Çocuklarda İşeme Bozukluğu ve İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanısı
Son
yıllarda yapılan çalışmalarda işeme bozukluğu semptomlarıyla başvuran
hastaların öncelikle noninvaziv yöntemlerle değerlendirilmesi gerektiği ortaya
konmuştur. Bu noninvaziv yöntemler; ayrıntılı öykü, güncellenmiş semptom skorlamaları,
işeme günlüğü, nörolojik muayeneyi de içeren fizik inceleme, tam idrar
incelemesi, idrar kültürü, USG, lumbosakral direkt grafi, üroflowmetridir.
Gereken hastalarda endoskopi ve ürodinami gibi daha ileri tetkikler yapılır.
Anamnez
İşeme
bozukluğunun değerlendirilmesi ayrıntılı bir öykü alınması ile başlar. Öyküde
tuvalet eğitim yaşı, idrar akımı, miktarı, seyrek idrar, sıkışma, damlatma,
yeterli boşaltamama, idrarı tutmaya çalışırken bacakların çaprazlanması,
dışkılama paterni (kabızlık, enkoprezis), ailede enürezis, idrar yolu
infeksiyonu mutlaka sorgulanmalıdır. İşeme sıklığının ve miktarının
değerlendirilmesi için 3 günlük işeme takvimi tutulması faydalıdır. Başvurudaki
şikayetler her zaman doğru tanıya götürecek yeterli bilgileri içermeyebilir.
Geçerliliği onaylanmış sorgulama formlarının iyi ve eksiksiz bir hikaye
alımının yapılandırılmasında yararlı olabileceği düşüncesiyle semptom skorlama
formlarının geliştirilmesi gündeme gelmiştir.
Üroflowmetri
Üroflowmetride
idrar akım hızı ve akım eğrisi değerlendirilir. Uluslar arası Kontinans
Topluluğu 50 ml’den daha az olan idrar miktarlarında testin anlamlı kabul
edilmemesi gerektiğini belirtmektedir.
Maksimum
Akım Hızı (Qmax): Tüm akım süresi boyunca
ölçülen en yüksek akım değeridir. Çocuklar için normal Qmax değerleri; Siroky
tarafından 10 yaş altı için ≥ 15 m l/sn, 10-20 yaş arası için > 20 m l/sn
olarak belirtilmektedir (56). Başka bir çalışmada da Qmax’ın 4-7 yaş arası her
iki cinste 10 m l/sn, 8-13 yaş arası kızlarda 15 m l/sn, erkeklerde ise 12
ml/sn‘nin kabul edilebilir en düşük seviye olduğu belirtilmektedir
Akım
Eğrisi: Normal işemede eğri düz ve
çan şeklindedir. Akım eğrilerindeki terminolojideki karışıklığı önlemek için
ICCS sıra ile şu terimlerin kullanılmasına karar vermiştir: çan, kule, plato,
staccato, kesik kesik. Aşırı etkin mesanede kule tipi, organik çıkış
obstrüksiyonu olan çocuklarda plato tipi, sfinkter tonusunun aşırı artışı
olanlarda staccato tipi, AZEM’li hastalarda kesik kesik akım eğrisi görülür
İşeme
Sonrası Rezidüel İdrar: Günümüzde rezidüel idrara
üroflov ölçümünden sonra USG ile karar verilmektedir. Sağlıklı çocuklarda işeme
sonrası mesane tamamen boşalır. İşeme sonunda yapılan birkaç dakikalık gecikme
nedeniyle USG ile mesanede 5 mililitrelik tekrar dolum saptanır. 5-20 ml hacim
ise yetersiz boşalma olarak değerlendirilir. Böyle bir durumda ölçüm
tekrarlanmalıdır. Tekrarlanan ölçümlerde 20 ml’den fazla rezidü saptanması
inkomplet boşalma veya anormal boşalma olarak tanımlanır.
