Çocuklarda İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE)
Kızların %3-5’inde, erkeklerin %1’inde görülür.
Kızlarda ilk idrar yolu enfeksiyonu 5 yaşına kadar görülür süt çocukluğu ve
tuvalet eğitimi döneminde pik yapar. İlk idrar yolu enfeksiyonu sonrası,
kızların %60-80’inde 18 ay içinde ikinci idrar yolu enfeksiyonu görülür.
Erkeklerde, idrar yolu enfeksiyonlarının çoğu hayatın ilk yılında görülür ve
sünnetsiz olanlarda daha sıktır. Bir yaşına kadar erkek/kız oranı 2.8-5.4/1
iken 1-2 yaşından sonra bu oran 1/10’a döner.
Kızlarda idrar yolu enfeksiyonlarının %75-90’ında
etken E.coli iken diğer sık etkenler Klebsiella ve Proteus’tur. Bazı yayınlar,
1 yaş üzeri erkeklerde; Proteus’un E.coli kadar sık olduğunu bildirmektedir
(39). Semptom ve bulgular sistit düşündürmekle birlikte idrar kültüründe
bakteriyel üreme saptanamazsa adenovirüs akla gelmelidir. Adenovirus aynı
zamandan hemorajik sistite de neden olabilir
İdrar yolu enfeksiyonları hematürinin çocuklardaki
sık sebeplerinden biridir. Disüri, noktüri, sık idrara çıkma, ateş, karın
ağrısı ya da piyüri, bakteriüri, nitrit ve lökosit esteraz pozitifliği gibi
idrar tetkiki anormallikleri ile birliktedir. İdrar yolu enfeksiyonu
düzeldiğinde hematüri de geriler
İdrar yolu enfeksiyonu için risk faktörleri Tablo’da
gösterilmiştir
İdrar yolu enfeksiyonu için risk faktörleri
Kız cinsiyet, Sünnetsiz erkek, Vezikoüreteral
reflü, Tuvalet eğitimi (arkadan öne temizlik), İşeme disfonksiyonu, Obstrüktif
üropati, Üretral girişim, Sıkı iç çamaşırları, Kıl kurdu, Kabızlık, P fimbrialı,
bakteriler, Anotomik anormallikler (örn.:labial füzyon), Nörojenik mesane, Cinsel
aktivite, Gebelik
İdrar yolu enfeksiyonundan semptomlar ve/veya
idrar tetkiki sonuçları ile şüphelenilebilir ancak enfeksiyonun teyidi ve uygun
tedavinin düzenlenmesi için idrar kültürü gereklidir.
Tuvalet eğitimi almış çocuklarda genellikle orta
akım idrarı kültür için tatmin edicidir. Eğer tek bir patojenden 100.000 koloni
üzeri üreme olursa ve çocuk semptomatik ise, idrar yolu enfeksiyonu olarak
kabul edilir. Eğer erkek çocuk sünnetsizse, sünnet derisi geriye çekilerek
örnek alınmalıdır
Bebeklerde genital bölge temizlenip idrar torbası
bağlanarak örnek alınabilir. Bununla birlikte, kızlarda ve sünnetsiz erkeklerde
kontaminasyon olabilir. İdrar analizi pozitifse, hasta semptomatikse ve tek bir
patojenden 100.000 koloni üzeri üreme varsa, olası idrar yolu enfeksiyonu
olarak kabul edilir. Bu kriterlerden herhangi biri sağlanmıyorsa, sondalı idrar
kültürü veya suprapubik aspirasyon ile tanının teyidi gerekir
Akut sistit, piyelonefrite progresyonunu önlemek
için hızla tedavi edilmelidir. Eğer semptomlar ciddiyse, mesaneden idrar örneği
alınıp ardından hemen tedaviye başlanmalıdır. Eğer semptomlar hafifse ya da
tanı şüpheli ise kültür sonucu çıkana kadar beklenilebilir. Kültürde 10.000-100.000
koloni arası gram negatif organizma üremesi bildirilirse, sondalı idrar kültürü
alınıp sonucuna göre tedavi başlanabilir. Eğer kültür sonucu beklenmeden tedavi
başlanacaksa, 3-5 günlük trimetoprim-sulfometoksazol (TMP-SMX) tedavisi çoğu
E.coli suşlarına karşı etkilidir. Nitrofurantoin (5-7 mg/kg/gün, 3-4 doz/gün)
da etkilidir ve Klebsiella ve Enterobacter’e karşı da etkili olma avantajına
sahiptir. Amoksisilin (50 mg/kg/gün) de başlangıç tedavisi olarak tercih
edilebilir
Piyelonefrit düşündüren akut febril hastalıkta, 14
gün boyunca geniş spektrumlu antibiyotikler tercih edilmelidir. Dehidrate olup
oral sıvı alamayan hastalar ile sepsis ihtimali olan hastalar hospitalize
edilerek intravenöz hidrasyon ve antibiyotik tedavisi düzenlenmelidir.
Parenteral seftriakon (50-75 mg/kg/gün, 2 gramı aşmayacak şekilde) ya da
ampisiline ilave bir aminoglikozid (örneğin gentamisin, 3-5 mg/kg/gün, 1-3
dozda) tercih edilebilir. Aminoglikozid tedavisi özellikle Pseudomonas’a karşı
etkilidir ve sodyum bikarbonat ile idrar alkalinizasyonu, idrar yollarında
ilacın etkinliğini arttırır.
