Yalnızlığın
Tanımı ve Sınıflandırması
Yalnızlık evrenseldir. Yaş, cinsiyet, ırk, sınıf
ayrımı olmaksızın her birey yaşamlarının bir kesitinde yalnızlık
yaşayabilmektedir.
Öz’ ün aktardığına göre; Maustakos “Yalnız olmak; o
kadar güçlü ve derin hissedilir, o kadar ürkütücü bir değişikliktir ki o anda
başka bir şeyi algılamaya, başka bir duyguyu hissetmeye yer yoktur demektedir”
demiştir. Öte yandan yalnızlık duygusu güçlülük ve dayanıklılık gerektirir,
insana kendini fark ettirir, kim olduğunu ne istediğini, başkalarıyla olan
ilişkilerinin anlamını sorgular. Böylece bireyin büyümesini, olgunlaşmasını,
başkalarıyla olumlu ve anlamlı ilişkiler kurmasını sağlar.
Yalnızlık genel olarak “sosyal ilişkilerdeki
yoksunluk ve yetersizlikten kaynaklanan, bireyi pek memnun etmeyen, psikolojik
bir durum” olarak tanımlanmaktadır.
Sullivan yalnızlığı kişiler arası yakınlık
gereksiniminin yetersiz olarak karşılanması sonucu ortaya çıkan, oldukça
rahatsız edici ve hoş olmayan bir deneyim olarak tanımlamaktadır.
Sadler’ e göre yalnızlık; birey için önemli bir
kişinin kaybı sonucunda yaşanan yada başkalarından uzaklaşma duygusunun eşlik ettiği
rahatsız edici bir duygu durumudur.
Öz’ ün aktardığına göre; Rook ise
yalnızlığı; “bireyin başkaları tarafından anlaşılmadığını ve reddedildiğini
hissettiğinde, başkalarından uzaklaşıp yabancılaştığında ya da sosyal
bütünleşme ve duygusal yakınlık sağlayan etkinliklerde uygun sosyal eşlerin
bulunmayışı ile ortaya çıkan bir duygusal rahatsızlık durumudur” olarak
tanımlamıştır.
Peplau yalnızlığı yapayalnızlık, tek başınalık ve
yalnızlık olarak ele almıştır. Öz’ ün aktardığına göre; Peplau yalnızlığın
gelişiminde üç önemli faktörden söz eder.
Yalnızlığı Hazırlayıcı Faktörler: Bireysel
özellikler, sosyal ilişkiler, ekonomik durum ve kültürel özellikler bireyin
yalnızlığa olan duyarlılığını etkiler.
Yalnızlığı Ortaya çıkarıcı Faktörler: Boşanma,
ayrılık, kayıp, yeni bir iş, farklı bir şehre taşınma ya da herhangi bir
hastalık yalnızlığın ortaya çıkmasına neden olabilir.
Bilişsel Faktörler: Bireyin yalnızlığı yaşama
biçimi, sosyal ilişkileri ve bu ilişkilerden beklentileri, yalnızlığın
nedenlerine yönelik düşünceleri gibi özellikler yalnızlığın yaşanmasında ve
gelişiminde etkilidir.
