belirgin olarak azalır.
Tükrük bezlerinin tam olgunlaşması doğumdan sonra da devam eder (3). Parotis
beziyle yakın komşuluktaki servikal lenf nodları eş zamanlı olarak mezodermden
gelişir (4). Parotis bezinin geç enkapsüle olması intraparotid lenf nodlarını
ve lenf nodları içerisinde epitelial tükrük bezlerinin sık olmasını açıklar.
