Çölyak Hastalığı Tanısı
Çölyak hastalığının tanısı
için ESPGHAN ( Europian Society of Pediatric Gastroenterology Hepatology and
Nutrition) kriterleri kullanılmaktadır. Bu kriterler:
a) Çölyak hastalığı ile uyumlu öykü ve klinik
özellikler
b) Çölyak hastalığı ile uyumlu serolojik
bulgular
c) Çölyak hastalığı ile uyumlu histopatolojik
bulgular
d) Glutensiz diyete belirgin klinik ve
serolojik yanıtın olması
e) Çölyak hastalığına benzeyen diğer
hastalıkların dışlanması
f) İki yaşın altında villüs atrofisi yapan
nedenlerin dışlanmasını içerir.
İlk değerlendirmede çölyak
hastalığı tanısını doğru koyabilmek, daha önceden biyopsi ile tanı almış
hastaların tanısını teyit etmek, aşikar bulguları olan hastalara tanı koymayı
basitleştirebilmek ve nonspesifik bulgularla yanlış tanı konulmasından
kaçınılması amacıyla Ocak-2012 ESPGHAN tarafından yeni tanı kriterleri
yayınlanmıştır. Çölyak hastalığı tanısı için semptom, antikor, HLA ve histoloji
bulguları için puanlama sistemi oluşturulmuştur. Çölyak hastalığı tanısının
konulabilmesi için 4 puan gerektiği belirtilmiştir.
Serolojik Testler:
Hastalığın teşhisinde serum
antigliadin antikor, antiendomisyum antikor, doku transglutaminaz antikoru ile
birlikte serum IgA düzeyi kullanılmaktadır
Antigliadin Antikor:
Antigliadin antikor tahılların
gliadin içeriğine karşı oluşur. Duyarlılığı ve özgüllüğü antiendomisyum
antikora oranla daha düşüktür. Nonspesifik gastrointestinal inflamasyon
saptanmış hastalarda da pozitif sonuç verebilmektedir . Peptik ülser,
gastroözofagial reflü, akut gastroenterit, inflamatuar barsak hastalığı, kistik
fibrozis, inek sütü allerjisi yalancı pozitiflik veren hastalıklardır (77).
Tanı almış hastaların glutensiz diyet altında izlemleri sırasında kullanılması
önerilmektedir.
Antiendomisyum Antikor:
EMA analizi, duyarlılığı ve
özgünlüğü en yüksek testlerden biridir (79-81). Küçük yaşlarda yani hastalığın
erken evrelerinde veya mukozal değişikliklerin henüz belirgin olmadığı fazda
EMA ve tüm serolojik testlerin tanısal güçleri mukozal atrofisi olan vakalara
göre düşüktür. EMA değerlendirmesi kalitatif bir yöntemdir. Değerlendirmeler
için bu konuda eğitimli ve deneyimli bir göz gerektirir. Aynı zamanda pahalı ve
işlem süresi uzundur (1). Tanıda AGA ile birleştirildiğinde duyarlılığı ve
negatif öngörü değeri % 100’ dür (82). Glutensiz diyeti takiben negatifleşme,
diğer antikorlardan daha önce olmaktadır. İki yaş altı çocuklarda duyarlılığı
ve özgüllüğü düşüktür (83).
Doku Transglutaminaz
Antikor:
Doku transglutaminaz
endomisyum dokusunu antijen olarak algılar. dTG duyarlılığı % 90’ dan fazladır;
özgüllüğü EMA’dan daha düşüktür. Testin uygulama kolaylığı ve maliyet avantajı
da göz önüne alındığında, hastalık tarama ve izleminde dTG testinin
kullanılması önerilmektedir (1).
